KO TE KARERE MAORI. Akarana, Hurai 28, 1853. TE KAKENGA HAERETANGA O TE AWA O AKARANA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 120, 28 July 1853, Page 3

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Hurai 28, 1853. TE KAKENGA HAERETANGA O TE AWA O AKARANA.

He oranga ngakau tenei ki a matou te whakapuakanga o te kupu ki nga kai korero o tenei nupepa, mo te kakenga o te awa o Akarana kite whai rawa mona. Ko nga korero kua ala whakatakolo nlu e malou i roto i uga takiwa kua pahure ake uei, he mea ala whiriwhiri e malou. i nga wahi liaere i ciiuga ile pono. I'a liliro lalou ki nga pukapuku e laia ana i roloinga inarama etoru, l<a ala niatau kite ahtiwhciiua o nga iwi e mahi uei i te kai, me ara alu mea ; ka ala niatau latou kite kakeuga o (enci wahi. lia marama, iia marama, e ahu mai ana te kaipukc ki l.onci kite tiki kai ; ko nga puke rero mai i Kareponia e auga mai ana hoki kite kai, ka ahu alu ai ki ana wlienua koiira. t iniiaiiinn ake uei, kili.'ii i ala rangona a Akai-ana, he wahi noa ake nt.'i; ko lenei, kua paku haere. le rongo, kua waiho hei lukiinga mai mo le kaipukc. liki kai mai, hei wahi whakapai mo nga (Hike, he aha noa. Ahakoa, he whakau kail mai to le ran o Kareponia e rero mi ki Poi Hakena ki le Ueri koura, ahakoa he whakau kau mai ki kouei, e pai ana ko konei kilea ai c nialat" ana laua iwi ki nga painga o lenei molii, a, ka kawea haerelia e raiou nga rongo o lenei kainga ki nga wlienua kaloa ole an, Ko tenei, e whakaaliua ke ana a Xiu Tireni i a ia'c ara ake ana ia i le pourilanga, e aim ana ki le marauialango, kite inutauranga, kite whairawalanga. Ko nga kai nlu alu ole tan IB.'i~> e nni rawa ake. ana i nga mea o It; tan 18.V2. Ko nga, uioni i kake ake o It; tail 18.*>3 i le lan 18-Y2, i roto i nga marama e out), 20,08?/. Ko nga nioiii ole tail 18.V2, i rolo i nga marama eono, 20.581 W., no nga marama e ouo ole lau \H;>7>, ko nga nlu o nga kai ula ki tawahi, M\,AMtlie mea whakahari cnei korero e nieiuga alu uei. K lilirti ana inatou c ugahaii ana nga liui laugala ki It; mahi, ki le ugaki i le wlienua, ki le whakaniti i nga mara. Ko le mea lenei i whakaaroa ai e malou, ko le tan IB.TI ka nni ake nga kai, me ara alu rawa i te lau IB'is. inahoki i kake ake te rawa ole lau IS.T), i lo le lau IS.V2.

Ahnkoa Una hokihoki lo Hill o lawalii, o I'oi Hakenn, o I'oi I'iripi, me ara atu wlionua ;-—ahakoa kua lioki (o utii mo to kai, mo ara moa oknre :ino pea e roa ka kake ano, no to moa, e rangialnm tomi ana (e niaiio kilo popo ki nga wheiiua o tenei lai, ekore ratou o laea le (nkoekoea ki le I'likti i lana attin i pai ai, ara i to koura. K heke mai mai noi ny.u inano iiiauriiui o Oropi, hore Ik' man ki raro, kanioro lonu mai. Ku (o lako lonoi i liroliia ai. moa akc ano kako Ic nln mo to kai, mo ara a In moa; me ako, ka lino nianakohia mai nga rawa o Niu Tiivni lii'i oranga ma to niauo, Ko onoi korcro kna oli to whakapnaki, no tc nnpopa o to Knwnnataiiga, i Akarana noi, a, e moa ana matou ka niti lo lika o onoi, koi'oro, ka nni lioki to. pai ki a tatou o kont'i. Mo wailio onoi malii ka palmrc ako noi hoi tanira mo nga (akiwa o lakolo ako noi; mo ponci tonn lioki to ahuwliciiita o lo I tangala. li kako. haore ana lo kai mo ara aln mra uta atu i lo awa o Akarana ; ko lo Mill mo ana moa i lo (i o Aporira lao noa ki Ic .'Jo Iftirai, ■2-t,-1."i9i., ko nga paitiiu i kako akc i lo knaia i ninanina am in, -2,.101)/. Ko nga moa i riro mai mo nga rakan nta aln, mo 'c rakan kani, mo to wharc papa, mo lo laralara liloro, mo to taiopa, mo to wailio, mote 100100, i)-2otl. So nga wili, nga oli, nga paro, mo ara am, 5,021/. No lo tarniarn

52J/. No plain alii kai, no to poaka wkakapaoa. lo pala, to tilii, to poaka, 1110 ara alii, 1,077/. No nga karoii, paiikona, nga aniana, nga riwai 0,515. Ko lo wnrii, li'uruuuru liipi, Bl.i/. Ko to knpa 1000/. Ko to liinn kakalii, 590/. a, c liaorc akc ana kilo niii mana. Ko nga inoa luku nvui i ai'a atu wliouua i lo (i o Aporira lac noa ki le 5 o llmai, 1-2.01!)/. Ko nga liipi 2,500/. 10s. Ko nga lioiho. I -JO/. Ivi) nga kai noa noi lie kawhi. In- railti, lie li, lio liuka, nio ara alii 7,825/. 110 knala kilo inulunga o nga ra o I law; ko nga kaipuUo roro kilo lalialaha 151, ko n.ua tail, a, 5,171 ; ko nga langala o riuiga 581 lio puko lapoko 111:ti era kilo mva. Ko uga |iiiko roio ki walio 157, ko nga lana o ana puko. 5,200; ko nga langala o riuiga 51)0. Ko lo rilouga o uga kai ula mai wlia-ka-10-lahatalia 15*710/.'lss. 0.1. Ko nga puko lapoko ki to awa o Tukorau 17; ko ng.i tana 557 ; 1.0 ng.i langala o I unga iS. Ko nga puko ivro ki walio, li', ko nga (ana, 218; ko nga langala o nuiga 12. Ko li;,'/) ulii o nga inoa kawo alii ki Tokeiau 150/. IDs.; ko nga kai ula atu i roira, 797/., no roira ako ano era inoa. I lo awa o Mangnnui 18 kaipuko ko nga lana, 510; ko nga langala o runga 05, i lapoko fi-ji kilo awa; ko nga puko pula ki walio, 20 kaipuko; ko nga lana 518; ko nga Mtigala, 71. Ko 10. rilonga o nga inoa ula ki roira, 4IW. Ba. ko nga kai ula am 8 Hi/. Ko nga langala roiv mai, mo nga langala roro alu i to knala o lluuo, koia lenoi, ko lo liunga roro 581; ko to liunga nro alii 2! 10 ko to lmiliU'iiga ka liiloa'.li to hunga liou kua nolio, kilo whakarorootalii mo lo liunga ka rim. Ko rnoi langala lion, no Ingaraugi. no Niu lliiu Wor.i, no Wikiloria ; ko nga langala nro am i konoi, i alia ki roira, li ia, i auga ho whonua ko.