HE KOKERO NO REWERORE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 98, 23 September 1852, Page 3

HE KOKERO NO REWERORE.

No te whituhinga o Hemera. I Taaikara ite akau o te Hauaura-ma-Raro o Airangi ka takoto tenei whenna mannga, a Kawerore. I taia he pukapuka whakamiharo mo lana walii e liori Mori llira. 'IV n;ea i l:ti:i ;ii lenei piikapnka lie ninpja :»lu rin nua lion o I:tua rantjalirn, ki (e lake i liokoa :ii lau:i walii e ia. inalioki, kaliore lie. pakn mea o i;\ walii. kan lioki lie iili.i 0 i:i \v:ilii e mainkolita ai ele lan ■ ;la. Ko li' ;■ |: 11 !::i o lenei r;illr;i, e'hara i t<; knivrn wliakapoka ke ki ni(a mea o ngaro ana i ir.;a wliakaaro ole lokoinalia, em,'ari liew'.iakaaluinaiiononniiiijam 'ai kileaputia. 1 raii;4oiia likalia. Xo ten 'i ka uialan lalon, kite mea, ka penei lo wliakaaro o n;ja o me lenei ka oti nci le v.liakaliua Ic iugoa me lie mea c penej ana lo raloii lalini'i ki le liiiro i male o li ra iwi, rkove e vliean, ka wliakaalmake a Airaiuji, ka lieke liacre le lie, ka til[>ii |e pai. Oliia. ka kit ele lokamalia i iK»a korero o ltori llira, ko reira pea Itipuai lie wliakaaro kia penei le lit o to ralou malii Hli' la.ia ; ko le lake lenei i ai malou ki !<■ paimi i enei mea ki rolo ki enei raraii'»i. Na, me ala korero al'.i le kaluia o Iriiei o Kewornre, i mua am o to e lai:a ranyatira. Kei Tarakopere leiieikain.ua a Ki werore: le r.ilii o lai,a V..1111 koia, eka, iie. maim; a le mii o lenei walii, leua aim lioUi 011:1 ra irao. I le lan IN"S e man ana le maiia o lana kain;;a ki e!:ilii ni.l:o all: i lawiiili i tana walii" Ko lo mii ole iwi r.olhi ki tana v.alii, !),OOD, Uo le iol;mnalia i no'lo ki Kewcrore. Ko le ifo Airaniri i l.orerolia !."r l ira, ko le 11 ii iie.'arilii kiii:,! i ala mar.iiiria. loki rii;ai:a m;a mea I::.uialan ki le ico Injiai ilii. Kaliore l.e Miiiila ole Ilahi o Iri:aran;:i ki lana walii. Ko iiija I aloa o lana \\al:i lie piKopo, l:e. wiiare karal ia aim lo ralmi, lie I'irilii lioki. Manilla le miiiila. lie kai w liakaako tamai iki Mill i reira, ili ini le lilu !!.•) lana malii, ii.kalipa alio i iv'.ra. i.ie n;;a mea lioia ! : i lokoinalia. '!i <ii iii-i n:;a lai:;vila i k:.k l:o le liliiii! a Ole iv.i lie pain aiirn, lie !;ian e 110.1 ilio ki f wliakaaro. Ko le malii lenei 0 (:111a iwi wlianyai kan. piiil.alm leki, Ik.' ngaki i le wliiiina, lie mra lipa'.\;>pa'.-.i> ir, r a le.ara, lie lii n;,olii. i 011 a lal.iwa ohi ai, lie lian.'ia laliae i tewaipiro; ko o ra.Vii malii kaloa, kiliai i l.amia un a. kliiokino lioa ilio le K;lioie lie wliare hoko. kaliore i loliiiiijja lauyala ki le lian-a wliai e me era alii mea. Ilemea 1i0.'.0 rav.a liialiialia ana no iv r :a laie-ala liaere n.ai i lawliili, ko n;;a k.ii o lana wlienaa, lie mea kawe aln i r.i.'o i wa 0 linilini ai le lani;ara kite lal.ora i.h 1 era uvea pera. Alio le kilio o n>;a ara, keaha ra i l.f re;o!ia ai! 1 le tan lU">7. i le liaei!i;;a a::i o Ic Kawana, ki ivira kiliai i . pma i te ki.'io ole ara. Ka lae lana Kawana o Aiiani;! ki le waiii kino, lap.ikopoko, ka (iiii;i a!n (ela!;i lanvala ki le 1:1111 mai i le lalan <1 loaa wliare, Avkal.alal.olori.-i ana l.i lana kino, no I' ira ka whiii te Imilio 0 !<• kawana. me ona Ima, ka liaere li' Kawana, Itacrc le laa;;ala i le lalan 1 111,' a walii kikiim, lie pi'ia lonn, a, lae 1:0 a ki m;a walii )iai. I le ian i Ii lere ai le Kav ana ki "ianikara ka 11111 i(1111 i [iiikai iil.a :i'n kiaia >• I'a.'ai iki Makai, le kai v.li::kaal.o t.iniaril.i o lana ki:iii;?a ; he \\ha':akeie leia nona i o lana walii. K'o lana piikapnka ti nei

