HE ORA TINO TUTATA I TE WA O TE POURITANGA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 93, 15 July 1852, Page 3

HE ORA TINO TUTATA I TE WA O TE POURITANGA.

(No te Makahini Pen o te Hahi o Ingarangi, mo te tau 1819.) Tokoono nga tamariki o toku matua, tokotorn i mate i rolo ite ohinga. He pouri wliakaliara i p:i nr.ii ki a ia i to maionga o letahi, ulio rere if mauri u (u mao maui:t i reira. Ka laoa nga lau e nia oto poiiki o laku uiiilua, ka laca nga tan eono c alian. I lana \va c takoro ana laua lainaiti i le papa runga ole wliare, i warea ole kai liaki ki lo alia ra not, laka wli.il.aiiTc ana le lamaiii ki nga papa kohatn o lo liuarahi i le lalia o le wliare. Ko ati i iwuhaiiga ki reira c liaei'ere ana hoki i rnnga i laua kohaiu. Taiigoliia ake ana e ahait lioatu ana ki le lualua e langi ana tei'a —ano! Eloru lo kau liaora i mini ilio, ka inarere lana poiiki. E lino mnliara ana an kite likanga ole ugakau o toku inaltia i reira, laka rua ana ia, ko-!c arolia, ko le langi ki lana lainaiti ko lai.tf aro ala ki le Atu;i ko laua v.liakau ki (e NVliakapono. Ile walii ela aim le manawa o tana taniaiti, ko lona lianga (oiiu lenei, lie inoi ki tc Alua, a, ka nialau pu tuna ugakau i reira, "he ora lino tutale" le Alua " i lo \va o te ponritanga." I tc roa oia ra, ka liacrc ia kite wliare nioeuga ki le inoi, ko nu ki tmm lalia koropiko ai. E maliara ana an ki tana kupu i reira koia (enci : —- " Ki tc mca, ka wliakaniiilu an i tc inoi mo nga uicneti c rima, ka lata an ka pallia c tcm.'i mate hh>, otira, i an e inoi ana, c ringiliia mai anil le aiawliai ole Alua ki loku ugakau, « wliakainario ana ia i an. Kaua ra lie liialiia nioUu, engari ko lona annke tc pula." [ mca mai ia ki aliau, " E laku lainaiti kia uruinai koe ki laku me inoi laua. E mea ana a te Karaiti kia inoi te lamariki ki a ia, ekore ia e wliakakahore i o ralou iuoinga. Tena, wliakaptiakiua lie kupu man." Alio ko attain "mo pehea e an e taku mania? Mc tiki e aliau lie pukapuka ?" Alio ko ia, "kaliore, i lenei wa, me liaere ake I lo ugakau to' korcro; ine mea alii ki tc Alua, kia wliakakahangia mai kia marie ai nga ugakau iroto i lenei maniac iiui."—:V« He Ritimoiut, he Miiitu.

IvKKsniTANG.v M.vkgo.—Keirunga ouga turiponn tu wai, ka hiakai, kn rarala niai hoki. Tu auliatnnga i aulia ai, liuki lain ana i aim wae; liuriukuaua tckopu, ka niawliera ic waliu ki (c ngau. Tc niakanga am u laku pou ki (u maiigai, inn lu mca e -\vlialiwliatia ana uga 1 lido, lalaugt ana, le liokinga, liguro alit ki tu kopua. Mc lie nioa nua ilio inn tcna, titii'O rawa ako an, knu pa ano, e ugaii ana i uga remit c toku kakalin. Ka tuoliu mat an, inc kore ra uei u lnaiiiiif alii tc nanakia ra, tnpu toiiii nga nilio ki tokn, la to langaia kalia lianga, \vhatio an liinga. Mahnc. rukaruka takn rakau, Ua lahnri au ki to mm i toku hoi liouwlianga rongo ki taku lioa I'iri. Kibai laro, ka ngaruiigarti tc tnoana, ka pnpti tc luika. Itoaroa ilio tc rironga atn o toku, ka rokolianga c tc liuakanga o nga tc kan c rna i rolo i tc wai, tc panga ki toku, taruparupa kau ana, liaere ringariuga, liacro kuriiremu. He. \va puelut kan tc inoana i laku (alia i tc taiatiranga o nga ngolii ra, 'J'ulii ana nga lira mc nga liiku, pali kau ana to luika, kororirori ana lu lai, cngia auu lie ripo c whakalakalaka ana. Kiliai i t'oa ilio, ka kilea o uga ngoli' la.'eliara i le kai tc