TE TAHURITANGA O TE AMAHONA HE KAIPUKE MAMAHA.
Te Korero o Taua mea. I te muri-awatea o te Parairei, te 2 o nga ra o Hanuere 1832, ka rere atu i Hauhamatona a te Amahona. Ko te orokorerenga Icnei o ic puke nci, c lion ana lioki ; i tana inanurangaki to, wai pai kan ana tc alma. I'opo toiui te liui o to langaln ki laua puke, ki to malakitaki i inna lata alu o to wkakalerekanga. Ko nga lioa ole rangalii'a o lana puke i eke ulii ki le kui. kite poro-
poroaki ki a ia. Nui atu le hari o nga tangata eke noa, pai katoa ana langata i whakauiiue ra pai katoa telalii, ki Iclahi, lukua aim ki runga ki le puke o raloii kupu 1 whakapai. Nui rawa atu le pai o lo kanganga o (era puke, ote Amahoiia. Ko ona tana cnci,— 2,2' it), te roa o te papa takalakahi 500 pulu. Krua nga kolnia uuuui mo le wai kornpupu elereai le puke, ko le liuuui o alia koliue, mete k ilia e lakalaka ai ai:a liuri, ana aha. ka rile ki le kal.a o nga lioilio 100. Ko nga peke waro o te lalia o aua koliue 1.000. Ko nga tana waro ki le lakoto una ilm, 1,000. Ko nga tangala eiiei o runga !•'>», lokowhilu nga waliiuc tokoruanga lamariki. Ko nga kai eke noa M), ko nga kuulioi- me era atu langata ole puke eke lot!. I le iliu le ban, oliia, pai loiuilclere ole puke ra, a, pa noa ki le !) o nga lianra <> le po. Ka kilea i kmiei, ka liaere ka werawera rawa Uahi o nga riuo, whakauiulua ana le liuri o nga mea, ringiringihia ana nga rino werawera ki le wai lnalao, kolahi haora e ririiigi ana i le wai ka mataotao nga l ino, ka whakaterckia alio. I le po ka ringiringihia ano nga riuo ki le wai, i le aouga akc lioki ote ra. Ite 1-2 o nga haora ole llalirei ko te likanga lenei ole puke, le raliluri -15), 12, lo ronituri S, ."J7. Ka liaere ka niaruahiahi ka kaha le ban e rerc ana lo puke kilo auru whaka-te-Touga. Ka walii le 7 ki le 8 o nga haora i te po e haerero ana tnaua ko Te I'cle i le papatakalakahi e korerorero ana mao ki nga rino e ringiringihia ra, no l'apcro tana langata. Ano ko ia ki au "f. okc. lonu ana koa koe ki nga riuo ra rapea he male kei muri.'" Ano ko au, kaliore ra he wclii mo talon kite mea ka tu tawhiti i le whenua olira, ki le mea ka palata lalou ki le lahalaha moaua a ka whakauiulua to liuri o nga rino, ckore pea lalou e pula, iualioki le po nei lukii pit." Ano ko ia, " Kaliore pea he alii, ki le mea be ahi erua nga niea heipalu i a lalou." " Kaliore pea" ko :'U alu "me pula auale ahi ko reira torn ai mea hei palu i a lalou, a ko te wha o nga mea lenei he rapu i le walii e pula ai lalou ile mate." Ka mea ilio ia " Kanaka ra ele Atua ! Kloru nga mea hei pain >i a tatou kolahi ano le whakalioki, kolahi alio le pclii mo aua mea e torn —K! kaliore he piilanga kolia. Hei kona ra." Ileke aua (era ki raro tiroiiro ai, 1 laktt laeuga ki reira kua nui rawa le wera o nga riuo. Mea alu aua au ki lelahi 0 nga kai inalii i aua rino, e wc!ii aua au i lo po nei mo to [werawera o nga rino, e liaere aua ano taku kupu ka paku to liiiiu i I'olo i nga mea lakahtiri, reri; ana me lie lnainalia," Ko To Aku to rangaiira o lai.a inalii riuo, holioro tonu le liaere ake, whakamulua ana to malii, whakakorokoroa ana ki le wai nialao, a, rua noa nga haora, ka rem ano. Ite korerorero ano tnaua ko Te Aku i rolo i le ra, i mea ia, ckore e ala lika le