KO TE KAKERE MAORI. Akarana, Hune 5, 1851.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 64, 5 June 1851, Page 2

KO TE KAKERE MAORI. Akarana, Hune 5, 1851.

I te wiki ka pahure ake nei erua nga kaipuke kua u mai i Poi UNKNOWN He rongo nui to aua puke, Kua kitea he koura—nui noa atu pai noa atu. Ko nga tangata kua eke ki nga kaipukc rerc ki Kareponia kua lioki kiuta, whakareiea ake nya puke. Olio katoa nga liiauo o Poi Hakeua. K anga ana liga tangata ki tc keri; te iti, nie teralii. Ko nga parau oto kai ngaki wlicnua, kua waiho ki wacnga m noa ai. Ko nga kai wliiu kati, m:> nga kai tiaki pirikalm kua wliati kite keri: malitte ake nga kau, nio nga piii ahu ki wa-.'iiga koralia. Ko nga kai-whakat'TC kaipukc kuaoinaatii i nga puke; ko to liui noa ilio o nga malti o te tangata kua takahia, a, kua popo katoa kite rapu i lera mea tukituki tangata, i te koura. i\le lie men, lie nui tJ kino, mete mate ki ICareponia, kin. nui rawa atu te mate, nie te kino ki Poi Ilakena ara ki Niu Man Wcrn. Ko nga tini hereherc o tera wlienna ka oma atu kite keri, a. ka wliakauru atu nga tungaia kino o Uopa Taoue, o Noliaka Airana. Ko reira pea liua ai te taliao, te kolmru, me era aiu iiara, kia rnhi noa atu pea te kino ki taua whenua. Tenei ano pea te liunga kuare o konei, o Niu Tireni. e liaere ki tera kainga, ki te rapu koura. Ungaii alio ratou tc nolio i konei; lie wlicnua pai tenei nio te liunga mahi. Ki to inea, ka ahtnvhenua tc tangata o konei, ka ora i te kai, a, ka wliai mea liei kolii ki nga putca. 15 mea ana niatou kaua ml* a tangata Maori titiro i to nupepa n«*i c mea kia hacre ki tera wlicnua. Ahakoa rougo ratou ki le inii o ta koura, kaua ano e. liaere. Tenei ano ta ratou koura c keri ai,—ten* i ano nga mara koura, a ratou ake ; me kati mai i ena, kaua e aliatia nga iigakinga o te iwi ke. Na, nie whakarongo ratou ki nga akoranga o nga hoa arolia, nga hoa tupu. Ki Poi flakcna, ki Ilopa Taone he ili tc mahi ngaki i te wlicnua'. ka whakarerea liokitc parau, kaanga ke te tangnta; ka tupuria te mara e te otnota. Ko nga koura c koliia ana c tc tangata ka liokoa atu kite taro. Ko te taro ma ratou kci Niu Tireni nei, kaliore lioki lie kainga liei ivhai mo tenei kite ngaki ite witi. Kua kake noa ake tc utu mo liija kai katoa Te utu ni'» tc tana paraoa ki Akarana nei eiylia te kau ])auna, ~£'<lf). Ko te «hi • whinga tenei-o te tangata i\laoii !;i tel rawa. Kci maumauria nga ra ki !e noho noa. Ngakia te witi, te pa re, to i»ti, te I kanga, te viwai, te aniana, te kareti, tc pi, te pine, me era atu mea; kaua te oneone e waiho kia takoto noa. Ka tae atu nga rongo o tenei koura ki Ingarangi, ka bono tonu te u mai ote kaipuke, a, ka mano, mauo tini to tangata c imii mai ki atia walii. Me whangai era tini tangata ; otiia, niawai nga wlicnua c ngaki ? ka liaerc katoa ra nga kai I kite keri koura. 15 inaraina nua to koutou ara kite koliikolii ite rawa. 15 te tangata Maori, e ara ki mnga. Ko lo wa tenei I liei wliakakite mo to koutou main, kia niataitria ai c te tokmnalia kit nga koura tenei o Niu Tireni. ko ana mara tuomoua, —tjiui mara Jiua nui.