inoa c liachaca ra kinga iiilio. ,Ka nianu i konci nga komumukunga uiariuo kau ana tu tai. Ka paugiaCuctc wt'hi i konci; tiiii-u wliakalau ana aku kanolii c kau inai ana nga ngolii, katalii, karua, tino ngaluuu, ko tc nunui, licalia i korcrotia ai. l'orotaka loiiu ana ika i liiku (alia, liorc lie korikoringa, kanapa kau ana nga lira, inc to liilii ra, whakainau lonu tu (itiro ki au, wlicle tonu nga karu. Ann tu inula uiai o nga kanolii, puta tonu ki laku inauawa. Ko au tu porotakatanga o nga mango ; ko au tu kai i karapotia c raimi. Akakoa, kiauo au i iigaungaua, c tula rituiin ana kia rcia mai au. Koialii ugolii i iiui aku i nga lnui, ko tu inaia- ia o ana ika, ko lu tuaialti lcr;i ki tc wliaka'a'a ui'ii, i papara alu r> aku luri. ka uiaka alu laku niaripi, rliaia .' niauiiM l-.alou to kaiu, lioki ana, illiciti liacrc ;ma i lc parclio, houica ka rongo ilu maniac. Ka pula taku ■•isli-ijr : konri, ka whakaaro au. ki tc lac;i ••■ta'ii ana karu, ka ora an- Tu ana an i ko."' i ■. ■

ria ana tc hokinga inai. Kiliai tarn ka hokia inai, no to tatanga ki taktt wac, kuriake ana te kopu ki le ugan. Ko le wa tenei o tc putnngu mahara. Toro atti ana laku ringa matii kite ilm tipakoa ana le karu ki (e innripi i taku ringa malau, lakoto karu korc ana le mango ra. Ka puare le wnha ki tc ngau, kakekenga nilio, me aha kua kapoiia. Ka hapainga laku wae matati i konei, whaua alu ana, rere ana a loroiigi aln kite kopua totohu ana ki le (akcre ole moiiaua. Ti: AiiL'.iKirr.i.xci o tklluiii;hi'iiu o thHa ti:.m:a. — V. Ala kitea ana le hohoro o lewhakaahua ke o te Imruhuru ole maleiiga i nga taugata e paugia whakarerelia nei e te ngakau ponri kerekere. 1 ngawahi e pularrre ai le kino ka mawe noa te ugakau me he ran kahakaha, ka lukiluki whakarere me lu; ika e kapakapa ana,—ko reira fciien ai te koaro lar?ga ole matenga, ao rawa nke, le ra ka hina te upoko. Tera he wahine raugalira, he tipoko maiigu loua, no te ptitanga o tc Congo ki a ia, kua ngaro noa iho oua rawa, le aonga akt; o te ra, ka tirohia, atu tana matenga kua hina ke, kua penei me le intika te alma, lie tint nga ntea penei e korerolia ana c le langaia. " Miharo ana an" e ai ta Maramc Kainapana, " ki le alma ke o Marie Anatoiuete, hina kaloa nga upoko i le haerenga atu i Warene ki Parihi." I le hopukanga ai ole Tube o Hahapara, i te omanga alu i te whawhai o nga Wiwi, kawen ana ki tc wharc herehere, i le aonga ake o te ra, hina tonti nga urn. Tera lelahi apiha Paniora, he mnia rawa tana langaia, biahia una etahi kite knwe korero whakamaiaku mona, inei kore ra nei o. wehi, me kere ra nei e male tana mnia. I te weherualanga o lepo ka hacrc alu lelahi apiha, me le hoia kolahi mete Miniia, whakaohokia ana ia, meiiiga atu ana, kua karanga le raugatira kin whakamalea ia, a kolahi aim kuata linora hei karakiatauga mona, bei houwhauga rongo mona ki le raugi. Ka mum oua hara ic whaki, ka mea kia whakauialea, olira, i men ia, he pain paknpaku lena i a ia. kahore ona hara e whakauialea ai ia. No konei ka kaln ake te apiha i korero ra ki le Pauiora, a ka men alu, ehara i te pain mona, engari he whakamalalaiilaiiga ki (ana maia. No konei, ka hapainga tana ringa kite "whakakopa mai i le mauawa," ko nga kanohi koma lonti me le mea male, tonoa alu ana tc apiha ra, mete mea alu, "he mahi kino tan kiahau." I te aonga ole ra matakilaki kaloa nga hapu o ngr hoia i le hina ole malcuga, maiigu tonti hoki i miin alu.