lakahuri o nga mea, a, wiki noa. Ko le ipu liiiiu, nui nei, i wliakaturia l.i te lalia o uga riuo, kia ahci ai le pauipaui i nga riuo kia ngawari ai te takaliiirihuri; ko te walii itu ai laua liiiiu i raro ilio ole kauia. Ka walii le lekau nialahi kite lekau ma rua o nga haora, ka rere ano, ka liaere ake au ki ruuga ki le papa takalakahi ki a I'cne llaimona, i mea ia ko le po pea puta ai le ban, a, ko reira whakalaka ai pea te hail kite luaraki, luku ai lioki pea le ua. Korerorero aua mao, a le wclierualanga o te po. I matapouri au ki nga rino, lie langata malalau lioki au kilera 111 mea. I haereie au ki le papatakalakahi. a, laka noa kite palutrelanga ole 12 o nga haora. Ka liaere ano au 1 konei ki le tiroiiro i nga rino, ko le l-.ai whakaara i mahu<- alu ki ruuga. K liaere ana nga rino liuri i konei, kihai ia i lino v.hakakaliaugia e In ana te kai liaki 0 aua mea i le laua o aua niabi. 1 tnro alii te ringa o tana langata ki nga riuo mea ilio ana ki ahau " 1£ pai ana'' no reira, heke aua au ki raro kite moe. Te kau nga meneli i min i ilio ka lieke a Te Wilone ki le whakatika i nga -wali, ua le Pene le kupu ki a ia. Hon ilio, ka kite alu ia i le paoa, i le mura alii ka whakapnia i le riii ole puke, liaere whaka-te-kaula. Ka pa te karanga i kuiici kite kai liaki, oma alu aua ki le rangatira koivro ai, lonoa kaloalia aua e le rangaiira uga langata ki le tiuci i ie ahi. Ka lima meneli o taku takotoranga, ka rongo alu au i le pen: whakaara, me le karanga o nga tangala kilo ahi. Ka rangona te. ano ole waliine i konei. Here alu ana au ka kilea le korakora me le mura ka whakaput aputa i nga kuaha o te kei i rungarunga ake o nga riuo. Tokomaha nga langata 1 piki ake kite papa takalakahi me nga kahu tnoenga. lioki ana au ki raro kite kakahu i elalii o oku, ka wliakahohoro au ki le kakahu, lie mea lioki ka nui le raruraru ole puke. I loku pulauga ake, ka kite au i a Te
I'encli, o in ana Uo to halo kau, v,liiiiki Ic karcwa ki tc Ka maliara an i konci ki toku wliiliki kiirewa i mahiic atu ki \ : raro, a, ka mca ano an ka laea laku mca kite ; likina ilio. Ka lilirti ail ki ii: alii c miira ! mai ana le alii i nga kiialia<'rna mole mca i • puta ake i nga walii i(n ai ii.ua rino. Ka rcre. : :ilii an i lainci ki laku inociiga, <; kekc ana nga matapilii, o whana atu ana ki valio nlc ' alii, ka pa lioki te werawera ki ana walii. Kiliai laku ringa i pa wave ki laku v> liiiiki karcwa, c pouri ana lioki, pa kali ano ; an ki lami mca ka wahia kali>alia inai nga lalau karalic o 1c kci ka lam, ka lac lo aei ki Ic |>a i<t i ia la. | 1 t.iku uioalanga kia piki ki runga ka kilo an i clalii o nga kai eke c In ana i Ic alii, Icmi) noa c aliau l.ia liacrc ki runga. kiliai i rnngo c lima ana lu>ki <■ Ic wrlii. Wliakakill.ll an i tiku nianawa i konci, a, ka onia alti, HI ana an i la papa lakalakahi. Kalmiv kail lie kiipu lici v. hakapnnki mo nga mca i kilca e an i lakn putanga ki runga. Ko nga kai inataara, ko an lioki, nga mca i : man ki tc kakaliu. ! Ko una whakaaro katoa n I'cnn Ilaimon * i whakapulaiiia kia dra ai nga Tia ' nciiinci noa ralou ko nga tangata, me ah :i | kua kakaka raw a. Ko Ic muliinga cnci o ana kupu i raiigona c a!iall 11 K Tit Rapata, ' ki tc Itan liikua kia karawliiua." Kaliorc lie