TE WHAKATATAETANGA POTI, WAKA MAORI HOKI O AKARANA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 108, 10 February 1853, Page 3

TE WHAKATATAETANGA POTI, WAKA MAORI HOKI O AKARANA.

(nupepa nga Akarana.) I te Hatirei kua pahure ake nei, ka turia te whakatataenga Puke o tenei Taone kake Haere, o tenei taone ataahua o Akarana. Maivai lioki le tiiiu iiuclioenga, rerererengi pem-i, ma konei. no te men, lie tini iga atv.i o tone i o tenei wahi mo una wak i mralii, mo ona vvaka nono i. Ko tc (c kau niatoru tenei o te huringa tan, i te orokouliakaekenga mai o te I'aki-li i ki Waitemata. Ano tc ra nei, humane lonu, pai (onu In i ra tvhnkatatje n.o nga mea l.oe moana! I te si a, lioie he mini, luire he aha, wliili (onu ana nga hihi o te ta kite tini \\aka e pae ra; otira, no te tangihanga o (e repo, hci Iniat.inga.'ka putn te wahi imiri lai, a, ka karekare kan iho te kaic ole t.ii. Ahakoa, kiliai i lain rawa te hau, lit-i uli.kakiie i (e terc o nga puke, i ki anu nga r.i i taua

wahi hau. He t«ni nga tangata i haerc k> te matakiuki. Rerere ana te tini ote puke ririki nei, kopurepure ana te mata o te moana i cnei tini waka. Nui atu te ahua pai o te awa i nga tini k.ipuke, i nga poti. He tini nga kaipuke nnniii, o te awa kahore matou i mahara i mua atu, i te tini o te kaipuke i te mea c v.hakatalao nei. Tukua mai ana te liana Maikara e, Penc Paran', kite Uunanga whakarite i nga poti, a he nui te atawhai o laua rangatira ki nga tangata o runga. kua oma atu nga tangata o te. kaipuke o Pene Parani, no kona, ka miharo matou kite pal o te nhna o tnua puke, kahore hoki he tangata l.ci whakapai ko in, ratou ko nga Apiha, me nga tamariki nga mea i mm ki laua puke, lie wa kara kau «a\ia puke, i run»a rawa te kara o Marikena me ana wlieln, he toliu whakapai tera kite tini o nga kaipuke Marikena i kilea nini kite awa ii Woilemala he nui hoki to ratou manako kite uhakaiiiii. 'lino whakapaia ana te Rcwenrt e Penc Tamilian.!, wewc kau ana te tini o te kaui i rnnga i lenei kiipuke, pakurakur.i ana, aha nna. I maka hoki ngi whak.ipaipai <> te Uipnparika, hitnwe ana nga reiva, n, laie ana i reira te kara o Wuliu, mete Kara o Iygarngi.

Ko te tikanga tenei o nga puke i te whakatalaetanga ai inhakaritea ra kite pukapuka karongaranga. 1. Mo te poti whai papa lakatakahi, mo nga mea hoki kihai i ala kapi a runga kite papa, ko nga tana kihai i kake nke i te 25. Te utu mo lenei rcrciga £l2 12s. Kahore he utu mo te lapokoranga o te poti i muri mai ote mea terc. V. torn nga poll i tapoko.ko Ani te Kola o te Pairata, ko lan.koura, te rewa rua, ko te Rome. Ite hoki nga mai ki le Kaipuke o nga Kara, i pera me tetuhirgiiho, ko Ani i mua. 2. Mo nga puke 10 tana, me nga mea rahi akc. Ko cnei ehara ite waka I'akcha me waiho i ta nga tangaia Maori, ma ratou ano hoki e whakatere. Irtoru nga puke lkarnngalio, crua ano i tae btu, no kona, kihai i rere. 3. Mo te poti whai ra, o nga tana 5 ko le utu mo te mea tere £5. Ko nga poti enci, ko Raiwhara no Te Wiiiiata Hon, l;o te Rokelc na Kapene Tarawa, ko Here, na Here Wane, kotahi atu kihai i inatauria le ingoa, he poti ma, he knra whero, me le ripeka, kua rere nga mea eloiu, ka pula tcra. Ko Raiwliara te mea tere.

