KO TE KARERE MAORI. Akarana, Tihema 5, 1850.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 51, 5 December 1850, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Tihema 5, 1850.

Ko nga rongo hou o Kareponia kihai i ata pai; i whakaaroa e matou i mua ko to wnhi ia, hei whakarangatira ake i a tatou. Ko nga tnngata uta mea atu o koi)ci, kua pa'ua c te utu kore mo nga taonga kua kawca ki reirn. Kohore kau he utu mo te papa; e puranga noa ana ki Houa Pnrnbiko, knhore kau lio kai hoko. No nga walii katoa o te ao nga papa e kawea ana ki rcira kauika kau ai. Ko to wha o nga weranga o Knreponia e korerotia nnae nga nupepa otaua walii a, i wlmkaaroa ko te kakenga pea tera o te utu o te papa ; otiin, kaliore kau i niauakoliia te papa, lie nui Imki no tern tain ki taua wlionua. Ko nga riwai, nga aniana, nga knreii, nga kelia, me era atu men, kiliai i ata pakari i te utanga atu, tee raw a atu ki rcira, kua kope, a wliiua ana kite wai. No Marikena kite tonga nga paraoa e kai nei taua iwi; ko lliri te ingoa o te walii o taua paraoa; e poka ake ana te pai i nga paraoa o Hopa Taone. rnua ko Niu Tireui; wliailioki e iti iho ana te utu. Aliakon, kei pouri nga whakaaro. Kia mnlinra ki tenei, kahore nno a Niu Tireni i whnkntupu noa i te witi liei kai mana ake; e wlmi ana alio tatou ki nga mea o larawnhi. I tenei tan, i tenei tau, iie tini noa ilio lie ran noa ilio nga tana paraoa a utnina mai ana i Poi Hakena, i Hopa Taone. He rati noa atu nga pnuna e riro ana he iutu moaua paraoa e kawea inni nei; otiia, me lie nica, e madia ana c konei nga witi liei orangn ma te tini ckore aua monie riro ntu ki. Poi Hakena, ki Hopa Taone. Me lie mea i kalia nga tangata kite ngaki, kua whai tnoni ratou; ara kua tae atu ki a ratou nga inoni i kawea ketia ki era ntu wlienua. Kia aliuwhenun koutou—aliakoa kua he i tern walii, kei pouritia ; e hono aim te whakau o te Pakelia kite Moana Pounamu me era atu walii, a, me noho noa iho ratou, kaua lio kai ? Me kai ano ra, kia ora ni; a, ma koutou ano e wliangai. E aim ra nei tn ratou titiro ki Poi Hakena, ki Hopa Taone, kite kai ma ratou, kite purapura mo nga niara ? Kahore ra hoki. Engari, ka ngoi kore koutou nga tangata Maori kite ngaki, katnhi ano, ka nnga kc nga whakaaro ki era walii. Otira, tenei ano pea te hinhia kia rongo koutou, me knhore ra nei he uianakotanga mai o Kareponia a umri a(L\? Ekore enei kupu ui e taea te utu atu. Ko nga mano e reie ana ki Kareponia, he rapu i to koura ka hoki ai ki ou ratou katngn puiuoti; cli ira i te hacre ki to noho rawa ilio i reira; ko te mea tenei, e awangawanga nei te whakaaro, ko te kainga ra neiia liei hokumo nga mea o tenei walii, kahore ra nei. Me he men, lie linere to te tini, ki ia whenim noho rawa ni; kite wliakacupu knitiga mo ratou, mo nga uri, tuku iho, tuku iho, katahiano pea, ka ata tatu nga whakaaro o to tokontalia, tena ko tenei, he rerero

