TE TANGATA MAORI O NIU TIRKNI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 81, 29 January 1852, Page 4

TE TANGATA MAORI O NIU TIRKNI.

He Korero ki nga tikanga o nga tangata Mauri o Niu Tireni, na Te Patara, Minita Weteriana i Akarana, i te Whare Menenga o te hunga mahi i nga ahiahi o te 12 o Maehe o te '2o o Mei, 1851. NYhakapiitaina ana i reira lei tc pain i nga hna riri. I titoa hi te waiata o raioii whakaaro kite whawhai mo er.i at" niD.i. Ko nga penei ka wliukahnu njja tniifji mi> te liunga kna mate, ina te tangi i nmri iho nei. Ko te tangi A Ikaiierengutu mo ana TaMARIKI. " Nei ka noho, kapakapa tu ana, te tan o taku manatva Ki a aku tamariki. E tia, tenei an, e tama ma, ko te aitanga a lane, e tuohu i uta ra. E f.ika nei, Mete maraaku, Ki a aku tamariki. Kci ivhea ra ? e, te tamaiti, i karangatia ai, " Nan mai, e tama." Ka riro ra ia, i te taiheke mii. Ka noho, tenei an, e lama ma, i runga te kahili papa, Papa mania;

Papa taliia ; Taliia rawalia; Kci ai he titiro i te ra, e tu iho nei; Te maunga, c tu inai ra; Kite hau-kainga, i whakaaroliatia niai, ele konolii tonga. Tenei, me ruru, ki tc wliare, Na \Vliiro-te-tU|iun ; K<i tc waroware, taku iigakau, Nga hanga ate ran ; ~ Mei kaia ranei, tc maraiiia ? i mate ai. Mei kaia ram i, tc pari ?"i horo ai. Nga liuri nci ? i piraii ai, Mei laua mea, ka ruru nga atua, ki a talon. Ka ugaro, i le ugaro, a te moa. Ko te ran kau 'iu>, tc whakanaia ana, kite wh.'inau a l'ani, A 110 gotau, Nana, tc halmi kura, Nga taujiga wliakainauaiiiana, c laina ma, a o knia Aua atu, ko tawhili, Naku pea, koutuu koi tiki atu, ki Hawaiki, Aim ni.ii ai, Ka tupu koutou, hci tangata ; Ka ranga e o liipuna nga liau o te I'o O 'e ptikiipukn, 0 te tan mate. Iloki inai no ana, kite pukai, wheo ai. 1 tohiaai, koe, Kite lolii, o Tutoroliakina, () Tti-te-nganaliau ; Kia karo riri, tama, Kia karo ngulia, Kia karu palu j Kei tc wliakahira koe, I le liri Kaiapa, na o matua, ki tolo Kairau : Kia niku atu koc, Te ruku a te Katvau, Ka i'a to ika, lie liaku, no te nio-iiia uri. Ka ko, o rouga, i lunga Ilaumatau ; V. uia inai koe, c nga wheniia, " Ko tc tama a waiV Ka toa, ka rangona, Ka tn, i le iliu o te waka, ka rangona; Ka atnoli-a, te i.vi, ka tiketike ki runga ; Koia, patu npiti, Te kiri kai-inata ; Kiliai, taku tamaiti, i wailio e au, i rolo Ngacngap, Ki' whafeaata koe, e Totara i ahua, kite pu ivliakakcko ; KV tere malum , knulou,ko matua, kirolo Manukau ; I'.kore, au e mihi Atu, ki a k»utou.

Kihai i ninha raivn nga patu o te tanjata Maori ; ko te mea in, lie patu papal k'\ to r.iiou tu wliawliai. Ko te Mere, te /'«(« Pounamu, pa te ranuatir.i icra; lie mea takii ki ic liiiaa lie mea kiiliu ra nei kite tatua o te hope man an, mo te pononga kite taiuatu. Ko te Tumere, i pera te alma mete Merc, lie rakaii ia, lie Muire. v Ke te Parana, lie kunvae toliora, ko la na iwi nei, lie mca tarai, i pera teahuaniete Tiunere. Ko te Pouwhenitu, ko lung.i o teuci tu patu i piiiiui. Ko te Jl'uhangnhi, he patu pararuhi tera. Ko te Tuia'ia te Hani, ma nga loa tera ])aiu e liapiii ; liti karo ia mo 114 a patu is Intake una mo ratou. Ko te Timala, ko te Tuoroa, he niulia era hci wero. He lloeroa tetalii o a rntoit patu, lie mea maka tera i runga i te rakau, here ai te pito o tuna rakau kite tan, he keka to tana patu; 11:1 whiua e te tangati, ko te pito o te tin i puritia, inn te unga kite taug.ita ka kuinea mai ete kai patu tana tapapaku. He wlieua no te toliora p.iraoa, tera patu te Hoeroa. Ko te Pcrc tetahi o o ralou mea whaivhai; he Manuka tera, lie tao popoto mi i whiua atu i rimga i tera; he mea ano he kohatu. Ko to tatou mea hei karo mo te patu, he l'ukupuku. He muka tera mea, he mea whatu kia pupulii rawa he mea here kite it ma hui katoa ki uga hn.wha. K meiiiga ana, na nga Ihipian.i te orokotimatan«;a o te arai pera. li mea aua a Meiriki, " Heoi ra ano 10 ratou kaliu arai. He mea tuku ki nga pokohiivi, ka tmverewere atu kite umaj he lireiio laua mea, he mea whakakopakopa he mea huihui, tuj atu.tiii atu, te pitta le matamata ote patu, ite matotoru o taua mea. I riro o te lianga nga arai penei ki nga tauiwi 1 noho ki era ivahi, ko te mca ia, ko to uga Ihipianu nga mea i painaia." He penei te kahu arai o Ahaka i roto i te wainga o Torohaua ina hnki e nieinga ana " Ho mea nrai Te urns kite kahu muka, mama nei." He mea tuku te Pukapuka o te tangata Maori kite wai kia pakeke ai, kei puta te koinga ole patu. Ko te pakeke ia, " kei taivliili marearea" te puta te I'cre, te tao, me era atu patu koikoi.