HAWA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 117, 16 June 1853, Page 4

HAWA.

Ko Hawa te motu nui o Ahiatika; haunga ponio, a Humatara; engari, ko te ahuwhenua o ana tangata, mete matau, nui atu i nga motu hatoa. E papai ana nga miihinga o nga mara ; n mnniona ana le oneone ; o liiii ana nga awa, a, e Italian nna nga kai boko. V. lakoto ana i vvaenga mii o (era vvlieuua uui, o Nui llorano, i Ahia, i Nga Molii Kaknra, (e Moana Nui. Ko le niolii pai ia\va lenei o nga motu kaloa o le. Akipereko Orieuelara. Krua boki nga likangn i lirohia pailia ai leuei niolii, ko li' mii haere a nga lakiwa e lakolo ake i.ici, ko le mii o ti> rongn o lenei molii i lima ai. Ku.-i mum lenei, le hapai ole tana o nga Hapani; ko lo iv.loii loa omiia t.ihai i ala niarama i to ralou vvhakaaro ; olira, ko (o ralou whai uiaua o 11111:1, me lo tatoii uui 0 man ana ki nga pukapukai luhiliihia i ana lakiwa. Hainan lioki le lini ole 101111, lo vvliare whakakeokeo, le whare laua, le vhaknahunlaugn l-angala i runga i nga kolialu, me le. liiii ole tuliiiulii i runga i uga whare whakauiiuenga. Kei tenei molii auake nga pnkapuka hei wbakakile i le take i lui.-t mai ai nga lini iwi e 110110 haere uei, He Akeperekoo le Marangai; no koua boki i karangalia ai ko llawa (einniiiaki oii>inninurnnga o euei tiui motu.—.V/'t Tuliiluhiwju o /c *lo. NY. a Jhia \.Vii\K\>i\i\.v;i o Hamiiika N'a Ni;\ XißOC.it.—Nui am te rawo ole alma tuai o nga Mara o nga Nikoro, ki to. limign e lauhoii ana ki (era na-a. Ko le lini o nga inaiiguninngii e whai ngakinga ana ki ruu<j;a ki le tihi o nga c moinona ana boki le oneone o reira, haiinga boki nga mara karapoli i o ralou whare. Ko to ralou likanj-a lenei. K whiriwhiri ana ralou i lelahi o In e likilti ana, a, ka ulna laulia e ralou, be men whakarile a—oka. .Muriii!;a iho, ka luakiua nga rakau, ka waibo kia maroke, a, ka (»na le. waerenga i le marokelaiii-n ai, he pera boki me Marikeiia, me nga wbi-nua o Kanala. Tirara kail ana le main ole tuiuiiliimu i miii-i iiio ole weranga, aiin, lie lobit uriipa i iiilo i (e laiepa lanumaiiga lupapaku. Purauga kau ana le kohalu ki waeuga waereaga, bore he lauivkau e lakolo mala