piitauga i kniici ki It; kci ki (e illu, cka ana lioki Ic alii i wacnga, imi tonu. i Ka wliakamalamatauria i konci ki to j wliakatcrc c Tc Kapala, koTe'Wclciii i rcro 1 atil ki tc uniugi, c tuku ana ia i Ic poti i tana walii. I konci ka tiikua tc poti o tc kci, crna ! pea tc kau ma rima langala ki runga, pa : kan ano tana poti ki tc kare o to tai,' ka taj liuri, poto katoa nga langala ki tc moanai c taugi ana. ptipn lomi tc kan, tcrc ana-k niuri o Ic kci. Ka tiikua i konci Ic rua o nga poli, olira, | ko letalii o nga malan anakc i malum atu, I lawcrcwci'i! ana te poti, ra, polo katoa nga ; langala o rolo ki Ic nioana, kiki loii'i lioki Ic poti ra i tc tangata. iWuri ilio o tcnci ka tiikua t<; 2 o nga poli wliakaora, tiliro alu ail ka cko clalii ki tcra. Ktakoto ana to rua o ana poli wliakaora i to lalia 010 alii te taea am i te ninra. Ko To Weleiie i eke kite poti, (okoloru nga kaulioo, mis tc tangata noa ilio, i cko ki (aua walii poli, o worcwcre ana icra i to kci. li mca ana clalii ki nga poti o tcra lalia. Ko clalii laugata i cko ki tc kiki, kiliai e lokoinalia, hoc ana Icra. Ka tiikua tctalii poti kala, lomo lonn ilc tangala. Kotalii tckan ma rua o nga kaulioo e lo ana i letalii poti, c man ana koki to taker'.- i to koiavaawa, i J Ic mca i walio akc'o Ic talia o Ic puta.
Ko lakn wliakaaro i lo Inatalii i In likinga ai <> lakn wliiliki karowa, kia him aln an l:i lotalii o nga finti ua 111:11111 :itu i to pillvO. Olna, 1 lakn kilon;>a :ii o 10 una nga kanlioo i ic poli, lioro lie alialanga..no Uona, Ua roro alii an kilo to i (<? poli lioi lioa 1110 ralou. Ivihai rawa i laoa. Kiia laia maiki 111:11011 id alii, no koua karanga :uai ana lolalii, moa ilio ana "Hohoro, poke alii, kinnoa inai le lanra o liiaro mai ra." Ka roro aln inao kilo taura ra, tokorua nga tangala ki lelalii, knkiiino ana, kuknnu: ana, no roira, ka larowa lo poli ra, ka rere alti ki Ilia o Ic pakaialii. liiknliikna ana lo poli, me nga langala alio i rnnga. I lonoi walii, ka hapain;;a lo iitn olopnko ra c lo lalii ano kilo noli o maim ra 1111; lo inoa, o loia iluilia ana, polo ana nga ti'iigaia kilo wai, (okorna ano n«»a moa i man kilo poli, c piipuri aim i nga tauuuuiu cam: mm. Ka piiia imi to mnra o to alti i konoi, pa ana Kilo lokorna o Iniimti ilo poli ra, wora kaloa nga pai/iaa o lolalii, p0.'.0 ana lora ki lo poli, aril alu ana lolahi. 110 liokonga ai 0 lo poli kilo wai, ka rere alu wlmkalaka ana an ki laa, ka lain kilo poli ra, 110 lo liokonga mai o lolalii o nga langala, ka karanga aln an kia laj>aliia nga lanra. Ka Uaranga ako lolalii o ligakauhot! Kia 11 lo pnpnri. L'oliia ki walio ; ki !o moa ka loro lalon ki 10 lalia o lo kala, ka pakaru lo poli noi. Xa, lapaliia." Ka papai-n aln lo nialon poli i lo pnko ra, ka liroliia alu lora c roro ana i lo ntnaaa, anolc whakamalaku! Ko nga lioa riri olora i karanga ra an i !o 01 o.!,orcroiiga inai i kilca 1:i I'-aoi v.alii, ko to hail, ko lo moana, ko to alii, olira, alialioa ho moa iinniii era liolo langihanga, ko lo auolanga o nga 1110 a i malino aln ki Ic pake i ralii ako ra. Amu o koo !c roc Sangata 0 langiai! i i rolo i lo iignngiirntaiiga o Ic all:, i roto i to 11111111 o to liaii, i rolo i lo n/am c aki ana ! Nni rawa alu lo koniliikinga langala, o rtmga i a lo Ainaliona ka malo Kir. > niai ra. [ a 111 aIo :i o v.liakawliolai ana kilo Alna ano to wliakanmraiiga mai o lo alii, ka olio ako lo ngakan ki 10 langilianga mai o o 111:1l(id lioa 'i rolo ilo moana. .Voalia aln ? lio moa lioro nga lion o lo poli, ko Ic iirimgi tl ngaro ko. laogala i papara aln o e
