Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 63, 22 May 1851, Page 2

Keiuea he whenua hei whai mo nga motu o Niu Tireni te hohoro kite tango i nga ritenga tika o tenei mea o te whakapono? Kihai i mea kia parea ki tahaki nga akoranga o nga Miheiiere, otira, ata whakarongc? ana ratou, kohia ana ki roto i a ratou, a, tupu ake una nga him pai i aua akoranga, matakitaki ana te mano o te tangata. I nga wa o tua ake nei, e nolio noa ana nga iwi Maori i roto i te pouri, i te he ; no te ratou tahuritanga kite karakin, ka kapeaki mini a ratou ritenga he, ka tango ki nga tikanga ora, ki nga tikanga pai. Haunga to ratou maia kite tango i nga inahi Pakeha ; ki to ngaki whenua. niti era atu mea; haunga hoki to ratou malii hoko i te tini o te mea i roto i nga niurama katoa o te tau e Imere ake ana, ratou ki to te Pakcha tu. Ko tenei, e ngaro linere ana nga liua o te kuarctanga; ko nga hutt pai o to nyakall e pilii ake ana, a. ine ake pea tupu kite rakau lici wliakamarumaru i te tini atu enoho noa ana i roto i hinakipouriianga. Tenei ano etahi meatanga na te tangata Maori; lie mea miharo ia kite tokoinaha; ko aua mea e wailio ana hei tauira ino te tini. Na, ko nga men e korerotia nei, erua tahii tukua ki a koutou i te Karere Maori o ter.ei maramo. E kitea ana to kaha o nga tangata Maori ki le whakatupu i te whakapono ; me to ratou uaua kite kohikolii moni mo te tnku i te Kongo Pai ki nga tauiwi. Ko tetahi tenei o nga korero pai, nga korero ataahua e ineingajatu nei. Ko te rua o aua korero pai, ko te maia, mete amlia <> nga tangata o Runga, kite whakaora mai i te inoana nga Pakeha o Hone IVadcre, mete kawenga kiuta o nga taonga. No Taranaki enei kaiaka. E mahara ana ano matoii ki nga wa i rere mai ai nga puke o tarawabi ki enei motu kite hokolioko —e mahara ana ki te mahi tutu o te tangata Maori i ri-ira—-e mahara aua ki nga tini whakawuinga o 'ia iwi, o ia iwi Maori kia mail ai nga | puke i a ratou, kia tnkitukia iho nga kaiwhakatere. I nga tau erua te kau tna riina ka pahure, he patu tonu to tenei whenua; he pera te malii patu i reira, me temabi pouri, mete inahi whakarihariha o Niu Kararonia, o Wiliii i tenei wa e nohoia nei. Na! tera atu rani i he mea hei whakakite i te pai o te tangata Maori—hei whakakite i tona aroha, nie tona rangimarie,—tera atu ra nei he mea hei whakakite i tona kakenga, i nga mea ka oti nei te tuku atu? Me he mea. e tirohia ana nga inahi o etahi isvi Pakeha i te wa e nohoia nei, a, ka titiro lioki kite malii o te Pakeha ki te puke tahuri, ka ui te ngakau ki a ia ake ano, ka mea, " ko tehea rate iwi kuare ?" Erua ano tekau ma ritna tau o te tangata Maori i akona ai, ka whakarerea e ia nga kino e mahia tonutia nei e atalii i roto i te Pakeha; pera ia, lie tini noa atu nga tau i akona ai tcna; a, he tini hoki nga ture i wkakatakotoria hei pehi i te kino, mo tenei mea, mo te puke tahuri. Tena to hanga e Ingarangi te