:imi, ho mounga. In; ii;, r ;ir;ilin, lo kai o._ waeuga. 1 nma lata am, i lo liaerenga ki ia walii, e kokiri whakaruuga ana lo lini o li' rakan papai, mo lo moa, o milii alu ana kilo kapua o lo raugi," ko lonoi, auc! [)iin go kau ana lo alma 010 vliomia. Kilo moa ka hokia i nga niarania i mini ilio, nno to alma ko! Kapi ana tana walii i tcra kaj o Inia, i lo koko. I'ururu loiui le lupu o tana, lain hinga ana nga can wlianui olclalii lake ki runga ki lolalii, kapi pn lo mnia o Ic whenua. Ko lo tarn hoi rile mo lonci, ko Ic kiil.u paina o Ingarangi, otiia, kia raununui, lonci, kia alma nni kaloa ; orua lioki pnlii lo whanui o lonoi in ran. 15 pilii ake ana i rolo i lonoi mara mnlomato, lo panana, lie moa wliakararangi lo whakatupn, ka lalci ka pn.'i, a, ko mini ilio, ka iri kan mai nya luia papai o lonoi rakau rangatira. Nui ;>'..■ lo liuniario niivi o nga ran o lonoi rakan, c-ono pnlii lo roron, kolalii to raiinuniii, haoi'fi mai lioki (o alma kahuraugi o lo ran, lie nni lo pai mi liroliia Oliia, okorc c man i 10. haii nga ran o lenoi rakan, o laroparcpa ana nga raw i ic kowhiuwhintiga a lo han. T lolalii walii o ana mara, ka mahara malou l.i nga mara hopa, o Konoli, ki nga mara waiiia, o l'oraiii. o piki whakarunga ana to kawoi o lora kai pai, o lo tiwliikaho, c lianga ana moiia ho wliaro wliaiau whakamaruuiarii, a, La loro haoro ki nga tako o lo nwliikalio, to (iui o lo paiikena o to merongi. 15 tnpn ana ki lolalii walii 010 koki, ho kutaiairn, lo kahawa ra noi, lo katono ra noi, liannga lo kalono kalioro noi ho pononga ho kalono niiiini o lianga noi i ana pna koina, hoi wlialn mo lo karoko. Ko lolalii walii . onoi mara, o lolnmgia ana hoi wkakalupu i -. era kai papai i lo ararnlu i lo hinika, o kopaki tonu ana lo iiipu o nga ran, ko Ic ararnlu iaowhakapuiaake ana nga pua whakainialii. 15 lakolo tonu nua lo hiualia i(u whoiuia i niiiri ilio o lo niahiuga o to mara, pilii tonu ako ara, i to polong.i o lo nui o nga kai kilo rna; i nga mara ka whotongilia, lupu louu lora. He iwiha o maloii liaerenga i ana pakiaka i nga mara whakareronga o l'urawhiri. I nga tan o hia ra noi, ka wheienglia ana mara, ka waiho kia lakolo ana, kia lupiiria a runga o ic hiiru, kia lioki kilonnknioliatanga. Mci roirn ka whirl whiriu ho walii ko. alu ilo ngahorohoro. Ka maliia teiioi me lo waoronga kua korerolia noi, a, niaha noa nga lati ka whakaroroa lora, ka anga ko lo rapu. Kalioro kau o ratnii meatanga, kia wliakanionionalia ana mara, kua wlielengi ra. Kalioro ho wham o hauga ana ki cm i mara, koi I'uriiwhira ko, nga wliaro o lo iwi uoi; ho moa ano ia lioki, ka lianga ho wliaro kilo poupou rakan, " ho wharau i rolo i lo mara Into" hoi iignkilanga alu mo nga kai ngaki kia main ai i nga ua lupu o nga niiiri awaloa o nga " wai o to kowhai." Ko rolo oauawharo ho moa wliarikiriki kilo raiiiokau, kiaahei ai lo waiho lioi nioeiiga nio'nga nikoro c whanako ana ki ana mara kilo langa laru, ki Ic . whakalo, kilo rui, i ana oranga.— Tr- A'oInmnga o lo kai liliiu mat inilitiro o liohc ki Ilitmiika. Ti; m.vti: Nfivr Kiw.u.—l lo nohoanga whahamiilunga o lo rtmanga o I'arilii, ka korerolia nga pukapnka tukii mai mo (o male o lo riwai, mo lo rongoa o ora ai. I moa a To IVrorio o llano Maikara, ko nga whonua i lo lai, kalioro i nla liiluru to malo, tona ko nga wlieinia okorc ngaro i to lai, ko nga wahi ora o lino kokoroho noi lo kapana. Ilea ai ia, ka ora pea lo riwai ua roiigoalia nga oiioone ki to lole. I lianga o ia lolalii wai lole kaha, hoaiu ana ki ana kolinga, ki rolo, mo nga haora oliia ra noi,' whakalokia, ana, maoa, ka niaoa mai papai louu nga riwai. I moa a To I'oiara o { ;. hen, ua to kaha ole pilii 010 riwai ipa ;.< tana malo. lie pi le moa i kohia c ia k rolo ki ana kopura. I hohoro le lupu o nga pi, oliia kihai i lamia le lupu o tc riwai, a, no to maoaiauga mai, pai kaloa ana riwai, kalioro ho malo. Kong.i riwai i lukiia kaulia ki waeuga. kalioro ho pi o rolo i pangia kaloatia lora o tana laru kino. I moa ia, ua lopi i wiiakatukia ra ki waeuga kopura i whakamimili i lo wai, no roir.i i maoa ora mai ai lo riwai.