poll, kokirilia ;iu:i lolalii o nga lion i lakolo no:i, lo kalia li' loro niiii, ka liiiorc kauiale, iuahoki to k;ili;i mai le langi. Karanga mai aua nga langala o Ic poli ili ki a malou, ka hiicrc lera k:i lololiu i Ic wai 0 lilici'iia aua e To Wolono, ki aim puiii, he mea lapahi a nmga, kia alici ai Ic lihorii. Karangalia ana e niafou, kia hoc uiai ki Ic talia o icuci, lukua mai ana laua hunga, ki lo niatoii, kutabi langala i |icuci mc It; nica male, liikua ana leraki Ic riu o Ic poli. No konci ka liorea lc poli ili ki Ic kci 010 niaton, a. ka whakanolioia lc urungi. Ko lc rcwai Wliina ki lc wai, kalioro hokilic ra. Ka kokorilia nga hoc ki n«a lopnni, k;i lioca at it whaka-to-puko-wora ra, ki Ic whakaora mai ilc male clahi alu langala. lio to marama i araia ole kapuu, ko to inca ia, uiarama kaloa lo inoana i lo alii o lc puke ra. 1 to Wiilii o korcrolia uei ku;i lino keri to liiiu, kiliiii i niiiniiio alu Ic liocnga k;i akin;i mai to poli ili o lo ngaru, lahitii lomi alu. aki idiiii mai ki lc kci o to inalou, whaliia kaloalia lc uruugi, whawhali toiiu mai laua I ngaru ki runga kilo malou poli, lo nga uiu j lc inulungn o lc lai. j I li- ilm o lc poli iiu i Ic akinga mai o Ic { ngaru, karanga :ilu ami kia lap-ahia lc laitra o'lo poli ra, Kia whakakakea Ic ilm ki tchau Karanga rawa ako an o uiahia aua c To Weicnc, ilo kci lioki ia c uolio mai ana. Oli kau alio tora, ka puta, he ngaru aua una ako lc nui laia an:i ki runga ki ii malou. liuhukii kau aua, ka muiaiigi ako ano lo poli ra, pula ana ki runga. I No rcira, ka niMiara lualou ka ora aim pea inalou i laua po~wehi, iuahoki Ic lalmri i lc ngaru wbakahara ra. / Oliia, ko nga langala o niiilcuialc uiiii ra i rolo i Ic moaiia, kihai i liicil iilil. .Mc he mea kia pahure ili li" ihn 010 malou poli i lc lakenga mai o Ic hau, ka lalmri rawa. Ko lc puke o mura ra, marama kaloa Ic moaua i a inalou e hoo ra, a, mc aua 110:1 alu lc maranialanga i laua alii. I mua i-e ilm 010 poli Inku (in Ic rang! kalioro kau i kilca alu, me le 111111, he moaua kail lie kapua kau ka rango11a alu lo ngaru c liuhukii mai ana, wliawliali ana i runga i lo inalou poli, ara i papara alu. Ko lo inalou likanga Icuci, kalioro lie kai, kahnre lie kapaliu, koliore lie nriiugi. Ko clahi o malou i kiihorc hi; kakahu lie inca 110 a ako uei nga kolicka. lie lili ro wliakalau (<lllll lioki la inalou i Ic lie whiikalika i Ic ill 11 ki to liiiu, kci haere ili, a ka ki l(! poli i lc wai o to nyaru e lulu ana. li loro ana malou i konci v,haka-ie-puko-ra, c lore papao aua (era ; ka liinga !