KO TE KARERE MAORI. Akarana, Nohema 7, 1850.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 49, 7 November 1850, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Nohema 7, 1850.

Kua riro a te Kawana ki Poneke, ki Otakou me era atu kainga i runga. i te Turei, ite29 o Oketopa, ka eke ia ki runga, i a te Parai te manuwao o te Kuini, ko I'onci Oriwa to rangatira ; tekau ma whitu nga ivpo i toua ito rorcnija ui. Muri tuts* iho o to ckongn, ka reie, a, kihai i roa ka kitea e tipi baero ana i iijja koru o Huuraki—i te ko te muri. J cko lioki a Rcri Korei. te Una o to Kawana, mo Tc Tirini, te lino kaituliitalii, mo Knuai-a Polini, to ruii"ntiru o nga nialii hoia, mo Kapeiie Nu!.ana, lio Apiha no to s°>, ko to kai-tuliitulii ia o to Uawana. I muri i aTo Tirini, kei i a To Kupa nga nialii o to wliare tiihitulii o tuiignta Maori.

Hi: takanga mai no to Raumati, lie pnnga mai no to tnru kino i huaiana nci, ko to rnipitcnn —lie ninro. Kiliai i men kia tiikitalu liaero nga mo.i c iiatun aim c tonei tnru kino , otiia, ko tc iti mc to valii, i Akarana, i ko ntu nga mca i whara i ' turn, wharo, Kahoro ano lie tupnpaku i patua rawatia e tenei tarn i konoi, cngari, o ngaua kautia ana tc tokomaha o te mate, a, lie ngoikoro to tukunga ilio. Na tc k.ilia o to konoi tu tangata, na to pai lioki o tcnoi wlicnua, i meinga ai kia oraora kau akc i tenei taru. E kite nna niatou, c ngaua ana ctalii o nga lioa Maori o tenei marc; eliara i to moa, ko nga Pakolia anake. Pouri pn inatoit i to kitengn ai i tc panga o tciu-i mate ki tc tangata Maori no to men kino ana to rntoti nohoanga, o kinoNm.. nga .kai, nga wliaro, mc era atti men. Ape iio moa, eliara ta niatou i to tino aroha ki nga hoa, ckoro e tuliituliia atu atu i tenei walii, ekore c whakalupato i aratou ki tenei mate. lie tarn kino pu tc mare ; he tini nga tupnpaku o tonei mate. Ekore e niataknhirt tnua mca e to tokomalia, o whakaaro ana lioki, ho mca noa ano. Me lio men, ka meinga atu kite tnngnta kua pangia e to mate nui, ka wchi ia, otii:i, ki to mca ka meinga atn ku.-i pangia e lo mare, ekore. in e wchi, e whakaaro ana lioki, he mate pai Ahakoa wliakaaro to tini lie mate pai to wharo, lie tokomalia ana tupapaku. Me A-orira tc iugoa o totalii mate kino e patu ana i te Pakeha. Otiia, lie lakitalii nga msa e ora ake ana i te mate koiira ; he tini noa ilio nga moa o ora ake nna i te wharo; e laea ana lioki te wliaro te vmgoa c te Rata. Kite moa, ka ata whakarango nga turoro c pangia ana e te wliaro kite kupu o nga Rita, ekore e ion, ka ora ake i tc mate. Mo korcro atn i konei tc panga o te wharo kia mataurio ai e kontou tc orokotimatanga o tana mate. He hu i no te ai\g!H»_,n, lie uiocmnc no nga kanohi. lio ngoikore ; he ntainao, ki tj iwitnararoa; he kalia kore kite main. Mo lie mca, c penci ana to alma o te panga mai. kia hohoro to haere ki nga Rata kite tiki rongoa; ko te lumga e pai aim kia haere ki tc wliare tnroro, me anga ki reira. E ponri ana ma'on ki nga mate o nga tangata Maori. Ko te tini o nga mate e pa ana ki a rntou, otiia, c nialiara ana he kino no nga wliare i intimate ai, he waiho parti hoki i nga koheka, i nga tinana. Kia tika to mahi i nga wharo. Kia pai nga koheka. Kia pai nga kai. Kei nolio iua ki nga walii haumaku. Kei liaoro ki nga walii matao noho ai i to wcraweratauga o te tinana. He lake mate katoa enci. Engari me whakarito ta kontou kai, me ta koutou noiio ki to te Pakeha kin pai ai. E nga tangata Maori, wliakaaroa enei katoa! Titiro ki on koutou liapu—svhakniimh.iru kite tokomalia i roto i tenei iwi, i teraiwi e patua ana o te mate. Ko to mea mate ia i roto i to I'akeha, he toruloru raw.i. "Wiiakaaro ki to koutou rangatiratanga. Ki tc hua nui o koutou—ki to kaha, me era ntu mea. Taliuri ki to I'nki'lia titiro ai, a, ka. mea koutou c rite talii ana to imiiiii, to rorou, tc kakuha o tc tangata Maori ki tana lioa Pakeha. Otiia, c pera ana te malm o nga tan o tc tangata Maori mc to te Pakeha ? Ekore ianci to tini e homo i te tuituuiurikit#figu —i te kaiakat.Miga ? Mo ho mca, na te Atua tenei litre i wliaknara, ekore niatou o kiki atu, tena ko tcneii na koutou ano tetahi wahi, i pangia ai c to mate. Mc lie moa, e linna ana unci whakau-o ka ho niatou. Ko to whakakitengn tonei o lo aroha ki a koutou, ko te whakinga atu. He aroha no niatou i nugn ui i tohe kin koutou. Me ho mca, kaliore lie aroha ki a koutou, ckoro ano c wliakaaroa to lioutou niatenga,

