KO TE KARERE MAORI. Akarana, Hurai 1, 1852.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 92, 1 July 1852, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Hurai 1, 1852.

He nui nga korero o nga "Karere Maori" o nga ra kua mahue ake nei i whakahaerea ki te ngaki whenua; kite whakaatu i nga tikanga o ia mea o ia mea; kite whakaatu hoki i nga mea e hua mai ai te whai rawa i roto i

tern tu niiilii. Kiiinii nialiiiotaniatou tono ki nga lion kin wliaknknlia rnlon Ui to ngaki, kin svlinkanin lioki ki ngn lioko o konei, no to moil lioki, ko nga Hike enei, o, knko :ii lenoi wlionim, n i\iu Tironi. 51c In; men, Ki ngoikore ii-ja kni ngaki, ekore rawa o kako tenoi wlientia, ekore in e liaore Ui to rangaliralanga 111011 a. Ma t<; linn ote oneone, kn lnm ai to rasva. Kite kahore e raknralii nga mara, okore e mii te takowlm niai. Ivi le knliore taton e ntnin kite ngaki kite knliore e mii to kni ki le takolo, Un anga ke le rnpn o I'oi Ilakena ki le kni niana. Tenei ano nga take e r.tpim ai te tiknngn o te lioko. E rnpu nnn lioki ile likanga o te lioko i rolo i leiiei lakiwn. E huiliuin ana c mat on kia ata kitoa ai le tikanga. Kongu kai o nga inaraiua e hiiilinia aim, ko nga mamma o Aporira, o .Mei, o llmie. E ponri pu nnn ninloii, nolo men, o lioki ilio nna ngn kai itiku inni o enei marniiin i ngn Uai i knwea inni ki to lioko i enei mnrnmn i Inmnugi uei. E hnrn i. te liangn le iiokinga ilio o ngn kni o tenei Inn, tonn ko ngn men tuku inni i million i rolo i lenei tnkiwa lie liira ke. Ki tc tirohia uga mnrama cioni i miin ntn o Iltu-at i le tan 1 S.'i 1, ko reira am kilen ai le liekengn ole lioko oln lan noi. I te tnlii o Aporira (ai; non ki to 30 o llime ile tail 18") I, ko nga wili enei i kawea mai ki Akarano pnliern. Ite tan 18.V.2 i te 1 o Aporira tao non ki le 50 o Hnne ko ngn wili enei—l l,-liSpiihora; le liokeng.i ilio o ngn wili o tern tan i-iliO pnliern. I tc Inn lSril, ko ngn pnltera kanga ."(100 I lo Inn 18,')2 lieoi noi nga kanga pnliera, nga inoa i maline i tern lan l l'o pnliern.

I te I:iii IS.'jl, l;o nga tana aniana cnoi, 27.| I ' l<* ':*>< licoi noi B], nga ntoa lioki ilio o (era tail 10 lana. I to ISM, ko lo paraoa tonoi i kawea nr.ii lii lc lioko, .'> lana, 'il.'i poke, III) pc"k<* imimi. I lo tau 18K2 heoi nci, 1 ■ lana, SO poke; nga moa malum, lana, 50S poke, 110 poke nnniii. I lo lan IB.NI, ko nga lana inttka enci, i tc (ail ko lc innka inkn mai lonei, lij, nga moil niahnc, lo.| tana innka. 1 lo tau ISM, ko nga (ana riwai enci,— 108, i (e (ail 18.')2. 177 lana, li; kakcnga ake i laclion O'J lana. Ko nga laua viwai ikm mi; nga poaka o !) hcoi ra alio nga nica i kako ake i tonoi lan. K poni'i ana inalou ki to kore o nga kai iiluniii nci ka oli te lolinlolin, Ik; hekonga inii tcnci no lo taton nci lioko. Ko inaton i inoa kia liira noa ake to kai; kahorc kail i whakaaroa c ponei to alma Ik?. Ki to moa, ka pcnci lo iti o nga nica tiiku mai, okoro lo whenua nci o kakc, chore ano lioki o wliai rawa n*f» langata •Maori, kahorc lioki lie mahanga niea c man ai to takowha kilo ringa. Na, ki to nica, ho pcnci to ritenga he i rolo i lo tail owlia, i rolo lioki i lc owha o to lioko; —tuc lie nica, ka pcnci to latou kalma lio i rolo i nga painga o karapolia nci lalon, ekoro ano a I'oi Ilakcna e anga mai ki konui lioko ai, cngari ka anga ratou lio whenua ke. Kaliore atu lie wahi o whakakite ai lalou i tc tuii o nga kai o tcnci niotn. Kaliore atu ho wahi c wliakakitc ai talon i to tatanga o lo lioko; kahorc alii ho wahi o haoa ai ta latou knpcnga, c kolnlua ai nga Avimi iimwlienwt o I'oi Ilakcna; ac ra, ko tewa icnci, —nci ano. Na (e aroha o to Adia, ka whakahoroa mai tc mii o tc oncono inomona, ko nga n\va hoi lioehoenga liaevelatiga mo ana kai e mahia ana—nui atu. Kci hoa ko:< lioki ho whenna lici rite mo toil"!, ; ic lim, i to papai o ana awa hoi lioehocnga kai, aha noa l Makari ake nci nga nlu o to tangata Maori mo nga inahi ngaki, mo tc. lioenga mai lioki o nga kai ki nga taone, he iti nga