<• rov.ii 0 to kci i lo lirohanga alu iniiringa ilio ka liinga ko lo Ic ilm, roa rawa iho ka liinga tclalii o nga rcwa; ka pykli i kouci lolalii paura i lo puko ra. 1 mua alu o lc murniiga paura, k:i pula lie rowii lorn o lore iiiiii, a, kororiroria mai iiua.ki lo moiiiia c rcre liaoro ra Ic puke wera. I mca 111:11011 o ahu ana Ic rcre ki walio, ho' inca hero nga ra o runga. Tenia 111:10 alu i lo malou poli i le rerciiga alu ai 501) iari, -lot) ra uei. Ka pa Ic mana karanga alu, kihai rawa i aha mai. I uui lo l«i----ranga alu, pa Kaloa mana, wliakao aua mai, ka whakapai i nga ra, mc Ic mea, ka anga mai ki a malou, ki Ic whakaora. likore o wareware i loku ngakau le pulanga o lo marama ki lc ngakau i le lirohanga alu, ka iri papiie nga ra o Ic puke o rcre ra, ka hna ka loroua mai liiaua. Kihai rawa 1 laca le korcro i lc panga o lc pouri ki le ngakau i lo kilcnga ai ka anga ko lo rcre o lo puke ra ; ilo kilcnga ka ahu wliaka —le kci ole pake wera, a whakapaupaua ana nga ra, rero alu ana, wailio malou kia ruku ki le tai. Kua kito ko au i lolalii papara aluomalou i mca an ko 10 kiki lera. Karanga mai ana riiloii, ka lata koki pea ka lalmri. Ale alia atu 11 a ralou, o lulu ana le hoilioi o Ic inoana, lo laca alu lc hoc. Karanga i;oi, a, mill 11 pu. liliro noa alu au, to kiloii, ii, kahoiv lioki i ki lea i muri iho. 1 mea au, i pora tcuei poli me era i mua alu, i lalmri, a, mate kaloa nga tangala. 1 to 1 o nga haora o lo alii hapara ka liikua to 11:1, Hit rcira ka maleuialo iho lolalii wiihi o li; kalia 010 ngaru. 1 mua lie han-auru-ina-tonga, i tcnei, takii aua ki to tualiiki, a, al;i' pupiihi a'la, a, ka lukiiliiku hacro. Ka lukiiii 10 poli kia rero ka anga wliaka lo kci oto puke wera ra. 110 lalanga alu ka loro nga paura, ka rcre ako ki runga ki lc rangi nga mea 1 lira ho paura nei lakalaka iki lc pukap:»ka. Muringa iho, ka liinga nga pulanga p:ioa, a lolohu aua Ic puke ra kilo uioaua. Ko lo mca i luramamalia ;ii lo malou rerenga, ko lo mca i; kilca mai :ii malou c lo puki! rcrorc, ngaro 110:1, ii pouri korokoro to rangi mc lo 1110:111:1 i muri iho, pa kaloa le pouri ki o malou ugakau. Ka inaliara iiu i konci ki to kupu o I'onc llaimoua i mea ra ki Ic hail whiikalaka ki Ic
tuaraki, !<a mahara lioki an ki nkn lirohangr. kilo kapaliu i tc roa <) lo ra, no kona, ka wliakaaro an koi lo lakiwa atu ki uj.il lahatalia o I'araui lo niaua pcili; hoe aim i kouoi, whakatikaia ana lo iliu ki ana lahalaha, i le roa alii o lo po. I lc aonga ake o lo ra, In; paki, i lo aranga o lo i'a, ka lino wkakawliolai o nialou ngakau kilo Alua mii 1110 lana inahialawhai, iiio tana whakaoranga inai i a malon i nga malo lin i o lana po. Ano o nialou ngakau, pupn tciiin lo aroha ki lonoi oranganoalanga Aliakoa lie nni nga kino o lo aroaro, aliakoa ho lini nga male i lulala, olira, i mar;)ma lo wliakaaro, i mea lioki, ino. ako ka kiloa ma- : imi c lc puke rercro noa, a niana nialo'U ka lino ora ai. i ~T konci ka hari-p nlii an ki to koi kilo k,. rorororo niao ko Tc Wolono. Ka maliaia \ 111:10 i konci, okorc noaln ki 10 lahalaha, kia 1 po rima poa ka 11, ki tola hatika. Ma lo kai- | pnko ka kiloa inai ka hohoro lo lao. Moa I ana niao i konci, nie whakarilo ho kai maiaai a, hoi karaugaranga 11a kiloa atn be puke. Mo moo cliinn, mo makaara oliiim, iniiri ilio mo 11100 nga inoa i ara ra kilo liroliro. 