KO HA IHAKA NUTONI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 58, 13 March 1851, Page 3

KO HA IHAKA NUTONI.

E whakaae ana nga mano o te ao kite tohunga whakahara o tenei rangatira. E meinga ana heoi nei te tangata kaha kite tangotango wkakaaro i roto i nga iwi o Ingarangi, me era atu iwi o te ao. I tino miliaro nga tangata nunuio Oropi kite tohunga o tenei rangatira kite rapu i te tikanga o lenei mea, o tera mea. 1 ivhanan ia ki Rikohia, i Ingarangi, i te tau 1G42. Ilaunga nga mahara nui o tcnei tatmata —haunga tc holionn o ana whakaaro —he tangata ngakau marie ia, he tangata nolio pai. He mea kino pu ki a ia tc mahi ngangare, tc totohc ; i whakaaro ia ki tc pera tc ritenga mona i roto i ona mahi nunui, me noho noa ia ki tahaki, kaua c huihui ki nga mano o tc ao. E paku ana tc rongo o tc tangata whai mana, otira, he tokomalia e whakalie ana i ana mahi; a, ka irikino tona ingoa ki runga ki nga ngutu o tc lokomalia, Ko nga mea cnei i puripuri ai nga whakaaro o tqnei rangatira nui ; kin kaua tona ii4akau marie c whakaohoa. I tc tautohenga o ctahi tangata nuntii ki tetehi tikanga—te kanohi me nga mahi titiro—ka urn a Ha Ihaka Nutoni ki taua tuhituhingn. Muri ilio ka whakamamae ia, ki a ia ono, ka mea,—" Naku ano ra taku kino, kia whakarerea taku rangimaric, kia rcrc atu au ki tera mea whakawairua kau." E matau aim te tini, he tangata karakia taua rangatira nui; he tangata tino whakapono. Ko nga tikanga o te ao e noho nei tatou tana huringn me era atu mea —takoto noa i a ia. Nga tikanga o te ra, o te marama, me nga wlietu e takahuri nei—riro katoa era i tona whakaaro nui. Kihai taua matauranga ona i wliiua ketia e ia; kihai ia i mea i kulm noa ake enei tini mea ; otira, i whakahaerea ona whakaaro kite take—i titiro whakangakau atu kite Atua tapu, kite Kaihanga i era mea katoa. I tino rapu tenei rangatira nui i tc tikanga o tc karaipiture. I anga ana whakaaro ki nga korero o tc Poropiti a Rnniera mo te pulanga mai o tc Karaili kite ao, a, whakakitea ana e ia, te pono o aua korero-poropiti, no te mea i rite pule. putanga mai o te Mihaia ki nga takiwa i korcrolia c Raniera. Ko ana korero mo tenei mea nui, i taia, a, tenci tc takoto nei. Tenei nno ng* kupti o tatahi Minita nui, Minita pai, a liata Turin', monn, mo Ha Ihaka Nutoni. Kkore c ahei te whalurere i tera, no te mea he langata tino pouo tc kai korero —" I aku korero kohikohi i roto i te tini" o ai ta taua Minita " ko te mea tenei i mau i ahau, ko tewhakauranga o (ona ngakau kite pukapuka tapu o te Atua ; ko nga hua o tona whakapono i kitea nuitia. Ko te mea tenei i whakaaroa ai, tenei te noho liari nei a Ha Ihaka Nutoni i tera ao marama. Ahakoa he nui ana mahi ki nga mea o te ao—ki nga mea e ngaro una i te kanohi o tc tini, kihai tana liari i aim mai i rcira; otira, c aim mai ana tona liari i tana piringa putauga kite Atua, i a ia c noho ana i te ao maori nei. Haunga ana korero nui e takoto nei; haunga nga tikanga ngaro i tc tokomaha; haunga nga hua nunui o tana matauranga —ckore ruwa era e pjhure, a —mulu noa tc ao." I te kopu te mate i hemo ai ia. I tc panga o te maraae ki a ia, heke tonu te kakawa i nga mata ; otiia, kihai i kuihi tc waha, vvl«akamanawanui tonu ia ki tana mate. Kiwa tc kau ma riina ona tau i te hemonga. Tenei tetahi tikanga nui e kitea ana i roto i enei mea —ekore tcnei inea tc whakapono e whakakahorc i te matauranga o to tangata ; ' otira, ma te whakapono e whakaniaiangi akc, m* te whakapono e whakamarama nga whakaaro—tena e apitiria tc matauranga kite whakupano ka tu tc tangata ki runga ki tc tilii o te pai; a, ka tirohia me he ra, c whakamarama ana, c whakamihana ana i nga mano o tc ao, u noho nei i le po. He mea whakahari tenei mo nga tangata noa akc nei c u ana kite Alua. W'aihoki ho mea whakalie tenei i nga tangata c takahi nei i tc whakapono—e mea nei, kahore he Atua. Ano pea te whakama o te lumga pera ua kitea enei ingoa nunui i roto i tc hunga whakapono,—a Pekana, a a Poiri, a Roku, a Harihona, a Rititona. Ko nga " toko tai-pari'' enei; ko ngn pou whakau o nga iwi. Ki tc titiro tatou ki tc nui o nga whakaaro ; kite whakaliara o nga mahi; kite marama o nga tikanga ; kite hua o te aioha; kite whakau ki tu pai; ki tc kalia kite whakapono;—kowai r.i e inaia ki tc mea mai, ehara te whakapono i tc lino taonga mo tenei mea, mo te tangata ? I tino rapu cnei tohunga katoa, i te ritenga o tc Karaipiture, i tc take hoki i wliakakite.i mai ai era mea nui kite ao. I -whakahaereti a ratou whakaaro kite Atua, nana i tuku mai i te pukapuka tapu ; i anga hoki te rapu

ki nga korero-porop'ui kia ata kitea ai tc pono o taua tuhituhingi -, i anga hoki to titiro ki nga tikanga marama, nga tikmga pai, nga tikanga aroha o roto ; a, ko tc tnkunga iho tenni o o ratou xvhakaaro, —he mea pono pu nga korcro katoa o to Paipera, na to Atua pu ano. Ko nga korero e cnei rnnyaiira xvhai ■nana, e xvaiho an i liei xvhak»u mo tc liunga whakiipono, hci xvhakangoikorc, liei xvlnkanoa i nga korcro he o nga boa riri o tc pono.