— Aa ltula U'aropa mo iiya mate o tc ngakau. Noa Tikanoa o tk Oua.—Kahore he mea i hanga ekore e whakiiurii ki le inalii, hetikiinga mahi hoki lo iiga mea kaloa. Kahore he lane, he wahine ra nei i whaknwhanautin inai ki teao hei imho noa iho. Ko tcpuawai otaola e inpu ake ana i le wheuua, ko te whom e tiaho i te ra.igi,—ehara i le mea noa, lena ami nga tikauga. Te mea erapua ana c te langaia hengakau koa; hauiiganga mea noa iho o tenei ao, ko te malau o toliiuengaro ki uga mea liunui e koa rawa ai. Ko te oraole tangata, ehara i Ickohikohingn noatanga o te koura. K ora ana tatoti i ti; ao hei whakahari i te ngakau o te tiui:—ki It; whakaako ki nga mea e whiwbi ai tona hinengaio ki nga matanranga lika ;- kite. arahi haerc i nga wae o te tiui e lika ai i te ara o lepono, kia whakattrti ai ki roto kite tokomaha, kia niau mai i a ralou le ngakau lino koa. K waiho ana latou ki;i ora, —ehara i te mea e waiho ana le langaia mo le ngakau Apo, mo It; whawhai aln ki lelahi, olira, e waiho ana hei liaki. hei atawhai i nga boa. F.hara i le mea e waiho ana te tangata hei mahi i le kino, hei whakalupu i te he. olira, hei pehi i te kino, h"i riri i te hara. Ehara i It; mea, e wnihnanale tangata hei rui mo lengaiigarc, hei whakakahu i nga tupu o tc liuihanga, engari, hei whakakotahi i te whakaaro kite pai, hei hapai ake i te lika, i le pono. Ko nga mea euei, v lika ai to latou noho i te ao. Me ako tenei me tenei langaia, he mahi laua i teao. Khara i te mea he noho mangere, he noho hoha noa iho to te langaia i te ao W'aihoki e lakoto mai ana i totta aroaro uga inaramalanga o lera anhari. Ado te alwareka ole ngakau o nga trngata ewhakalupu hacre ana i te pai, i te pono i roto i uga mano tiui o te ao ! Tk Uto o tk Kur.i.—l nga ra lino ngaImrii ka pahurc i ahalia ra nei e Te Kupa ngaki whenna, tona kuri i riri ai. I tc liaereuga o laua langaia ki le mot;, e noho mai ana laua kuri i le hipi inoenga, kahore hoki te kuri ra e kitea ki reira i lima iho. Haerc alu ana a Te Kupa kite pakipnki ki a ia, oliia, kahore he owha mai o lera, hore he korikori, bote lie alia. Kihai i inahnintin c

(e tangala ra, no to talinrilniign, ka pekca mai e'taua kmi 11 pu ki le lmwiin nga nilio. Kahore kau lie pulanga o to tangata ra, no reira, ka taluiri ki le wliawhai alu ki to kuri Kaliorc In; palu o tc tangata ra, na komolia ana nga ringa c ma ki le niangai, lioua alu qua ki le korokoro. Hoa noa ka taoa to kuri ra e ia, mea rawa akc lie wa iigaimga kail nga ringa, ko le ringa muni tc inca i male rawa. SVhakamatea ana tana kuri lu;i ntit mo (ana he. na, ko Tc Kupa e ora liaero ana, olira kia roa noa ka ifiahu ona mate. — iY«/'('/irt I'ereliini. Ti: WiiAwiiAi—To inca wliakamataku o le ao, he wliawhai, he inca tino whakarihariha lioki. Kotahi alu kino lici rite mo loiiei—ko le pclianga o nga whakaaro whakarangatira ole tangata; ko te parengake(anga o nga whakaaro arolia c pupu akeaun i ti; ngakait; ko tc (akahanga o nga ritcnga pai otc karakia; ko te incalanga atu ki tc te hunga arolia, kite liunga pai i to ao nei, he wliawhai te mea nui, ho wliawhai tc inca tiki, te inca aiaahna. £ mca nei tc hunga na raton enci whahaaro he, ekoi'c le wliawhai e taea tc whakamulu, ahakoa kino, he nui uga painga o rolo. Ka mahi rale likanga kuarc o tc hunga whakaaro he. Mi: Nkki: Tom;.