moni e rim atu ana i roto i tc mahinga o | ana kai; lena, ko tc rironga atu ki a raloti ua lutkoa ki tc I'akeh*, Sieniii Ue. Ki Ilopa Taone, ki I'oi llakeua, be uui kc nga ulu ki nga k:d malii, ki nga kai whakalere mai i aua kai. Ki le men, e nianakoiiako ana tc langaia Mauri, Ma liokohokoa a ralou kai ki tawahi 1110 whakalika ralou kite mahi, me wliakaoho ralou i a ralou, mo lino ahuwheima. Na, kite mea, ka pnla le rongo ki larawahi •- le rongn o lo ralou whai ngoi ki le le malii, Uo reira nga iliu i> nga puke o Poi Ifakcna whakakuku mai ai ki konci ki to lioko kai mana. E titiro ana matou ki uga kai o taiilinu. e tiliro aua hoki ki le uui o nga wlicnua i niabia etc tangala Maori, no kona i mea ai teuci le ronijoa uci ralou i nga kai, e mea aua pea, "Taria o luku atu kia kake rawa le ulli." Ko leliea, ko teliea ra nei le wa e mea nei ralou. Kite mea, Uo to vatou tikaiign tenei, ehe ana. E lino lie ana ralou i nga kai lioko, lukua rawatia mai a ralou kai kua whiwhi nga langaia ki era alu, a, ekoreemanakohia a ralou. Ite lau IKIO ile kakenga ole ulu ole wili ki Poi llakeua, purulia ana nga wili o I'oi llakeua kia nui liaere ai le ulu, le hekenga e heke ai te utii, bore lie para o lera. 'i'onoa aua e nga kai lioko o Ilopa Tacue, le kaipuke ki NYaparaiho ki le tiki wili, wailio ana nga wili ri llopa Taone kia man ki nga ringa o oua langaia apo, le nianakouakoiiia i mini ilio, whaugai i|oa ki nga poaka. Kaua uga kai ugaki o Niu Tircni e pera, kei pa ki a ralou nga heoleiwi o Ilopa Taone. E uui aua le ulu mo lew ili i tenei walii ki i'oi llakeua ; 1.0 Marikena le wlienua kua olio mai ki le whakalere mai i aua paraoa. E niciiiga ana erua le kau o nga puke o .Marikeua e ulaiua ana ki le paraoa. Ko te paraoa o Marikeua e pai akc ana i to Ilopa Taouc, ko lo llopa Taone e pokn ukc aua le pai i to Niu 'l'ireni. Nui ake le pai, ote mahi hokohoko. Kia molii kc enei malii; kauae hiiiliuia. Ko le kai ngaki wlienua, kia molu ko hoki lo le kai kokohoko. Ki le mea, ka npiliria enei malii erua e le tangala kolalii, ekore hoki e ala lika, taliuri rawa ake ki le rui, kua paliure lo wa e lika ai (e lioko; pugari, me tangala kc mo lelalii, mo letahi. Eliara i le mea lakoto noa, t nei lianga te liol.o wili, he mahi nana (era, kia lino mniaiaii te langaia ki uga ritcnga ole ao, ka pai ralou hei kai hoko; ekore tenei mea tc kuare e lau kilo hoko wili ;ka laugo ralou ki lera malii, he ake. Ki le mea e purilia ulu aua nga wili c nga boa, ka pourilia pea e ralou le.ia likanga. E mea aua le pepelia Ingarihi, " Engari le iwa pcuc holioro, i le liereui whakarou" Elika aua lenei, ina le holioro o le hoko ka whai moni, a, ma te moni, ka whiwhi ai ki era alu moni. Ma le nla i nga kai o Niu Tireni, ka v.liai rawa ia, ka kake liaere hoki. Na, ki le mea, ka purilia uga kai e nga kai ugaki, kaua ralou e milium ki le mea ka lieke uga ulu i uga wa e kawea mai ai aua wili i; ralou. Aua ralou o milium ki le kaliore e manakohia alu le wili i roa noa na le rougoalauga.