HAERENGA

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 64, 5 June 1851, Page 3

HAERENGA

O te Tino-Kawana o Niu Tireni i Akarana, ki Taranaki, ma Rotorua, ma Taupo, mete Tai-Tuauru, i te Raumati o 1819—50. [He roanga no tera kua taia.] Taitei, Hanuere 3, 1851.—Kua whakaaro aTc I'eneha kite tikanga 1110 te manuwhiri i 1 rangona h in, kia, " kakama ki to karanga i te manuwhiri, kia whakahohoro i tou ratou hacrenga," ka whakaohoa lnatou e ia i te rua o nga haota <> te ata. Ano to matuu riri, kiaiio lioki i tiaho noa te maramata/iga, lie mea u liakau te rama whare koia e tika ai te whakaknkalm. lleoi ia le kar.mga hohoro, kua tili noa ake (era i a Tc Peneha i naiiahi ra, Muri tata iho o te torn o nga liaora ka lakina te kai ki taliaki, otira, maim rawa ake kua tae ki le oiio o nga haora, i warea hoki e nga tangata, no te totoanga o nga waka tetahi a —ka tiaia te hoe. Pukawa, kite pa oTe lleulieu. Kci te auru-ina-tonga ia walii, i tera talia o te roto ; kite whakauiaro tonu i Hiruliarana, crua te kau ma rima macro. lawhio haere te hoe o nga waka, niataku whakarere hoki nga tangata kite hoe | ina uaho, kei kainija roroatia e Iloromatangi, te taniivha whakawehi o aua wai. K meiuga ana, e huiili'a katoatia ana kga waka e pa ana kitona nohoa iga, a, horerawa, he inomo e ptila, hei korero ki nga hoa. Na te aha—na te alia ra nci i rangona ai tenei e nga tangata katoa o te roto; otira, ko nga inatakitc, me nga tohtinga Maori hei titiro i te pena, ngaro noa iho i te ran.

I anga mai to matou waka i tc maiangai-ma-raro ; e aim atu ana te hoe kite marangai, ki le tonga lioki. Papaku tonu nga tahataha o te roto i te timatanga atu o te talia mar.tngai; ururua ana te rahurahu. Tua atu o tenei he pari nga tahataha ma mai ana, he tuahu kei runga atu o nga pari; ko te alma i pera mete oneoue i toro i te alii, a mutu whakarere te ka j he pera ra nei mete koropuputauga wliaiiariki, luutu pu, a, tnatao tonu iho ntr.a oneoue. I tua atu o nga tuahu uei, c rere ana nga kaka, ko te mea tenei i whakaaroa ai, he lioro aua mea no mua noa atu, kua kapi hoki tenei i te rahurahu, a, e kokiri ake ana nga rau pai o te karaka i roto i aua koralia. Me moutere kei tenei walii, tapu rawa ki nga tangata Maori j he parekura hoki i reira i mua ai j heoi ra ano te mutu o tera roto Kahore he pari o te talia kite tonga, ko te alma mai, humarie tonu ; he tini nga koru, a, e tupu haere ana tera rakau rangatira—te karaka ; pai tonu te ahua o nga whenua ua tupu ake tera tu rakau. Ko te pa taw liilo o Motutere, kei tetahi raenga ; ko tanei, kahore lie tangata, ruarua ake nei. Ka walii te iwa o nga haora ki te tekau ; ka u, oranoa taka le wha o nga haora o to maua nohoanga kopipiri kite waka. No Te lleulieu ano nga tangata o Motutere ; ko tc mea tera i oho ai nga tangata katoa o tana walii, a, tukua ana nga turi ki raro kite tangi. Karangarangatia ana lie kai ma te manuwhiri Maori ra; ko matou i tioho kite kai raihi he kahawai te kinaki j ko nga pereti he puraharaha, lie lira ngu oka mc nga maripi, he rim nga koko. Otiia, kiliai i mea, kia wliakapaipaia te kai, e ngatia ana hoki mauaetc Ilia kai, na reira, " ko tominamiua, ko torekarcka" te kai. Krangi te tangata haere tc tango i era kai i te kahawai, i to raihi; kei maki tahu te kahawai, e takoto maoa ana hoki tera ki nga ipu o tawahi mai, ko te raihi, hohoro tonu tera te maoa. Ileaha koia nga oka lira, me nga paro rino i maliaratia ; lie haere hoki, ehara i le kainga tupu. lie kai pai tc raihi hei kinaki mo te kapana hua liuu, me era atu kai ki le ara j engari tc kinaki kite taihi, kei pangia e te mate ua kai tonu i te mea Maori ; waihoki ekore tera kai e mahia i le uanga o te ua. I whakawarea matou ki Motutere, a, pa noa kite tc kau ma rua o nga haora. 1 tukua nga utanga o tetahi o nga waka o Hiruharama kiuta, i whakatakariri lioki nga tangata, 1110 nga waiata Mao i 1 tonoa e Pirikawau kia whakahua; kiliai ia i mahara ki le nohoanga iho o to ratou Mihenere hou. Ko te waka i inahue, ko nga tangata i iiriuia ake meiiga pikaunga, no reira i roa ai matou, kiliai hoki i kalia te haere i te taimalia, ko matou ia, hohoro tonu te tae, he waka hoki. Te kau ma rima macro o tana tahataha i haerea.

mai e alia tangata. He imitmiga to nga inea katoa o tenei ao, lie liakari Maori ra nei—lie miitunga ano Uma. Ite limri-awatea, ka eke matou I'akelia ki te waka pai, i hoea mai i Pukawa. Ko Wikitoria te ingoa e tenei waka, lie m inatunga la 110 Te Ueuheti. lie taitamariki liei te kai hoe o te tvaka, 110 Puka-.ia taua liunga, tara tonu te patunga at« ki tawahi; engati tenei lioenga i te anganga mai ki Motutere, i ngoki mai i reira, kaliore i ngauari te hoe. lie takiiva roa i Motutere ki Pukawa, 10a 110 a ka 11 kite one i raro iho.o te pa. No te torn o 11:4 a haora, wahi kite wlia, ka kuku te ihu otc waka. Ite patunga mai i nga wai ote roto, ka kitea nuitia a Tongariro, a Iluapalui, a Pihanga. Ileoi ano to matou kitenga paitanga koia tera j i araia tonutia hoki nga keokeonga e te " kapua liokaia runga" i muri iho. Nui tonu te putanga ake o te maiualia i Tongariro; i mea nga tangata he tolui kino tera. Kei te tuinu a Pukaiva, i te talia auru-ma-tonga ote roto. He koru kei te talia laro ote pa; he puugaiuinga, matouu te uratiga waka—lie iva putigapuiiga kau nga taliatalia kaloa o te roto—heoi nei te uranga waka. Ite talia maui ote pa lie kohatu nga pari; kei te pito rawa o te raenga te walii tapu e tupuri.i ana taua tauumanga e te konliai, e te karaka, me era atu rakaii, jiuta tonu ki tatahi.