NGA KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 40, 4 July 1850, Page 1

NGA KAIPUKE.

PUKE U HOU MAI. Hune 15.—Ponu K ita, 17 tana, no Te Kawau, he pehi. Hune 17. —Eruera, 13 taua, no Tokerau. Hune 17.—Huria, 30 tana, no Ngururn, no Wliangtrei, tokotoiu te luinga eke nca niui. Hune 17. —Itaiana, 15 tana, no Kawltia, kei Manuka. Hune If. —Makini, I*l6 tana, no liana Parahiko, i Kareponio, tokowlii te liunga eke noa mai, nga utang <, i'2l pouaka tupeka, 25 poke orariitu, 2 pouaka potae, II kilio liinu kokonaiti, 1 kalio wai-kakara, me nga luia rak.iu. Hune 19.—Hera Ueni, 20 tana, no Waiau to ulanga, 20 lana waliie. Hune 20.—Moiiaki, ;i 1 i tain, no l'oneke, 12 nga tangata eke mai. Ilime 20.—I'aparn, 11 tana, no Wliakalane, nga utangn, 18 poaka, -20 kete rivvai, 18 puliera kanga, 9 puliera witi. Hune 21.—TanaU-ielii, 27 tana, no Turanga, 7CO puliera witi, 800 puliera kanga. Ilnne 27.—11 imuroka, 84 tana, no Honorurii llawai. Ilune 27. —Arikilmnara, 30 tana, no Ilauraki, lokotoru te liungaeke mai, 20,000 piitu rakau kani. Ilune 29, —Karapu, 23 (ana, no Matakana, 30 tana waliie. Hune 29.—ArikeM, 15 tana, Te Karu, te rangaiira, noOpotiki, 5 kalio poaka, 11 poke knnga, 3 tana muka, 2 tongamiim hum, 1 kalio ta. Ilune 29.—Kai-tangata, 14 tana, ko Wi te rangatira, no Opotiki, 8 poke witi. Hurai I.—Te Moa, 230' tana, no I'oi (lakena tokowliitu te hunga eke m i, lie taong i te utunga. PUKE REIIR ATU. Ilune 15.—Oranoo, 20 tann, ki Turanga, 21 pouaka taonga, 1 pouaka kakaliu, 1 kalio tvinika, 0 lioilio. Hune 15.—l'onu Kata, 17 tana, ki Te Kawau, lie pelii. Ilune 15. —Wiremu Hcmi, 15 tana, ki Taranaki, tokoriina to liunga eke noa mai, 1 pouaka kni, I pouaka tilii, 17 peke huka, 1 peke liua rakau, I pouaka kanara, 1 pouaka kanara, 1 pou ka paramu, 5 tilii, 1 kalio aporo, 1 pe ke paraikete, 1 pouaka pukupuku, 1 pouaka kakaliu pai, 5 pouaka kakaliu, 1 kalio ta ma, 5 pouaka mca ino te wliare, 10 pouaka kjralie, 3 ipu Jiiuu, 4

pouaka piropiro, 2 keke ta, 2 takai mea moenga, 1 takai men tepu, men lica, 1 hopa 1 moenga, 1 alii mea ta, 5 takai, 50 peke tnknto kau, I pouaka mea whakfttangiia' ngi, 1 pouukii, 1 takai mea, 3 peke kakahu, 12 pere, 1 piriri ra kaipuke, 2 pouaka horoi, l± pouaka ti, 12 ho, 2 kohue. Hune 17. —lima, 131 tana, ki Poi Hakcna, tokotoru nga tangata eke noa, 10 tana, 15 peke riwai, 9 kalio waipiro ma, 6 kalio waipiro, 4 kalio waipiro raina, 1 pouaka pit, 1 kalio l&onga ke, 13 peke kuwhi, X pcuaka mea lioilio, I koliuc kapa. Hune 18. —Eriiern, 14 tana, ki Tokerau, 1 pouaka mea kai, 2 pouaka waireka, I peke mea kakara, 3 takai hiako kau, 10 peke tote, 6 takai liuka mn, 1 putiga, 1 pouaka £ pouaka ti, kalio tupeka, 8 peke tote, G peke liuka, I pouaka kakaliti. Hune 18.—l'oiri, 16* tana, ki Wliangaro:i, he pvlii. Hune 19. —Hera Hcni, 20 tana, ki Waiau, he pclii. Hune 20.—Rniam, 15 tarn, i Manukau, ki Kawlii i, 3 peke kakahu, 1 kalio mea rino, 2 pouaka horoi, 1 kalio tupeka, 5 takai mea ke, 2 paierc ho. Hune 21.—Hurii, 36 tana, ki Nsjunguru 2 tangata eke noa, 4 peke paraoa, 1 pekr liuka. Ilune 24.—Papara, 15 tana, ki Whakatane, 2 peke huka, 1 peke taro, 2 peke liuka, 1 pcke ta r o, 2 peke tote, 1 peke rama, 1 punga, 1 takai tupeka. Hune 29.—Karapu, 23 tana, ki Matakana, he pehi.

