Te Tahuritanga o Mere Porinihi

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 64, 5 June 1851, Page 3

Te Tahuritanga o Mere Porinihi

He kaipuke Rewa toru. Na Henere, na Kawara Turini te korero mo te tahuritanga o tenei puke a te Mere Porinihi; na raua ake taua puke. I tahuri tenei puke ki nga taliataha o Aicpia. No te 16' o Pepuero k \ rere mai a te t\lcre Porinihi i lianana ki Arena; 1u waro te utanga o taua puke. lie kaipuke liou ia ; ko nga waro i utaina, he mea mo te Runanga mahi mamalia ki Arena. He likanga ano to te kai-whakatere; ko tetalii walii o te puke i a ia j ko Pene Hoata te ingoa o taua rangatira. Kotetaliuotauataiiiiata i rungai te'puke; he rangatira pu taua wahine, ko Turama te kainga o ona whaniuinga. Ke nga tangata i runga i tenei puke, koia enei ; —ko te rangatir.i, ko te tuhimete, ko te tamete, me nga kauTioc 12. No te 23, o Mei, ka kitca atu o te puke ra nga motu o Komoro ; no te 3 o Hune ka kitea atu te Kurae Kuarahui. Kei te taliataha o A ivherika tera raenga, kei to talia marangai-ma-tonga o te awa o Areni, i te waliapu o te Monna Whefo. No te wha o nga liaora o te ata, ka mangu mai taua tumu, e ni ta te rangatira ; otiia, eliara i taua kurac te mea i kilea atu e ia, engari, lie maunga tiketike i te manowhenua. E anga ana te rere o te puke kite tuauru-ma-raro ; ko to rite mai o taua wlienua i te ihu o to puke, ko etalii o nga ra he mea here, ko etahi o, nga ra i whakamaroiia ; he tu;mvn-m t tonga te hau, ko to tore o te puke ra, ciwa. maero i roto i te haora kotahi. I anga te ihu o te puke ra ki taua xvahi, a—paliure noa i to ono o nga liaora o te po. Oho whakarerc nga tangata o runga kite panga o to takere kite whenua, mahara rawa ake kua whakakuku ki uta. Ehua ratou, kua paliure i te kurae ra, a, e anga ana te rere o te puke whaka-tc-awa o Arena. AVhnkamalnmatau noa kite whakamami i te puke ra, otira, kiliai i taea. Kalia tonu te amai, mete ia o te Moana Iniana, a, peipeia ana te puke ; i whakaaroha m >i taua hunga, tukua ana e le rangatira kia mahi. Kawea aua he punga ki uta, licrea ana he whftkaheke ki tc punga, ko te pito i whakauiaua kite rcwa. I tc ata, i to 5 o nga rJ o tc niarama, ka taia te kti o te puko e te ngaru, takaia ana nga ra, whakapaia ana nga taonga o te puke, kia ahei ai te kawe kiuta. Rere liaere ana te tuhimete i te whakaheko i licrea ra kite rewa, a, lea tae kiuta. I rnuii mai i a ia ka ma tc taura ra