•1. Mo ncii P°l' "to taonga k;a lta,ia e ~o,<i iho i nga tana e 0. Te Utu, £ls. 15s. Ic utu tuarua £3 3s. Ko Jiihi te poli a liana, te mea (ere ; le luatua, ko Mere Ana, na Kopihaiia, ko te Hone raoko Ripcka, i hoki noa i waenga moana. S. Mo ngi puke whai papa lakntakahi, nga . mea rn nci Viliai i ala kapi, kia 3 inihi i ve { whakaluwherataiißa o te riii. Te Utu £lO. 10 ( Ko te Anqangakahu te men i lere, ko te Ilipihi npa mca i mahue, ko te Iluna Ant, ko ic Paranihi--0 Mo nga poli ewha nga hoe; ma le liunga lino matau e hoe ; ko te utu £lO lOj. Kaliore he poli mo tenei whakat Uaenga. 7. Mo te poli wero tohorn, erima nga hoe. Te Utu tuaiahi £ls 15s. le utu luama £5. ss. Ko nga poli enei i hoe, ko te Motehuma, ko le liipapirika, ko Waimalu, ko te Hahipi, ko le I'anihi. He whakatataenga pai tenei i ko te Motehuma te tuaiahi, ko te Rapakarika te tuarua. 8 Mo nga poli hoehoe o te Taone, erua nga hoe Te Utu £5. Ko lluhana, ua Angehero, le mca tere, ko Jlarota, ko te Uniana nga mea i mahue. 9. Mo nga Waka Maori nonohi kia kolahi , le k'an rna rua tangata ki runga; kahore i whai waka mo tenei. 10. Mo nga poli kci paraiahi ko nga takere 25 iiutii, kia 5 nga hoe. Te Utu £5 sa. Ko ic Kawau ko te lime Ratarana ko te poti o Uana Mnekira Ko le Kawau te mca tere. 11. Ko le kau ina lain le lino whakatataenga o tenei ra. Ko te hoenga tenei mo nga Waka Maori, kia tomo i le tangaU. Te Ula luatalu £lO te utu tuarua £3. Kwha nga waka lUe mni.ko lngaranoikote Tokiatapiri ko lamahu ko iiahiri. Kriia waka i pma kite rauUura tinilini ana te hou ole toroa, o te kukupa. Ko le lino Waka o enei, na tcra hoa pal ole l'akeha, na Hone llopilia, he. mea humai ki a ia c nga langala o Turanga- Nui atu te pal | o tenei Waka, ko te roa 75 putu, ko te whanui 5 putu, nui rawa atu le pal o nga I whakairo o te iliu, ole rapa lioki. Ko tenei waka, ko Tokiatapiri i takoto ki Wai| apa l naia tata nei, hei matakilaki mo te tangata £IOO i karangatia mo tenei waka. Ko te waka tenei t lino whakapaingia e te Pakeha I te Hatirci, ewha te kau ma wuru n;ra tangata o runga. I penei ano hoki te tokomaha o ctahi atu waka. Ano to waka ra i te tirohanga atu, heaha nana i Voreroliu M '. No ka ritite

nga ihu, ka toua te repo, inamata, ka tiaia ta hoe, tutu ana le puehu i nga hoe, parare te mangai kite whakahau, ano nga waka ra, me te mea e rere ana. Ko te hoenga i pera m» nga poti Wera, i te hoenga alu ai piri tonu, me he mea i hipokia kite paraikete ka pnit mai nga waka ki roto. I nga jrainete 18 ka tae kite Kaipukc whai kara: i nga minete 27 ka tae mai i rcira kite puke i hoe atu atu ai, he tai timu i te hoenga atu.l i tc hokinga mai holer Kioru nga minete o nga poti wera i mahue i nga waka nei, kihai hoki era i hohoro, ko nga waka nei nga mea liohoro. Ko Ingarangi, te tuatahi, na Te Taw*, ko Tokiatapiri te tuarua na to tatou hoa na Hone Ropiha. Ahakoa, kua taunga matou kite maia, mc te kaha o nga hoa Maori i roto i nga takiwa kua pahure ake nei, katahi ano matou ka tino kite t te hoehoenga ahunreka/ te Hatirei nei. B mea ana matou mo te, ' tau, me huihui nga utu mo nga waka kia mJ nke ai, me whakarite nwire e te k i koinp kia panuitia kite tokomaha, no te mea, heoi nei tc mea rawe o enei hoehoenga, ko ngi Woka Maori. K mra ana hoki i nmri nei me karangnranga hoki he waka whai in, kia ihu ake ai tc raweite ra miring* tan ole orokowhakaekenga ole Pakeha ki tenei wahi. I inutu te m;ihi Whakatatac i te aonga ano o ic ra, otira c mea ana matou, ko to lino tenei o nga mea katoa kua kilea ki Akarana nei.