tonu te malii oto reira tangata; lie rapu tonu i te koura, hua non e whiwhi wnwo kite rawa, ka hoki taimaha ai ki nga kainga puinau. He mano tuauriuri nga tongata o tetalii talia o Marikcna kua popo ki tatia wnhi, i ma te kaipukc etalii, i maula ake etalii, Ko nga inea ima nga kaipuke, i tae niarire ntu; ko eliinu i wliiwlii ki to koura, a, no te wliiwhinga ka kolutrutia e nga tongata kikino o ia whentia ; ko etalii kihai i wliiwlii, otiia, ka kopikopiko noa, ka ngaua noalia e te mate, e te hiakai. Ko etalii i nolio noa, kiliai i whai ngoi ki to kcri i nga koiirn o tauawhemin, ma te inaia anake lioki nga malii pcra. Ko te hunga i liaero ma tita e rere ke aim to ratou tikanga. I liaere teretere rutou, me o, me nga taonga, me era atu inea ; ko nga kata liei ntu i nga taonga ; te kai to i nga kata, lie hoilio, lie kau, lie miara. 1 liaere auo hoki i a ratou nga knliui ]>irikalui, nga nanennne, nga kuri, me era atu inea. Ko te ara e tika ai ana tini, kei runga kci nga aiaunga, kei raro kei nga wharua, kei roto kei nga awn, kei nga ngahereliere, kei nga mania. Ko te riri mete maka o n«a tangata.Maori o te mauuwhcnua o aua walii; ko te tini o te kararclic kai tangata o ana koraha ; ko te huka rere o nga mauuga, nue ! tinia aua ete inatu ku ! He mnno tini nga iikuio e liaere ai; ko te mate i te roa o te ara ; ko te mate ite kararelie koraha; ko te mate i nga tangata uiaka o te manowhemia ; ko to mate inaori; he haiigahanga ake ua ratou ? E takoto liaere ana ite ara nga taonga i toia haeretia he i Imko ki Karepouia. lie tokomaha e nolio kau ana, kaliurc he inea I toe ; he tini noa ilio i puranga liaere ki taua ara, na te hiakai i patu. Tena ton hnnga ete whukanro porangi ki nga taonga memelia lioa o te a wheriua! Na ngu kouru o Kareponia ratou i whaknwai ; peiu-i pen, e nolio pai aua ratou, ko nga wlianau ki o ratou kaingii tupu ; penei, ekore a ratou wlieuft e wliitinga e uaina ki nga koraha o Marikena. Knpi tonu to aro i aua tupupaku ; he ina'c kino kci ruto kci nga inea i toe, —ko te korera te ingoa o taua mate—tatakiruu jki te hinganga j te meu i oraora kau ake etalii, e kai aua i nga tinan a piruu o nga kararelie kna mate. Te maiiiuo i Karepouia to walii e liaercn nei e ratou, ewha ran, e lima ra nei_ ran lnaero. Ko to ratou e Uingi nini na, ehara i te tangi koura, otiia, he taugi kai. Otira, keihea te kai o waenga koraha ? Kua whiua a ratou ora'iga mo te koura, a, kihai i taea te hopu ana koura i whnkaaroa kaatia e on rat<m ngakau poauau. Ko te tikanga tenei ole korero mo nga tnugatai ma uta akete liaere wliuka> Karepuiiia. Ahakoa, kiliai i pciidi rawa te mate o te hunga rere inoana ; kiliai ano ratou i whakatikia e te mate; he tokomaha te hunga i mate i te rawa kore, i te hiakai i roto i a ratou. Ko te hunga i whiwhi kite rawa, kiliai auo i pat kia nolio ki tera kainga kino, e oke mm ano kite hoki, ki o rntou kainga pitman. Na, e tikaianci te hokihqki a tatou, puke me nga kai-koko ki era walii, inalioki, ekore e atu tatu (e ti;anga mo tenei mca, mo teramea? He ruarua pea ngakaipuke rere atu o konei i tenei tau, otiia, ekore e mahue rawa Ko nga mca ka utaina, he riwai, he aniana, he kareti, he keha. me era atu inea. E inea ana inatou, katalii ano ka atu tika te uta i aua men; ekore e utaina i te houtnngn, ho inea hoki, ka inataii kite pirantangn o nga inea kua utaina i niua atu. Ka tupato pea nga tangata uta mca ki Karepouia, kn wh.ikapaia to utanga o ana mea kia tae ora ai ki taua walii. Kotalii cnei kaipukc kua korcrotia, mo taua whentia ko te Kercneko, e meinga ana tera atu etalii puke, e rere ana ko' tvira, ka tami;rt nei nga tangata ki ritenga o Karepouia, he pqingit in mo Niu Tireni nei.