K'ai inalii to/coru:i, a, ka tae hi te one. I mil taii'/atti akc o tana wbeiuia Ui te liiahi i liga ahialii rawa s-he kna tim ratva maite tan;jata. He rin !c:iu to tana kotaiii rangati.M kite iv:i k '.iiu i n ratou. I whakahoa tomi tun a ra.ijaiira kite tahnri, »"'i c i;' he kai tiaki mo nga I te niaria'vatea o tana i;ii ka pouri niai te rangi, ka aim i kino ni"i I ana kia kawea hint i n Milii Iloata, te uahine o te I tnkua taua wahine ki tetahi anio, lierea ana kite tMira i whakamarokia ra, a, at a tae ana taua wahinc tira ra kiuta. ile ake te raii'jatira liaere kiuta, ka man mii ra kite wahinc, k i kahakina. Ka riro te watiine rite kahaki e nga Arepi, ka popo i-taiii ki lljja tanii,'a, k.) muiiri.t era; ti tt [la jiat u ana J'.iioii ko n-.'i k-.i mailt, uliiu i niai ana era kite moana. No te o te tuhimete i te whakaheke i lierea ra, ka tapahia e ratou, t lka an i tera kite tai, a, nte Icana to kan atn tetahi o kai nialii ki a ia, kua parenio ke. No konei, ka tukua e I'ene Moata lie poti kite Wai, te o te ngaru, karawhitia ana tera kiuta, a, kopapie ana. U kan alio te poti ra kiuta, ka eke nua Arepa ki runga, ka hoc i wliaka-ie-pako ; otir", kill ii i inatara, ka vvliiua e te htiuiio kiuta, n, takoto pakupakii ana. Ko taoH"a ra, kua leap diia ete tokomalia ; popo toiut te iaii£..ta kite pararo ana te walia, a, papain ana ctahi. ki ctalii. lie nui te hialiia o Pone Iloata kia niai taua boa ; meaha u ana —ko nga taugata <i te puke ugahuru ake nei. Ko tc rangatini, me tangaao te puke i rimga i lo papa takatakalii ; e hua e taea te k nve i te poti kiuta kia ivbakaorangia niai taua hoa ; oiira, kiliai i taea i te riri tonu mai o I te roa o te po ka raiyona te auetani/ i tangata j ko Miiit lloaia pea ratou ko iu:i tangala otc puke. Ite ata tu, ka tiroiiia atu una Arcpa ra c haercre ani i tatahi ; ko n.»a koheka i inuriia i nga L'akcha, e man ana i runga i a ratou. 1 ivhakaaro a I'ene 1 loala mc oke liuaki n;'a Arepa ki a ratou ; no konei, ka mea kia eke ratou ko n;a ttumata kite poti, kia hoe kc. Kkc ana ratou kite poti, hoatu ana nga kai ki ritnga, hoe ana, a, tukua ana te punga i pahaki atu o te puke. Muri tata iho ka kau mat tc tini o nga Arepa, tahuri tonu atu kite nuirii i ngi 'taonga ote puke. Ka poto tc muru, ka arumia tc poti i nga l'.ikcba ra, a, me kaua te hoc atu kite moana, kua mm tc poti. lie ban tika ki Arena i tc rereilga ai o te poti, ka taea nga niaero e warn te kau, ka anga mai ite iltu, ka tipitia, te tiea te kawe. Ka tata ka wlrakau ki ltaeiii-'a I'iriki, kite lit ti wai, ka oma iho nga tangata o tan i walii ki te pei, kia lioki. Here ana, raro atu. ivhakau ana; kei tc utu wai, ka kite mea, niakari ake nei, tangohia »kn kotabi wati kourn, me eta atu mea liei utu. Ka aim te rere ki n ,f a tahataba o Awlicrika, ka inato ratou i konei. Ka tuwhaina te wai i konei, (akirua kaini'a o te paro o te ringa, he tangata ; kore noa ake nei te kai. Ite 1!) o llune ka tu to ratou poti ki tun mai o Ifacnga ICuarahui, h a kortt nei. Tenci te tm nei he kaipuke ki tana koru; kiliai i kite i atu e te hiinga i te poti ra. Kauria mai una te poti ra c nja Arepa, murua una te hunga o runga, hoki ana kiuta. Ko tetahi o nga Arcpa i mat an kite rco l'akcha, a, meinga atu ana ki tc r.mgatir t o te puke i taua koru, luhia ana te pukapuka kia rongo ai tera ito ratou matenga. Moe iho, no ake, ka puta tc kai w liakatcre o te puka ra, « Te Rira llcsvare; i niaitta mai tera. No te hutinsa o te punga o to poti ra, ka m ite tetahi o n<ra l'akcha kite moana. Uolioro toiut a Te Hewarc kite tiki kai ilia ratou, ka tat l, k l mate. Ka rongo aTe llcwarc kite kino o n»a Arepa, k:t korcroti i ki to r itoit rangatira; no tc meatanga atu, ki rongo ia, i uru taua koroke raiu;atira ki tc inurunga ole hunga ra; wailioki kiliai te poti i tukua mai, be uiea utu kin:apaun i e wha. Kakama tonu a Te Ileware kite kawe i tc bung a ra' ki tuna puke, roa iho, ka rere ratou ki Mukata, No tc taenga ki reira, ka atawhaitia a I'cno Iloataratou ko nga tangatu; 120 t.ira i whakahoroa atu mo ratou e te taaia o te rangatira o taua walii, hattuga etalii atu mea tuku noa ki a ratot>.

Oraora kau akc :i I'eue Iloata i ana male i tcmoana, i 15 onjja ra, ka rere ki l'omcpe,tuliitnlii toim atu ia ki (c kawanataii;ja kia tukua atu lie lima ki /taenia Kuiimluu, ki tc tiki i te Ima w.ihine, mo ima i malmc aln. Mea ake re re to tima (l'nke inamalia) ka pula nga n;ja i nialuic atui tun;ja i a to Koramia, ko I'ciiu Ramclii te Koctahio I m>i kite akau, i o ratou kai hereliere. I te lunji o te puke o l'ene Kamelii ki A hern, i piliiki atu o iiaen;;a L'iriki, l:a tae ake ic pukap.ik i a mea ana, i niiakao aln ki a ia tetal.i waka nr.ori, ko te tuari o to puke taliuri ra i roto i taita w.ika. Nana i ai te licreheren.a n te liliinieie, me u:a taiuala a'u, tokorua. WliaUulinu ana a I'ene Kamelii i konei, kia line to po:i, kite tiki i tima Imuya : otiia, ki.iai i w'n.k ae te raiuatira o II :a Arcpa; me u'u ki nrti/ii 1 '■! ' lioalu ana n.'a moni ka riro mai taua huny i, rere toim ki Arena. Ko n-ra laiijata enei i male i t; malenga o Milii Iloita, ko 'IV Wiliata, ko te tainete tera, ko llainuera U'ireum, ko 'lVmati Iloani, lie kaulioe en. Ko n_'a me i enei i utaina ki ki a te Koramia, ko to tuliiiueie, Ilunia I'akini, ko te tuaii, ko K.uviri Kopui, ko llone Makina. Ka random i konei, i mate a Mi'ii Ilotta ratou ko nj;a lanuata ia i te aliialii o lo ratou ekt kiuta. Ko nja ringi, me era atu mi-a wli ikap iip ii o Milii [lonia i tanu'oliia e nga A rep.\ ; 120 koura hoki i i n ia. No taua aliialii ka oma ilio ki latalii taua ivaliine ratou ko ana t.uiuata; eke tonu ratou ki ie poti, k ilmre lie hoe. he mea tuku noa te p»ti, im tuna ivaliine rale kiipu e Ima tia raiou e ivliitia ete ia kite puke, inanu nei, maim uei, a—ka puta lie taliuri tonu ake,ni ite toim ilio uga i.uyata. I t iliuri te tima o te Run;uv_-a o Inia kite taliatalia i taliuri nei a Mere l'orinilii, i nga tan ka palmre akc nei. Kono ran tail i (fJO )) o te Mere l'orinilii; ko sn:i urn ruei, kot :l.i te kati ma rua maiio paima £l :2,00c..