MAHINGA HOU MO TE WHAKATINI I TE HAMANA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 124, 22 September 1853, Page 4

MAHINGA HOU MO TE WHAKATINI I TE HAMANA.

I naia tata nei ka taia e matou nga korero i kilea ki tetahi nupepa, mo le whakatini i te Hamana, na nga tangala Wiwi tokorua limata tenei mahi, a, whakanuia ana e te titngnln, lukun am :ma ki tc Minim o nga inahi hokohoko, o nga inahi ngaki whemia; i lukna ana korero ki a ia i Akuhala ktia pahure ake nei. Kua lac mai ki a matou to pukapuka mo aua korero, a, c whakapai ana inaua ki era mea ; o whakakitc ana i tn likanga i tupu ai aua ngohi, e whakakitc ana hoki i to whakaaro nui ole Kawanatangakinga inahi hewhakakakc i tc iwi. Kua oli le karauga 50,000 paraniki 1230/. ki nga kai inahi i tetahi roto i waenga o tc Rone ole Raine, hci takotoranga ia mo nga ika c meinga atu nei. Ka ouo nga Marama ka pahure i tc ' liinatauga o tcnei inahi alaahua, a, e meinga ana, etoru miriona o nga hakari kua oli tc I inahi c aua tangala; ko nga ngrhi i puta i mai i aua mea, 1,085,200. No tc tacnga ■ atu o enoi korero ki to raugatira o tc tuaI whenua, ki a M. Kote, he tohunga ia kite tiiiro i nga inahi rerc kc,—no tc tacnga atu o enci korero, ka tonoa (aua raugatira ki nga tini kaiuga main mai i aua hakari ngohi, ki nga rolo i tc kougutu o tc awa o te Po, o tc Aliha ! Ko Te Pereia, meTe Kamahi o Kuaroa tc kai inahi ki euei wahi, a, e wharaaroa ana inc nkc ka tac ki nga wahi katoa o Parani. E korero aua a M, Koto, he pai rawa tc tikanga !ioit kua inahia nei, nkakoa, e kawekewca haeretia ana nga hakari ki nga wahi ke, kihai auo i aha, puta toim nga ika; c mea ana ia, e hohoro ana tc puta o nga ika i rolo i tcnei main lion, ko tc tercnga haeretanga o nga hakari i ua wnilio atu ma nga ngohi c main, kia roa k<* ka puta nga ika. Tatakirua whanautanga o tc ngohi i roto i tc mabinga o tc tangata, kotahi ano ua waiho ma tc ngohi ano c inahi. Engari tcnei main c whakawliiwhi ana i tc tangata kite rawa, ko elahi o nga ngohi c lukuaalu una c le Kawauatanga ki nga tangata hci hoko ko tetahi wahi tcra o tc utu mo ana mahi. Muri iho o tc korero ki enci ka oli tc whakahua, ka whakahaerea te korero ki

te kainga malii ngolii i Huninga, (c> o nga haknri. K rore ana i reira leiahi wai marania rawa ; liii walii ko lana awa ki nga manga malia, ko nga takoloranga ia mo nga pouaka. HemealuUu tc kakahuniea rino ki nga pilo, putapiila ai i tclahi pilo o ic pouaka, a l'Cio alii ana i runga i nga iiakari i nga ngolii ririki, rero touu ana nga wai i rolo i tc pouaka. li mea ana n M Kolii kia wliakanuia lenei malii kia whakapaia, mc whakatakoto he papa, me liipoki ano, me whakawawaawa kia tika ai le rem o te wai, mo ata malii ano kia lika ai te rere ole wai ki runga ki nga liakari o nga ngolii. He iiiea wliakaawaawa te nxenga o te wai, ka cere ki rolo ki tclahi kopua i waiho nci hei lakotoranga mo nga liakari, ko reira lioki kau ai nga ika noholii ua puta atu i tc liakari mo hauga i runga i lenei liopua lie whare wliakamarumaru kia liouhoii ai nga~ngolii i roto itcra c whiti ana. Ale mahi ano lie matapihi kia pula ai tc liau le liihi lioki olera. Kowaho akc o teuei ka hanga lie whare liroliro i nga ngolii, kia mataiiria ai te malao ra nci, le werawera ra nci. kia ata lirotiroliia ai le kahua o ana ngc?',; ririki. Ka puta Ki walio nga ngolii, ko muri ilio, ko nga roio kau liaere ai kia laca ano te pakekclauga; kia alici ai le wliakaiirtmru i el.'ilii atu inomo ngolii ki clahi, me kore ra nci u lupu pai mai clahi ngolii; i roto i ana wai. E inea ana a M Kole, nie wliakalini he roto lu'i mahiuga mo nga ika, mc kcrikeri liaere ite laha ole awa rcrcnga wai, no le Kawanatauga lioki nga whenua i te taha o ia awa. Me whakaroa liaere enci roto.nic hanga kite laiare rino nga putanga o tclahi ki tclahi. I'a rahi nga ngolii, mc tuku atu kite awa i wacnga uui, a, ma laua awa kcri c kawe liaere ki nga awa niinni o Paranihi. Me kohi nga ngolii ki roto ki le pouaka, me hoatu lioki he whakapiiru, me here ana pouaka ki tc kaupapa, a, ka whakatcrckia liacrctia nga ugohi, Inku alii ai ki nga awa. Eiiore c ahci le wliakaoli le korero i konei mo enci ngolii, ckorc lioki e ata mataiiria c hj: (angala ki le mea ka \\liakahua atu i nga korero i konei Ko nga kaupapa, ko nga arawhala, kei reira ano tc mahiuga mo nga ugohi, a, c nicinga ana, ko teuei mahiuga, ko le kawekawehaerclanga o nga ngolii mo roto i te (an tatii, 80(10 paraniki (355/.) Ko le iniiluiiga ole korero o tc pukapuka i pula kite wliak.imatama(aiirauga o M. Kolie ki le mahi wliakalini i le pipi o tc moaua. Kihai ano i hou rawa icuci mahi ki lenei whenua, Una mahi a Te Tanga i te Ilamana i muri ilio otc tukuuga ole liakari. I madia ki nga awa ki le Tuaraki i nuiga i nga wl.enua o te Hukc o llatarana; kua mahia lioki lenei mca c clahi atu tangala. \i kite ami talou i tc lino liolioro o tc Kawnnutanga o I'arauihi ki tc (ahtiri ki cuci malii wliakaraugatira i tc iwi. Ki to tatou whenua, ckorc nga mahi uiiniii e kitca nci c riro i tc Kawanatauga, cugari, ma te tangala noa ilio uei e malii, lena ko L'aranihi, tahuri to mi ia ki nga mahi ahuwhcniiu, wliakanuia ana c ia. Tokorua nga tangala i Parani i lauliou uei, puta ana i a ran a cuci ugohi 1.000,000. .Me lie mea, c pa ana nga kai mahi ika o Tc Tei ki le pcra, kia pchca ra tc tini o ana uiahinga? pcra ia, he litiuga whai rawa ralou. Na tc tokomaha pea i kahua he ai; ' mei torutoru pea to kai hi, ka ata whakaaro nga tangala ki nga malii c wkakaiinia ai tc ngolii. Ekorc raia nga tangala o teuei walii c ugaiiaii ki nga malii katoa c liaere ana to ralou tikanga i runga i tc ngoikore.