KI NGA WHAEA MAORI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 50, 21 November 1850, Page 4

KI NGA WHAEA MAORI.

Akarana, Nohema, 1850. Kua puta mai e aku hoa etahi rongo, ahuareka ki au, a, e mea ana au ka ahuareka hoki koutou ua korerotia atu. E mahara ana koutou ki nga mea papai i korerotia rft i tera pnkapuka nku? Ko nga mea era i kitca o ahau i etahi kainga ataalitta, E alma kc ana nga tangata o era wahi, c aimwhenua ana, e rangimario ana, c tohu ana i nga rawa; ko nga mea era i rangatira ui nga tangata o ia wahi. Ko tctahi tikanga pai o tana iwi, he liiuhia kia akona ratou ki nga mea c kakc ai. ' Ko tenei, kua tukua c to ratou Minita ki nga kura, etahi hurt whulu kaka/iu, hei whakaako i nga tini tamarikl o aua kura kite whatu kakahu. Ano to pai ua tirotirolu'a atu e whakomatamatait ana kite timnta i tcra mahi hou! Ilnri tonu pea ana timata tcra mahi, heoi ano hoki ta te tamnriki hanga, he bar i tonu i te orokopanga ki te mahi, ko to roanga ia o te making* ngoikorc ai. Kia mea atn au—kei hohoro to riri i a ratou mo te hauhau o te mahi i te timata nga ; e tika ana te hiahia pornDgi kite mahi, me he mahi pai; ka pai ano te luvnga timata waive i te mea pai. Waiho kia whakatara ana, a, whakaliaua hoki e koutou, mo ake hoki kitca, ko te pi to timata tcra o te ahuwhenua, ko te pito timata o te matauranga e kake ai ratou. Waiho kia rapurapu ana, me akc hoki, aim nga whakaaro ki tenei mea pai, ki tera mea pai. I te wahi e korerotia atu nci, i tnhi nga tangata i te whenua i tauhou lici mar.i. Ko tenci, kua oti kc taua mara i tuhia ra, te ngaki, a, e karangatia aua taua ugakinga fie mara tauira, Ko te roa o te akoranga, i te roa o te tau, i taua mara, ka inatau o koutou iwi ki nga tikanga papai mo te ngaki whenua. E hari ana ou koutou hoa Pakcha ki enci men; ko te mea tenci e whiwhi ai ou koutou inakau, me nga tumatanc ki tcmahi, a, liaunga ano nga mahi e motuhia ana mo ratou, knwhai mahi hoki mo koutou, kato.i me nga tamahine. Ko ta koutou whiwhinga-haeretanga kite pai, mo' te whakapono, ko nga wa ia, e whaknrihnrihangia ai te mangcre. He nuba ke njja kupu o to Kawaneta hou e taca e ahau

