KO TE KARERE MAORI. Akarana, Pepuere 12, 1852.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 82, 12 February 1852, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Pepuere 12, 1852.

I te "Karere" i muri atu o to mea kua taia tata nei, i whakaatu atu matou i nga tikanga e rongo ai te takomaha i te whni rawa o tenei whenua; ko te rangatiratanga hoki lera o nga tangnta wlini koipuke, me kawe tonu mni kite Katimanihi litrji korero ino nga raws e utaina tonulia ana ki o ratou puke. Ua panuitia nga inea pena, ka rere nga ronga ki tawhiti, lau iawa otu ki "to taha rnngi," ka matau te mano, anga tonu nga wliakaaro ki enei wahi.

Tenci a Ingarangi, a Mnrikenn a Parani te panui nn i to rntcu whairawntnn<»a, hnungn lioki era atu iwi, nn ! me tnngonga tangata Maori i nga ritenga pera kia matauria ni lioki ana kai me era mea i kei te tnngota Maori tetalii wahi o te tikßiiga e rangona ni to ratou wlmirawa'anga. Kite mea ka irmlii ko matou Pakelia ana ke kite tuliituhi, a, ka whakatuturi nga iwi Maori, ka ngaro noa iho etahi o nga rawa, ekore e kitea. Engari ka wlmknhoa mni ratou ka korerotia tonuiia nga utanga o nga puke, ko reira ata marama ai. Kite kaliore e rangonn, ekore e wliaia mai, ko reira nga utu lioki iho ai. Ma te whnkauruuru ki nga iwi tau tangata ke, ma te nui o nga kai; ma te lika o te lioko ka manakohia e te ngakau, ka reia mai e t« tangata- He nui te nioni e tukua ntityki te kai ta nupepa e te tini o te kai lioko ; no te mea lioki, ki le kahorc o ratou korero e tain, ekore e rangona e tc mano, nga taonga me era atu mea. Na te luahia o te tangata kite hoko i ana rawa, koia tana e whakaari nei ki nga mntnpihi kia tiiohia mai e te tangata linere ; waihoki ma te panui ki nga nupepa, ka rangona nga mea hoko e nga tangata o tnwliiti, e nga iwi ke. Na, he liialiia no matou 'kia penci te ritenga o tenei wher.ua mete ran atu o te motu,' taia ni nga kai me era mea ki nga nupepa Pakelia, i anga ai hoki matou kite tono i nga ini Maori, puta noa, pula non, kia wliakatapokoria o ratou I Hike kite Katimauihi, kia aliei ai te ta ci tc Ka.-ere Maori. Kite tango ratou i era ritenga, ka kitea e te tini o te tangata e noho ana ki enei Motu nga mea o konei ake, a, ka puta ki tawhiti; ta tc mea hoki, e kawea liaerctia ana te " Karerc" ki ta nui o te ao. Mn tenei, ka kitea te tu o tenei whenua, a, ka whni nga kaipuke o nga wlienun, i'aua{noa atu, kite orauga ma ratou, ki enei wahi. Tenei alio nga mea hei whakamnratna mo korero e tukua atu nei. Me tiliro, ki nga kaipuko o rua i rere mai i tnwahi kite uta aniana i konei mo Hana Parnliiko, i Karaponia. Ko te Pamautu, no Honornru tera, ko te Haperina no Hopa Tnone tern. Me he mea, kia kaua e a mai enei kaipuke kite hoko aniana, ekore e nui te utu mo tera kai, penei, ekore e manakohia, a, ka whnkatupu non te tnngata i tera kni, makari ake nei te utu, Ko t» men ia, na nga korero o te Katimauiiii i rangona ni e era puke he whenua aniana tenei, ko te men ia, i anga mni ai ki tenei.wahi uta ai i tera kai, a, ekore ano e kake te utu o nga aniana ki te knhore era puke e angu mni ki k<mei He iwi ntn titiro koutou ; me ntn wlmkanro koutou ki nga nkoranga nei; me whnkarongo ki nga kupu o o koutou lion. I muri iho o tern tnliituhinga a matou kui wliaknuaun te Itangatira o te Porilii kite koliikohi korero hei whakakite. 1110 nga Waka Mnori i u mni ki Akarana, ki OiK-liunga, i roto i te marama o Hnnuere Ko nun pukapukn ngn kai whakaatu, i nga tangata o rungn, te nui o te utnnga, te nliiin, me era atu men. Me wnilio nun puknpuka hei whakakite i ngn kai me era ntu mea i riro mai, otiia me kupu kotahi e matou ngn painga e rere ana mni i te men pern, ki a tatou, kite tini atu. E whnknkitea ana e enei pukapuka i roto i te mamma o Hnnuere, (hemarama kai kore tern) i te 1. o nga ra tae noa ki te 31, ewaru nga hapu i u mai i ritnga i nga waka 141; ko nga tnne i eke mni i aua waka 611, ko nga waliine, 175 ; i whakau mai kiWaipnpa, ki Horotiu; ko nga kni o runga o uga waka, koia enei:—nga kete riwai 919; nga tana wnhie, 94£; nga kete kanga, 123; nga ponka, 3L ; nga putea muka, 9; nga kete aniana, 107; nga nanenaue, 3 ; nga kete pukn, 52; nga paiere tarutmu, 350; nga kete pititi, 114; ngn kete kumara, 6; nga Jieihei, 18; nga tana ngolii, 2£; ku Oiichunjia i whakau nga Hapu erua, nga wakn. 19 ; ngn tnno o runga, 93; nga' waliine, 39. No te 15 o Hnnuorc tne noa ki tti 31 i whnkauria mai e tnua hunga rn. ? 7 kete riwai, H tana wahie, 4 kete kanga, 29 poaka, 7 kete aniana. 13 kete pititi, 3 kete kumara, £ tana ngohi. Ko nga ritcn«"» o ene! men, Kite utu o era"ki Onehunga »C 35, litii katoa £320 mo te marama kotnhi, mo te tau kotnlu kin ponei—£3Blo. He mea miharo enei ki riwii tnngata o konei ake, otira, he men miharo ke atu ki nga mano o nga wlienna i te nuingn o te ao. Ko ta koutou

mea tenet liei whakahoki ntu mo nga kupu whakahe mo koutou, E mea nei te tini, he iwi kuare te tangata Maori, c penei ana me Niu Kararonia me era motu i te Moana Marie, ka orokomnca ake i nga purorohu ote pouritanga. Uu tirohia nga pukapuka whakakite e nga wnka, me nga mea o runga, ka kapea e te kai titiro, nga knpu wluiknhe mo kou« tou; no te mea hoki, no koutou ake nno tenei wahi, na te ahuwhenun, na te main ata » hakaaro i penei ni to koutou kake. ngahaeretanga. Almkoa e ata kake ar.a, ahakoa a ata linere ana te matau ki tenei ki (era mea, meake, ka tu talii kou'ou, — im nana tonu te malii, —ka tu tahi koutou ki roto ki nga iwi w hnirawa, ki roto ki nga iwi ata pai, ki roto ki nga iwi whakapono o inatou whakapakeha.