KO TE KARERE MAORI. Akarana, Nohema 21, 1850.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 50, 21 November 1850, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Nohema 21, 1850.

Tena e kitea e koutou nga korero (i era rarangi o te Karere) mo te mahi whakataitai kite moana mo te huringa tau, 1851. Kihai i mea kia motuhia tenei mahi mo nga Pakeha anake, otiia, i maharatianga hapu o nga hoatangataMaori. 1 Ingarangi, he uiea nui tunei mea te hochoe, te whakatere poti i nga liuringa tan. Flo tini noa iho nga rangatira me nga tangata whai mana e whakauru ana ki tenei takoro. Ko nga tangata o nga tini koru o te tahatnlia o Ingarangi e malii ana i tenei mea, i nga liuringa tan katoa. Haungn te takoro, kite hoehoe, kite whakatere, e whiwhi ana te tokomalia kite tini ote inalii i'cnei meatanga. K whai malii ana i enei lioehoengn, mo nga knmura, mo nga kai-Jianga p>ti, mo ngakaituira, mongakaiwliiriwliakaheke, mo nga heramana. 12 whakakitca ana nga malii matan o enci tu tangata i mua atu otora e whakataitai ni nga poti. 15 mea ana tenei, kia poka ke te pai o liinn,ko tcra e mea ana ko tana kia pai; a, e hauliau torm ana nga tini tangata ki ana malii. E pai ana tenei malii ki nga kainga lapatai; e whai mahi ana hoki mo te tokomalia, a, liaunga ano (era, ma te penei, ka whakarerea nga puti kikino, a, ka aim te wliakaaro kite hanga i nga poti papni. Ekore e ahei te korero atu i konei te tint o nga kaipukc me nga poti papni e niotuhia ana mo tunei mahi e nga runang.i o Ingarangi, c pai ana ki tenei tu mnlii. Ko te tini—e tini ana ; ko te papal—e papai ana ;ko te nui ote utn—e nui ana. Hacre mai hoki te niinui; chncre akc ana i nga tana crima. E tukua ana ctalii o nga puke o tenei mahi ki nga kainga tawliiti; he painga tera mo te tini,,no te men, c kitea nuitia ana era puke papai. Erua nga kaipukc pera ka tae mai ki Akarnna, ko tc Toroa, na Te I'arakote, ko te Huererc na te.Poiri. I te tononga i a Ha Hone Parakini, te tohunga rere inoanji—hei Kawana mo Hopa Taone, i tino whakahau ia ki tera mahi kite hoehoe, kite rererere, me "era atu mahi penei ; a, wailio anaia Jiciupoko mo nga mahi whakataitai o tc moana, ki ia whcnua. Ko tana i mea at, he whakatara i nga tangata kia hanga i nga poti pai; ehara ta taua rangatira ite rapu itc inahitakoroanake; cngari, hemeakiapoka ake ai te pai o nga poti, hei Ufa waro, me era atu mea o taua \v henna. No te taliuritanga o nga tangata kite whakapai i nga poti, ka kitea nga hua pai i aim mai i tera mahi, a, ka talmii kite whiikapai ki nga inea niinui—nga kaipukc Ko (tenei, e atiiahua ana nga kaipuke hanga ki Hopa Taone. Aliakoa, nuniii, nliakoa papai, nga puke o era atu whcnua tutata; me he mea, e tahuri ana a Niu Tireni, ka pera auo tc ataahua o nga puke c hanga ai, kalioro ranei, ka poka av te papai. Kihai i mea, kia hoki iho te pai, o nga rakau o Nin Tireni i o Mopa Taone. Ekore ano hoki e hoki iho te niatau o nga kainura o enei wahi, a ka oti te puke te to kite moana, kihea lie rewa hei whai i nga kauri o Niu Tireni ? E pera ana ranei o Hopa Taone ? ?Ehara i te mea takitahi, ka oti nga rewa te tua te to mai i te wao, he inn auo nga mea kite maluie, Ko era atu mea, mo te hanganga kaipuke kei konei; ko te nnika hei hanga mo nga wliakaheke, ekore tera kai e kitea ki nga whcnua o era atu motu o enei moana.