to whiriwhiri mai hei wlinkatika mo aku kii|m e maka ntu nei. Otiin, kiliai on tntou tinniv.x i nolio liuiliui i (enoi takiwa ; me lie men, e nolio ana au i to koulou tolia, ko reira korcrotia ai nga kupu o to karaipiturc c rekaina nei c te tokomaha ; ko tcnei, ho tiihitulii knu taku, n, ckorc e ahei tc whakapuaki atu. 1 nga ra o mua, kiliai nga tamahinc o nga Kingi i kino ki nga malii o whakuntu nei an ki a koulou. K men ana au, ka ahuareka ano koulou ki aua malii. Kowni ma koia te hini;;a e tino paingia ana—to lmnga c kilo ana i nga lma o to ratou malii—te hunga e ora nna i te matcinate ? Ko rntou c malii tonu nna—e tangotango tonu aua i tenci mea, i tera men i roto i nga \va kaloa e rere liaero ana—e torangi haere ana kite po. Ko nga mea e tnngotangohia ana e nna lmnga tolmnga, lie mea papai anake ; waihoki, ki to mea ka ata whakanro koulou me ako kitt"nga mahi papai ; ko nga liua pai o aua m: tika, ekorc rawa e i te tini, i te mano, liaunga nga painga c aim atu ki tc tokomalin, haunga hoki nga painga c rere atu nna ki a koutou nkc. K aku lioa arolia —e matau nna nti, ekorc nga kainga katoa c rite to kakc me tcnei kua incinga atu nei, otira, c taoa ana tc nhakakake i nga kainga, he malii kc to ctalii watii, ckore hoki c mea kia urn nga kainga katoa kite malii kotalii. Kotalii mea c lirohia ana c au i roto i nga hoa Maori o nga wahi ka oti nei te whakantu—ko te piri tonu 0 a ratou whakaaro ki nga Mihenerc. E wliaknpono nna ratou ki ana kupu ; c whaknrongo ana ki ana whnkaaturanga mai i tcnei men, i tera mea ; c am ana i nua tikanga c toliuloluingia ana c ia. Kiliai i penci nga wliaknnro i mua ai—kiliai i whai tonu ki tc Miniia hci toliutohu, ko tc mea tenci i roa ai to ratou kuarctanga ki ntra mea hci whakiirangatira ite tangata. Ko tcnei, ka mntau nga tangata he hoa pai te Mihinere no ratou, —ho rapu tana inga likanga papai hci whakatohunga i n ratou, liei wkaka-tino-tangata. E aku hoa'—me he mea, o nru ana koutou i to tiknnga o era tangata, ekorc iauei c kakc to koutou matauranga ? Ekore au e men kin pcra pu tc likanga o ta koutou malii, me ta ratou, otira, ko tcnei iwi me nna likanga,—■ ko tera iwi ine nna tikanga—ko to rapu tonu i nga tikanga papai—kia urn katoa ki tera. Te mea i penei atu au, he kitenga noku i to kakenga-haeretanga o ns-a tangata o ctalii atu kainga Maori, nga niatua, me nga tnmariki. E rapu tonu ana nga mntua ki ngn mea c ivhiwhi ai ratou ki nga matauranga c tika ai te malii; c tono ana hoki i nga tamariki kite rapu kia we le uliinlii. 1 nga kainga Maori c kakc nei, ko te take tcnei o to ratou mainngiianga,—he aroha ki nga Mihenerc. E kitca ana tcnei i roto itc hiahia nui kia akona ki tcnei mea, ki tern mea c nga Minita. E kitca e koutou te pono o taku omeinga atu nei, me tirohia ana nga rarnngi o tetahi o nga \Karere matamuri, Nohema, te tuatvhitu o nga ra. E nku hoa, knun enei l'akclia pai e waiho kia malii ko ratou anake ; engari, kia nru koutou, he pai hoki to tukunga iho o tera tikanga. Tiliro makutu atu kip ratou tikanga rore ko j mahi talii koutou —ata whakarongo ki a ratou akoranga—ko teira ratou hari ai, a, ka marama haere on koutou hincngaro. Kia tapoko o ratou akoranga' kite ngakau, ko reira kitea ai o koutou tikanga pai, i tcnei ra, i tcnei ra. Iluihuia ou koutou wlinnau, korcrotia ki a ratou nga mea ka oti tc ako mai j kia uaiia ki to toliutohu i nua mea kia matauria ai c o ratou hinengaro, ko reira tino kitea ai, ko nga mea nno ia e paingia ana c koutou ake. Ko nga mea e akona ntu ana ki ou koutou tnmnriki, ka kohia tonutia c ratou ; a, ka oho whakarerc ou koutou matiri ua kite i te kakama tonn o to ratou matau kite tini o te mea ako atu. Ko te rnhunga ake o nga tamnriki, i roto i tc kino i to pai ra nei, kei i a koutou, am kei i a katou tetahi wahi, —he wnlii nui ia, E miharo ana koutou kite maliaraliara tonu o to koutou hoa ki tcnei mea, ki tc tamariki? E nga wahinc, ckore koutou e whakaaro, ko nga tanc me ngft wall ine kua pakekc, e torangi haere ana ki tc po (c penei katoa tatou) —a, ko nga kotiro, me nga tamatanc c haere nkc ana ki tc pakekc, hci kai mahi i nga tini mea o te ao i nuiri ilio oto tntou pahurctanga ? Na, kite mea he hiahia ta koutou kia tu pai nga whanau : roto i nga mano o te ao, ms whakauaua pn lb mahi ako. ilealia nga mea hei punuri i on koutou tamariki, te pcra te ataahua, to tohunga, tc tika o te malii, me nga tamariki o ' era atu whenua ? Tenaiana 1 whakamatauria ; iiga mea e mcinga atu nei. Whakauru lain' 'mc ou koutou hoa pai kite mahi, a, me ake kitca te tini o nga liua pai c aim mai ana i era tikanga. Whakaaroa nga kupu oto koutou hoa—hoa hiahia kia tau te pai ki runga ki a koutou. 11b Wiiaea I'akeiia.