—l mca a Kapcta i wliakariharihaugia c ia le lungata liiahia knrc ki te uckcuckc alu, ki tc nui nuina. Kaliorc (era kupu whakakakc i paiugia c inatou, otira, c whakaaro ana kia uckc atu ki tc pai inana, mci rcirn, ka whiwhi ki tcra pai me ncke ki letahi atu ki nga pai rawa. Ko to matou kupu tonei. E mca ana matou ki nga kai ngaki wlicnua kia nui to ralou wahi, ahakoa e riro mai ana nga uiu pai iiiona, mo ncke atu, a, iniitii noa tc mahi. E mca ana maiou ki nga kai ngaki katon, kci aiiiuainu ratou ki tcAtua, ahakoa wliairava, rawa ko.ie ra nei, ua tc mca hoki, ko to wha kaiiohoauga iho ki tc wlicnua na tc Atun ; olira, c mca ana matou, ko tc mahi, kaua tcra c iiiutumulu, kaua c nolio noa telahi wahi, kci puliiputu te whakarcro i to kahcru, me talauga tonu, tango aid he wa, tango atu he wa. a taea noatia tc niuluuga, he pcra loiiu. Iroto inga iirurua oleara o to hoa, kei luraki ia uei i a ia. Ki tc mca, ka liiuga ia kaua e irre atu ki le takahi i a ia, cngari inn toro aln (o ringa, me wliakaaraake ia- Kaua ona pakohiwi e waiho hci lu.ianga mou. ana hoki koe e luraki i a ia. Mc wliakatigaliaii e koe lo hoa ua poururii ia, ua ho, ua rawa knrc, a, he aha le haerc ai tc (augala i mint i a koe, kci pnuritia tcna, cngari, kia pakaha koe kite hikoi i iiiuri atu o tona lakahauga. Ana ra e maharatia nga kupu o nga tangala whakatupu kuri c mea nei, "E! ka taka koe, ka taka koe." Ekore c puare nga kancilii o nga tangala pena i nga ra ciwa; ae ra, ckore aim o ralou karu c puavc, a, laea noatia tc inuliinga. Ko to ralou tikanga lenei, he takolo ki le ara, he arai i le ara mo tc hunga mahi. Ki tc mca ka inaea mai i o mara i tenci tan GO puliera witi, mo te lau i niuri me whakaaro kia ncke alu ki le 80. ■ I'fTAxr.A Koiia.— E korerolia ana, i tc nolioauga ai o tc Eara Pakarc i rolo i (ona liariala i tc po, olio rcrc tc niauri, i tc pulanga atu o telahi parau koralia mc te kope i tc ringa, ko to uiaugai o tc kope i ttttala ki le iiiua; i ma te nialapihilia mai te ringa o tana (aliac. Karauga alu ana taua tahae ra ki nga liinni, mc tc ki alu "Eaihoki tan, ckore o muni c riro i te tahac, ki In mca, kolahi ano tc tangala ki le hacrcnga mai, ko tcnei, ka malaii ki tc he o lau kupu i mca nei, ckore c riro o nioni i to tangala kolahi, rcrc mai ki a koe." Ka whawlia to rngaiira ra ki nga puloa o uga koheka, a, ka mca alu, " Ekore ano aku mca e riro atu i leuci wahi, me kaua (c tangata gala c litiro mai na ito tuara." Tahtiriaim le lahae i kouei ki le titiro ki niuri, c haerc ana ano, kanohi nga kua maiinu tc kope o tc rangatira c whawlia ra, liua noa te tahac lie toro nioni—to kcunga, a, lit u! mate rawa.— Makuhinc whore. Tb Mkiii:iia koa mo o Nga Jlka o tk Ao. —E mca ana a Rcri Kokuliaiina i rongo ia ki lona niatua, ki a Ilea Hone Hinikara i tcuei korero. Ite huringn lau, ka porokina mai taua matua ona c Itoari Merewira kia haerc ki tona wharc, ki le kai. iN'o le ra i lima alu o tc huringa lau, ka lac alu a Ilia llono Hinikara, no le aouga o tc ra ka haerc alu ki tc owlia ki tona hoa. Mca alu ana, ia kia lau le ngakau koa ki a ia. Ano ko tc Itoari ra, "Ki tc koa an, ekore c pern mc tauhoii, Kaliorc he ra o to tan kua pahurc akc uei i koa ai loku ngakau, horerawa kia kotahilahi nei." Na ko tc.langaly leuci, e ai ta lleri Kokuliaiina, i kiia nei e to iiiano c nolio ngakau hari ana, no tc mea i iri ki ruiiga ki a ia nga painga hatoa o tenci ao!