KO TE KAKERE MAORI. Akarana, Pepuere 27, 1851.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 4, Issue 57, 27 February 1851, Page 2

KO TE KAKERE MAORI. Akarana, Pepuere 27, 1851.

Kua Hemo ki Ngahuapiri, Rotorua, i Hanuere, 1851, a Moiu Taiwhanake, tama a Te Uritunua Otaikawhati, rangatira o Ngatirangiwewehi.

Kua puta to matou kupu i era nupepa kite taone hou o te Moana Pounamu; ko Katepere te ingoa kua oti te hua mo taua taone. Ka paingia pea e o matou lioa Maori nga korero mo taua walii; no konei, ka kohikohia nga korero, a. ka tukua atu i tenei tnkiwn. Kei te Moana Pounanm tenei wahi a Katepere; i hokoa taua walii i nga tangata Maori i mua ni, e te Runanga o Niu Tireni; i liokona tenei whenua ki efalii tangata i lngarangi, a, te wliakarunnnga iho o ana taugata, karangatia ana rntou, ko te Runanga o Katepere. He turn ke nga ture o tenei Runanga; na ratou ake aua ritenga; kaliore ki ko atu, ki a ratou anake ano. Ko te karakia o taua Runanga, i wnilio ki nga ritenga o te Hahi o lngarangi; ekore era tikanga e tukua kia vrliakauru ki taua niea. Kua liaere niai i roto i taua lieke nga Minitn, me nga kai-whakaako, liei wliakau i aua tini tangata ki nga ritenga o te Jialii; ko ntia Minita, nie aua kai-wimkanko, inn taua iwi ano c utii. E tan ana nga kanolu a to iwi o lngarangi ki tenei runanga; kua rere niai ratou ki tenei whentia i runga i te arolia 0 nga lioa i wJiakarerca kite wlienuu tupu. E wlia nga puke i wliakarilea liei ka we mai i aua tangata; ko tenei, kua u ki taua wnlii. Kotalii ano rerenga niai 1 lngarangi, erua ano puke i tutaki ki tc moana i rere niai 14,000 mnero, a, u katoa aua puke ki Katepere i roto i.te marama talii. Ko Ilarota Hcini te ingoa o te puke tuatalii; ona tana 720. Note Hatirci, i tc 7 o Hepetenia, i waengnnuipo ka rere mai tera i lngarangi. Nga tangata o runga o tenei, kotalii ran, eriina te kau. ma wlia. Nga ra kite moana eiwa tc kau ma iwa; ka tatu te punga kite awa 0 " Poi Rititona," ko te ingoa hoki tenei 1 iuuaiua mo taua awa. No te 10 o nga liaora o tc ata i u ai, i te 1G o Tiheina. Ko te JRaroivhc te ingoa o te rua o nga puke! ona tana 761; no taua po i rere mai ai tenei. Nga tangata o tenei. erua rau kotalii te lean. No te toru 3 o nga liaora i to nmri awatea i u mat ai tera ki Poi Rititona i te ra ano i u mai ai te puke tuatalii. Ko te Ha Hori Ifcmoa te toru o nga puke; ou a tana, SOO. Te rerenga mai 0 tera i lngarangi, no te ala o te Itatapu, 1 te 11 o nga liaora, i te 8 o nga ra o Hepetenia. Nga tangata o tenei puke erua rau erua te kau ina wliitu. No te 4 o Oketopa ka tutaki tenei ki a te Ilarowhe ki waenga moana, tukua aua tetalii rangatira ki runga ki a ia, kaliore lioki taua tangata i liohoro niai, i te rerenga o te rua o nga puke, ko ona inea pea, i runga i tera, koia i eke ai i tenei walii. Note 10 o nga ra o Oketopa ka rere ke nga puke nei; ano tc 17 o Tiliema ka u a Ha Iluri Himoa ; kotalii rau o nga ra kv?o moana. Ko te wlia, mete mutunga o nga o tenei rerenga, ko te Kerehi; ona topa, 720. No te 7 o Hepetenia i waenganuipo, ka rere tnai tenei i lngarangi. Ko nga ra o tenei i paliuri ni i era puke, kotalii tc kau ma talii; no te 27 o Tiliema i u ai tera, ona tangata, kotalii rnu erima te kau ma rinia. He men miliaro tenei, te rerenga mai o enei puke ewlia i te marama kotalii, mete unga mai i te marama kotalii, no te inea he takiwa roa te moana, kei tetalii laha, kci tetalii talia o te ao. He men wliakakite tenei i te maia o te kai wliakatere kaipukc o lngarangi, mete matau hoki kite wliakatere o

nga puke. Alio pea tc liari o ana tini tangata i tc unga mai ki taua walii, ka rokohina te kaipuke o te Kawanaa Parni i reira etu aua, me ia, me tc Kawana i reira. I l'oneke a te Kawann, i Otakon, i nga liiotu o Akarana me era atu walii, te hokinga mai ka tu ki I'oi ltititoiia. Marie ate Kawana kia rokohina ki reira; i wliakakitca ai te niana o tana atuwhai ki nga tangata « hoti mai, ko to ratou aroha i whakakitea ki a ia 1110 tana inahi atawliai. Kua tae lioki ki Kateperc a te Piliopa 0 Niu Tireni. Tenei te lianga nei aua tini tangata i te wliare ki to ratou taone, a, ekore e roa ka whakatupu kainga. Kiima nga kau tino pai i iitaina mai i Ingaraiigi.; otiin, etoru o aua kararelie kua mate, kotahi i taka i to pari, erua nga rnea i mate i tc tutu. I uiuri o cnei puke kua u pea etahi atu kaipuke i-Ingarangi, a, kei inuri auo etahi. Ko nga ran ewhita ewlm te kau 111 a 0110 kua n —he timatanga kau era, kei muri atu, kei muri atu, ka bono tono tc rcrc mai o te tangata. Ekorc e ata kalia enei tini tangata kite ngaki whenua i tenei walii. ka wniva lioki ki era atu men. Na, kaua nga lioa Maori c ware ware kite mabi, hei whangai 1 aua tini Pakeha; tcna alio lioki nga koura o cnei tini tangata hei utu atu i to kai-wliangai. 15 inea ana niatou kia tino inahia te witi 111 c era atu men i tenei tail. Heoi ano whiwhinga i te rawa ; heoi alio kahanga kite ngaki, kia kitea cto ao, kahorc lie whenua liumarie hei whni i Niu Tireni.