"He whakakite icnei i te liiakai, i to rawakore, i lo mate o nga langala o Tarahahere ki le haiiattru, i to. wheiina o Kirimaerenau, i nga pa o Tanakarn. Kaliore alii he langala hoi vvluii mo onoi te lie. luia liaere an ile nui ole wlientta i Airangi, kua liaere hoki an i Kalarangi i lugarangi, klia liaere ail i Marikena ki le I'iritem\ kna liaere le nui o Marikena ki a raioii ake, 2233 macro o lakn haerenga i Marikena nui, a, kaliore rawa an i kite i to male, i le rawa kore, i le liiakai, i le lie noa ilio liei rite 1110 nga langala o cut.*! walii. "Na, n laku ai'iki, kite mea lie rilenga il! enei ka whakatakoloria nei ki a koe—ki le mea eliara i to mea iimitii, ekorc alio e lukua alii ki to rangaliralanga kia tiroliia; nei ra lie mea whakahara, lie mea wliakaolio i le iigakau koia koa lioki ka ltoaln ki a koe kia rongo ai koe i enei mate. lie arolifl noku ki nga mea mate c kitea toimtia nei, lie maiakitaki tonii noku ki nga langala e liaere liiakai ana, e liaere taliauga ana, c ngana noalia ana elc rawakore; —lie maiakitaki touu noku ki le hauwarcaSauga o o kouei langala, i mea ai aliau me whnkaaiii alu ki a koe ; ko le mea ia, lie korero kail alii takn, kaliore hoki e laea e aliau te wliakapahurc enei mate. Oliia, nie ata korero alu auki a koe; ekore ia laku e whakaiiuia, cngari, ko le pono auaka laku ka whakapuakina alu nei. Ko nga langala kaloa o tenei kainga (i)Oi!) i te tail 1851) e pcnci nun te rawakore me takn ka korero atn nei. I a ralou kaloa, kolahi auo kala, kaliore kan lie hariala, me era alu mea wira. Kotalii o ratou parau; kolahi le kau ma ouo liuripara, ewaru Ilea lioiho, erna liea waliine, te kau ma (alii paraire, enia le kau lio koko, ctoru le kau nia ma rakaraka, ewhilu oka kai uei, eiwa le kau ma lorn lira nolioanga wliare, erua ran ewha le kau ma lorn turn, ngahuru alii rino, kaliore kau he poaka whacrere ra nei, tourawhi ra nei, erua le kau ma vliitu parera niinui, eloru nga pipipi, erua nga iiioenga wliakaki kite huriihuru maim, ewaru nioenga wliakaki ki te tarutaru erua wliare lioiho, erua wliare kau, kolahi wliare wliakaako lainariki, kolahi I'irihi (Minita I'ikopo) kaliore alu Ik; langala liapai mo te karakia: kaliore he potae wahine, kaliore he karakia, eloru wali, ewaru tiiranga kanaru, lie paralii, kaliore he whaknahua i hira ake i nga knpa eloru, kaliore lie pulu, kaliore lie kiki, kaliore lie lina rakau, kaliore lie kelia, kaliore lie panipi, he kareli, kaliore lie korowa, kaliore alu he hua ole wheiuia, he riwai anake, lie pnka, lmi kaloa nga karahi kolahi pea te kau pulu, ki nga niatapihi kaloa ua huihuia, hauiiga hoki le wliare karakia, le wliare wliakaako tamariki, lo wliare ole Pirilii, te wliare o Taniapereni, me nga whare o nga kalipa. "Ko nga wahine.ahakoa lakakau, ahakoa wnhinc marena, kaliore i run nga kakahu liiuii, ko ehinu wahine, kaliore kau he kakahu pera. Ko nga wahine me nga lane, me nga lainariki, e moe liuiliui ana, kaliore hoki he moenga e wharoro ke ai, he lakolo l;|hi (e malii o nga tamariki pnkeke, me uga mea i te ohinga, he lakoto lalii la ralou me nga madia. Kaliore he rakaraka 1010, lie rnktiraku a ringnringa anake la ralou malii. Maknri ake uei nga mea mara lalakiwha, talakitekau o ana mara e oli te rakaraka i le ra kolahi, i le rakaraka kolahi. O ralou nioenga lie kakau wili, lie wi, lie mea nno lie wi maroke, he mea ano mala lonu ; he olaola no to ltiaimga leiahi nioenga a ralou. Ko nga kaliu nioenga he kalene, he mea ano, ko nga paraikele pakarukaru, kinokino nei, poke ilio i le paru. "Na, kino ake i enei kua meiiiga alu nei, me ake pea ka pangia tenei iwi e te liiakai, tena pea c male maori elalii i le kai kore, tenei ano nga (ake mnlia o enei lie. Ko leiahi tenei o nga lake o te liiakai, lie male no nga hua ole whenna i wliakalupuria i tauhou nei, lie kore kai ma le kau no le hotokc, kua male hoki nga mea i tc awlia, a roa noa, i min i mai o tc inarama o Okelopa. " lie mea lapahi nga tupu o nga liwni, whangni alu ki nga kau na rcira i ora ia. Nn enei mea i lino ngau i a ratou, a, no le ilinga ole kai, ka wliakaritea, kolahi nno kainga ma te langala i rolo i to ra ; ko ehinu, kolahi nno kainga i rolo i nga ra erua, he men nno, kolahi kainga i rolo i nga ra e toru. " Ko a ralou lainariki e tangi alu nua ki tc kai, a, kaliore lie kai ma ralou liroliro kau alu nga matua, nue kau i tc kai kore liei whangai i o ralou nri, wkano, ka hemo i te liiakui. Whakapoururii lonu le alma e ana langala, hopuhopu ana te ngakau, liore lie iigaiiautnnga i le palunga ilio n tc kni nei, a tc rawakore. Na, ko o ralou kan, inc nga i pirikahu c inalcmale ana i le kni kore, a, i tc hemonga ka kainga uoalia e'nga langala na ratou aua kararehe. (Tera alu te roanga.)