holioro te mnliue tana kino; whakamarama noa ana ia i te tini o te .iwi, mau nnn nn» te pouriiangi ki etahi o ana tamariki mpti. K whanga nnn ano ctalii o nga tahataha o Ingarangi kite puke talinri, a, kite men, ka paea kiuta nga tangata me a ratou men, ka inurua, ku tukua atu kia liaeie. Ma te tokomaha o te puke ka ora ratou. Tena ko Niu Tireni, lie atawhni tana i te puke taliuri, lie whakaora mai i te uioana nga tangata, me nga taonga. Me tuku atu ki nga lioa Maori etal'i o nga korero 1110 te puke taliuii, me nga whakatnaniHetanga o era tu tangata. He mea kohikolii etalii o nga korero no nga pukapuka o 11111 a; ko etalii. lie men whiri<vhiri mai i nga korero o naia lata nei. Kite iwi o Roma i tnua ni, lie mamtauhoiij lie lioa riri, rite lonu raun. Ufi paea te kaipuke ki nga taMitaha o to ratou wlienua, ka inurua nga taonga, ka wlmkaraua nga tangata o runga, lie mca ano ka whakauiatea. No te maramatanga 0 taua iwi. ka whakatakotoiia he lure, ka ineinga kia whakamatc-a tc hunga e patu ana i te tangata o te kaipuke taliuri. Haunga le patunga o te tangata; mi' lie men, i taliaetia he papa, wtelii atu ra nei inea iti, ka meinga 111 a taua taliae e utu te puke taliuri me nga inca katoa o runga. I etalii wlienna, ka tinihauga nga pairata, ka whukaekea maoritia te puke ki runga kite toka kia paingii ai ratou e nga rangaiira o ia walii; ko nga tangata peuci, i whakawakia, mete taliae nei. Ko nga rangatira, 110 ratou te ngakau kite whakaeke ite puke, i tino patua. Ko ana taonga katoa i tangohia 1 a ia, ko ia lie mca. herehere kite pou, lie mea tia te pou ki waenga nui o tona whare; ka. oti ia te whakamau ki taua pou, ka taliuua te ulii ki nga koki e wlia o taua whare, a. toro ake te whare, me ia, pau ake ite kanura. Ko nga taiepa o te kainga ka tukua ki rnro, ka titaritaria katoatia nga mea o taua kainga, ko te turanga o nga whare i wailio hei liokonga poaka. Me he men, ku paea te puke, ka muiua nga tangata o runga e te taliae, ka kopiron ki le moaua, ka lata, ka mate, ka toia mai ki uta, a, ka akina kite kohatu. I liigarangi, i enei wa, lie takitahi noa atu te patunga o te tangata puke taliuri, otira lie nui nga taliaetanga o nga taonga ote puke. E manako tonu nna nga tangata kikiuo o tc ao ki tc lnuru i to puke taliuri; e whakaaro ana ratou he mea pai tera, ko to ratou whiwhinga ia kite rawa. Ko nga ture ote Atua, me nga ture o te tangata e takahia ana ki raru; lieoi ano ta ratou i mahara ai, ko te rironga o te taonga i a ratou. Ko te Kurcre i muri atu o tenei tukua ai ki a koutou nga korero 1110 te tahuritanga o te Mere Porinilii, ki iign tahataha o Arnpia. Ite tirolianga 0 aua korero, ka kitea te kino wliakaliara o nga Arepa ki nga Pakeha o taua puke tahuri; n, ka mahara nga tangata Maori ki to ratou mahi tika, ka ahuareka te ngakau ki to ratou painga ake i tera tu iwi -tera iwi tutu. Me mahara ratou kite malii nui i te tahuritanga o Hone Waitere. Kaua in at 011 e wareware kite maia o nga wahine Maori tokowha, o Turanganni, i te tau 1848. Na ratou i ora mai i te wai a Pene Karaka to rangatira o to puke o Hopa Taone, a Ntja 7'uiihine■ I tomo te poti o Pene Karaka 1 te wai, tokotoru o nga Pahelia i mate ki te wai ;koia e tata aua kite niate ka kau mai nga wahine ra, a, ora ake i a ratou. He tini ano nga korero penei, inei korerotia ana; kati ano ra i konei ; Itei whakamahara enei i nga tangata kia | mau tonu ai ta ratou ritenga arolia. Tenei ano tetalii take i tuhitulu ai inatou, I kia ronga nga iwi noho tawhiti ki nga tikanga pai, ki nga whaKaaro tangotango iiunui o nga iwi Maori; —ki te huanga lioki o te whakapono i Niu Tireni nei.