I Ka oti nci te korcro ki a koutnu to tiI knngn o tcnei men, o to mnhi whnkatnitni |ki te poti, tuc aim ngfi wliakanro ki tc ■ hoelioenga i Akaraua, i tc Wcnctci, i tc 29 o Hanuere. I tcnei uicatmiga, ctoru I tahi nga men i maharatia mo nga tangata Maori. To tahi, ko to ralou whaknuruhauga ki roto ki nga poti Pakelia—nga poti uta taongn. Ko rcira kitea ai to ratoti matauranga ki tc wliakalci-c poti. Ko nga poti mo tcnei rercnga, knun e lioki ilio i nga tana eono, otira, ekoro c kinongia nga mca e niiiutt nna. Erua tahi nga utn mo tenci rercnga, ki tc mea a rima nga poti: ka whakaliokia ki tc poti tuatoru nga ntn mo tana tapokoranga ki tcnei main*. Ki tc mea otoru nno poti, ka whakaliokia ki tc poti tunrun. nga ntu o tana tnpokornnga j ko te utu c ka. rnngatia ana, mo tc poti matamua nnake. ID liinhia ana matoii kin urn nga tang.ita Maori witni poti ki tcnei rercnga ; otira, ki to mea ka uru ratou, inc lioattt he moni mo te tnpokoranga. Ko nga utu mo ia, mo ia whakntaitainga ka wliakonunia o tc runanga rangatira o tcnei mnlii, ma tc korc o te moni anake a ratou whakaaro opatu. Ko tc tuaono o nga hoehceugn, mo nga waka Maori nonoln. Kahore kau lie utu me tc tapokoranga o 113 a waka; ko te men ia kia mahnratin, kia tekau ma rua ano tangata ki runga ki ia waka, ki ia waka E rua tahi nga utu mo tenei hoelioenga, ko tc utu 1110 tc waka tere, ko tc utu 111 > tc waka i iimri mat. Kia toru ng.i waka kite hoengo, ki to mca, ckore e riro mai nga waka c toru, ckore nno c tukua kia hoe. Kia rongo liohi nga lion Maori, ekorc nga tikauga ka oti te wliakatakoto c tukua kia wlinkapalmrctia; ckore nga waka iinnui e rero i konei; a, kite mea ka poka nke nga tangata o runga i te tekau ma rua, ekore nuo e tukua kia lioca. I to hoelioenga o tauhou, ho uiti tc raruraru, lie tini nga waka, tiuo ngahuru ki runga ki etahi, hokorua ki runga ki etahi. Kaua tenei e pern, i tenei hoenga, kia toru nga waka riiiki. Itc tuaiwn o nga liocnga, 1110 haeic mai nga waka minui, kciaha tc nui noa atu, keiaha te inauo noa to Inngata ki runga; kia toino tomi, a, kia tu tonu i tc hoe, mo luki tmia. Kahorc he utu o nga tangata Maori mo to tapokoranga. Erua tahi nga utu o riro atu ki a ratou mo tenei hoonga; 1110 to waka tere, 1110 to moa i muri atu. Kia toru ano waka kite hoenga. Kua hohoro to matou tuku atu i nga korcro mo tenei in a ; he hiuhia hoki kia ata rangona ai c nga hoa Maori e mea nna kia uru ki tenei incatanga. I tetahi atu uuprpa, k.i korerotia nga utu mo ia hoenga, mo ia rercnga ; c mea ana matou, eliaia ana utu i te mca noa akc nei, otira, he mea nunui nno. Ko nga wnhie liochoo ni, e rercre ni 111 c whnkuritc inarirc era kei heho nga tangata. Tera utu ano ctalii tikungn 1110 tenei malii takoro me nke korcroiia atu : lo matou te mea nna, kapoka rnwn nke tc pni o tcn>i i nga hoelioenga ki NiuTii'eni kua pahureake nci.