1 Ka niariri 10 han, a, i nga haora oiorn, j ka pa to karanga o lo kai inalaara, lie rale ! inoa i kiloa alii o ia, o hoc ana niana, kalia 101111. Itoaroa iho ka kiloa aln ano nga ra o lc inoa o rcn; inai ra, no itmri inai ka ala ; kiloa alii. lie pnko anga lc roro ki walio. ; Ilohoro ana lo whakalika i lo ihn o lo niana : puli ki 1.1 pnko o roro inai ra. ICriu* uga I liaora c hoc ana ka lata aln lo karanga. | Kiloa rawalia inai malon 010 pnUc ra he | wliakapanga. lie rowa run, o anga ana lo > roro ki walio, i tiliro niana kilo koma inai 0 nga ra, mole ■wliaro i rnnga i lo koi, wliakaaro ana malon ho pnko iwi ko; no kona. ka karanga alit lolalii o malon i rolo i tc rco Talimana. ! lo whakalalanga aln o whakaaroaro ana kilo ahnnga inai ki a malon kilo kahoronga ' ra noi, i maliara lonn lioki maloti ki lc wliakaroronga iho o lo rowa torn, i lo po i wera ailomaiia puke. I konci, ka marinolomoana ka pa lal.ll karanga ki nga langula kia kalia lo ' hoc, kia wo to pa, kia wo lo eke ki runga, ma nialou ano ;> whakaoke maori. I Oliia, ho welii lake kore (a nialou; ilo tuatahi ano o to karangalanga, ka pula lis rangalira, ka whakahau ki nga tangala ! kia Inn ia nga ra, kia whakapaoa lc puke, I 1110 to karanga iho kia inalon kia hoe atn, uhina ana In? wliakaheko hoi hero i (0 pot:. Aliakoa kua iiiUulnkti lo hau, o kaha ana auo loamai, 110 kona, kihai i hohoro lo pa ki 10, , puko. Ko olahi o nga w hakahoke i wliina 111 ai kihai i man.i man i au kolahi lakatonu atu ki lowai, kihai i aha ka langohia akoau, kaera. Itoa iho, ka eke malon katoa ki to rowa rua, ki a Marana no liauaua, o aim ana ki Karoraina. iVui raw a a 111 lo alawhai o I'eno Kwciw ki a nialou, ko nga kai lioki 111 a nialou uui at 11. ( whakanialamalaii ia kia whakauria niana ki nga lahalaha o Parani, a, to laoa le wliakau i to hau i laka ko. Ka wliakapulaina 10 puke ki walio 1110 kore ia noi e pa ki to pnko roro alu ki lawahi, hoi okonga 1110 nialou, 10 inoa, ka pa lo han, ka luku lioki le purorohu ole rangi; 110 konci ka 1110 a ia. kia roro alu ki nga lahatalia o lugarangi, i mea, 1110 wliakau ki I'amala. 1 le Turei ka uui liaere to purorohu, ka anga i konci ki 10 ami whaka IngarangK a, pa rawa, ko lo wharc lura 111 a kaipuke o lirilone, i lo lahi lo kau ma (alii o nga haora, i lo wahanga 010 kau 111 a rua kilo lahi ka tukua lo punga o lo puke ki. to awa o I'iriinala. Ka haoro ka lala ki nga lahalaha o I.igarangi ka 1110111 lo laura o lo malon poli, lere alu, ko lo inulunga lonoi o nga moa o lo Aniahona. kahore atu lie mea hoi whakamaliara 111011:11 ona poli kaloa, i ona mea katoa. l'ouri rawa o nialatt ngakan ki in poli ka lore ra. Ka 11 maun ki I'irimala ka liaorc alu kilo wliaro oTo Kopilia kai ai, ho uui la'ua alawhai ki a malon. Ko nga moeuga 1110 malon i roira, ko to kai 111 a liiatou i lukua, ka lioinai lioki homoni. I loaongaakoo lira, i pcra lona alawhai kio inalau lioa kolahi le lean ilia warn. Ko to pulanga lualahi ole alii, ile kuaha whaka-to-ihu. Kara ana au i .icira. I 1,. karangalanga lualahi, niua atu o lc whakataiigihauga o lo pore ka rere atu au ki runga. I kite au ile alii ka pula i nga rino e takaliuri ra i le lino knalia o ana rino. Tent 'ilu it' ro>ni;/<t-
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/MMTKM18520729.2.10
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 94, 29 July 1852, Page 2
Word count
Tapeke kupu
3,985TE TAHURITANGA O TE AMAHONA HE KAIPUKE MAMAHA. Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 94, 29 July 1852, Page 2
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.