j I aiuni mai o tora tukunga kore.io ki nga kiii titiro o tenei pepa, kua taka niai to ra o te whanaiitanga o to tatou Kuini aroha I uga walii katoa otc no e 110110 ai nga Pakolia o Ingarangi, e whakamiia ana tenei ra. He raugi ataalma Ic 21, o Aloi, whiti ana tc ra, j)ii:u pai inni ana te koinuri-wlienna. ' Kiliai i mea ko nga Pakc' ! a anako a Knir.i W'ikitoria kia l-ari i tonci iiwalanga ki Niu Titeni nei. k> tona iwi tangata Maori i wliakauru ki to whakapai. Ite ata ka kilea atu c l:aore aim i nga huavahi, nga puni tangata Maori, |ioka ko te kakaliu o te tiui, poka ko iwki nga kara. K«> nga nialii i roto ite ra i uinia o tetahi, ki tctalii. P'hara li<>ki i te men, ko le Pakeha nnake to wlmkapai ana kite wliakahaeri-iiga o nga ho 1 "}, ko te tangata Alaori katoa nno ; waikuKi e reka ana alio nga taringa o nga iwi Maori ki ngainea wliakatangitangi o nga lioia. Ko nga liiniiiiwnn e torn it" kite awn i teuci Itiuinga tan a to Kuini, erna tc kau nia t.ilii o nga rcpo o to Ihnvnwt, erua tc knu ma talii ivpo o to Nijarui tona; ko nga repo lioki o to pa oto lioia i pnhia, haunga te whakarurunga pu nmori. Ko to mea i tino paingia ko tc Haknri ma ic tangata Maori i til ki Haipapa, ki to kainga wliiri wliak»lu'ko o Te Ropiliana. 1 te rtia o nga liaora ka kilea e anga ana ki reira nga hoa Alaori. I lnnri tata ilio o taua liaora ka reia o to tangala Alaori, ka mea kia tmnokia nnitia, c; ana inaiiuwhiri tna poinngi; otiia, i tiakina e nga kai tan 40 toiu, wliakahokia ana, a, t nno takitalii mai ana ia waliino, mo ia la-'gata ki tc wharau, ill" to lioit'i i o ratoii mini. No to iiolmanga paitanga o to liunga i wliakalioiiorclia ra, ka anga to titiro ki !e miuoiiga kiliai i wliai toliu, a whakaUua ana i tenei liari hoi 1110.1 uhakualiua reka ki a to Kawana tuarua: '• A Ico Te Puni, k(i Te Puru Ka Tukatoka, kia tieue. ■ Kia i te riri—■ Kkorele liri c tae mai Ki Akarana, —ka putawaitia koa A—a—a—i—te riri." I puta te hiahia mil o nga tangala o I?o----torua, raton ko Mailii to rat u rangatira kit.; wliakapai i nga t'lii waliino rangatira Pakeha. Whakwen a ana nga paoka 1110 nga tnaripi. poka ana ki r'unga ki nga turn, liarihari ana i 0111 i knpn lianliai 1110 Mini Winiata. titc era atu rangatora w aliino o Akr.rana : " Teaei te mata kino, Te wli3iialii nei, Kia kilo i te mata pai ; Kia kite i u- inata pai, Kia kite i te mala I horahia, a—liora tonu." No to nohoanga o Mailii ki raro ka whakatangiliia mai tonci i tctalii atu walii 0 to papa kai: — " K teie c te tawataiva i le moana ra, Ilealia koia an ka taivaia ai 1 Ilt-aha knia an ka taivaia ait A, ka kakara to ihu i te kao, A, ka kakara to ihu i te kao— A, ka kakara taku ihu i te tawataiva." Ko te n-.ihoanga tangata i svaenga topu i niioamina kia whakakitca ta ratou maia ki tc liari. Poke ana a Iviore to ratou tmignifi ki rutiga ki to tqiu me to tao roa kite ringa, wliakalmatia ana ■ tonci liari:— I " Kainga, kainga, Kainga te kai kai pan rawa, Kei ora ana te tauiiuketanga () te kai, orate kai, a—ka mate ite Ilia kai." 1 a ratou c liari ana ka niarerere te malii 0 te paraoa pnramu ki raro ki to wlienua. Tiiiro wliakakeko ana kai liari ki o ratou lion, ki nga mea reka e puranga ra 1 te wlienua, liuro ho aliatanga, cngia ano ko • rt-ira takoto ai. Otiia, kua liro te whakaaro i nga lioa, c niataiuia ana i reira, ko nga paraikete me era atu kakaliu ka waiho hoi keto kohi mo nga toe-' nga. Ko to ritenga tonu tcnoi, i liga hakari Pakolia. I niuri ilio o tfiiei whakaaroliafanga o tctalii ki totafii, ka 0111 a whaktirerc nga taiigaia ki walio, paku ana te amo, (angi liaero ana to ligongoro. Ko nga tangata kiliai i ngahaii i wailio atu liei kohikolii i nga topito o te kai. Ata oti ana tera malii i a ratou. Aim wlienua tonu taua iiunga kite tangotango i nga ktmgakonga katoa, a, notia itio nga koheka liei takotoranga, liaoro taiuvaha ana tana

Imuga ni!iu i nga " liapninga men liotokc " Ko to niiilwiga tonoif otcliakari 1110 te tangata iNlaori i to tan lvS.)l.