oranga ranei. Kun tango koiitou i tera ktii kino i to paipa ; kia pcra hoki to koiitou tango i nga ir.ahi—ki to fakai nga kai papai, ki to kakahu i to koheka papai. Kin ntnnhua to limlii kia paingia ui. Whnkaritea te tabu oto kai ki to tc Pakcha. Waiho nga paraiketo ki ngai nioenga tnkoto ni. Kau.i e tiui nga ka-1 kahn kite innuiangn ; cngaii waiho kc etuhi nio nga matonga i to ua, i te matao. li aru koutou i unci likanga, me era atu akoranga a matou ; J haiinga nno nga : kujm ntu otc tini o te boa. Ki temea ka whakarongo koutou ki nnei mea, ka itiiti to mate, n, ka ora ake nga ngakau o o koutou hoa. Ko nga korcro i raro iho nci, i tulilluhia mo te Pakcha. hoi whakatnpato i a ratou mo to panga oto mate ; hei whakaparcko hoki i tc mate kei pa k i n ratou. Ahakoa ho korcro in mo tc iwi o Ingarangi, e pai ana nno kia tain ki tenci pepa kia nta kitcn ni nga malii wliakatupato mo tera men wehi mo te mate. Ko nga korero enei;— "Ka oho i tc nt.i, whakopuaretia nga niatapihi. Whakntaki'nhitin nga kahit moenga kia puhipuhiu c te liau i mua ntu o te whaknpaingu. Kia pai van knliii moenga; kaua he paru ; ran gin kite ahi i nga wa c whni kaptira ana. "Kia pni tc wni hei inn. Iloroin knton tia nga tinana, hnungn nno nga matn. Me inuknmuku nga tinana ki to knknhu tuku kite wni, i nga nta knton; ki tc men, ekore tern e tnea, kin kotahi horoingn nui o te tinana i roto i tc wiki. Knuato wai paru e waiho kin tu ana ki to whnre ; otiia, kei ringihia kite wbatitokn. Kaua nga pnkawha pukn, mo era ntu men penei c whiua kite whatitoka. Kaua hoki clulii atu paru e waiho ki reira puranga ni; he take nrite enoi katon. Knua rawa te men piro, te men hauugn e waiho ; mc waiho aun era, ho whaknmomori in no koutou; engari, kia pai to tango nga kainga. Me men kino le pahiko poaka ki nga wnhi tutatn ki tc: nohonngn tangata ; ho men kino hoki te wnhi c patua ni te knu, te ])iiaka, me era atu mea. Ko tc piro u aim mai ana i nun men, hei whakapn i to kirikn mo era ntu mate kite tangala. Kin pai nga whnre tc horoi; kin kotahi nui i roto ite wiki, c p.ii ana nno ki.i run u«>:i; otirn, kei tnkua ngn tamariki ki r<uo i te ninkiiranga, kei pnngin ratou c te mate. He wliakatnuki tnwhito te/iei, otirn, ho wh:ikntnuki pni—' lie nolio pnru kore, kc i nitiri mai o tc whakapono.''' " Kia pai nga kni. Hokoa he piwln', he piriknhu. Kia nui tu tto ua kai koutou, he pehi tena i te mute kino, i te korira.