TAHUniTANOA O TETAHI KAIPUKE Kt NOA TAHATAHA O AWIIEHIKA. KOIIERO AROIIA. i No let.ilii nupepa o te !)0 o Oketopa tcnei • korei'o—te tahuritangn o te rciva rua a ' Ra Uullie' ki nga tahataha o Awlierika. Ko tetalii o te tokotoru i ora mai i tcnei tahuritanga, te kai korcro i tcnei mea pourt:— " I tc 27 o Hune ka tere utu i Arabia te rewa rua u Ita liuliie, e aliu ana ki Maliere (lie awn tenei ki Parani kite Tonga.) Tokowaru nga tangata o tcnei puke hui katoa kite rangatira, 215 tana. I te rerenga mai i Araliia, lie tino paki. I te 13 o nga ra, i to 10 o nun lia'ira ka tutu te puchu o te moana, mio ka haere, ka tololiu te kaipuke, i tc tainga o te ngnru. Ko te keri o to hau, ko te riu o roto i te puke ; purupurunoaananga tangata, kiliai rawa i iaea to mea, kaha tonu to pipi ake o te riu. Kon'ia pott erua i tukua liei puru'puru i nga puare, i akina o te ngaru kite talia o te puke, a, walii iti kua mate katoa nja tangata . o rota. Rokohanga iho lie po, a, no te mea, ingenge nga tangata i te mahinga, ka mea rntou kia taria te o te ata kia aliei ai te main i nga mate o te puke. No te aonga »ke o te ra, ka ata kilea e ratou te nui o nga pakaru, me to ratou tatanga kite po. I taliuri a te Ruhie kite tahaiaha o Haliara* Ka whakaaroa e ratou telalii tikanga liei kaora i le puke, a, te pai, ka rapu te wliakaaro ki tetahi am, a, he kqre te lukunga iho. E tutu tonu nni tc ngaru o te moana. No tokitenga ekore te kaipuke e ora, ka takai nga tangata i te kakalm, i te kai ma ratou, tapahia ana te rewa whiiia an i kite wai, pupuri ana tc tokowaru ki laua rewa, a, ka pnea ki uta. Ko tetahi wahi ra i riro i a ratou hei whare, moe ana ratou, nohonoho iho ana, kite okioki, Note 15 o Hurai, ka whakatikn, ka haere i te tahaiaha ki Hana Ruihi i Minikara te mamao o tana wahi i to ratou taliuritanga etoru ran micro. Kahore o ratou ngoi, kua pouri ke te wliakaaro, licke ana te roimata i nga kamo. I te nhiahi o te loru o nga ra i haere ai ratou, ka poto te wai j no konei, ka korero me mi ratou kite pounamu me waiho tora liui wai inu mo ratou. E win nga ra i inn ai ratou i icra, no to riiria o nga ra, he to'c k in io iii'a i puta kite pounamu ; no konei, ki aim ratou ki le tai o te moana i u .:. lie nam 9 n-ra r-j i muri ihoo te \vh >kar,.iu a o te Ruhie, e haere ana i waenga nianiu. ?..-.

liorc kau he tangata i kitea. He walii kai kore tern, lie wahi wai kore, kahore he rakau knliore he aha ; heoi ra ano te mca c kiten ana, he mania onepu. Ko te rangatira kite whaka-

tara i a ratou ki ana kupti aroha. Ite tuaiwa o nga ra, ka whakatata te hung i ra kite Kurne o Parako, a, ka kitea atu nga tangata tokorufl, he Mooa taua hunga. (Ko te iwi ia 0 taua whenua, he Arepa tetahi ingoa, ko te iwi tenei o Ihimcara lama a Aperahama.) — Tawhiria ana te hunga nei e aua Mooa, hua noa he tatanga tera kite wai, mete kai, ki tetahi tvhare hoki. Karanga ana te hunga nei ki a ratou ano, kia tara. No te tnenga ki taua whare kino, ka rcre mai tetahi o nga Moon, tangohia nrja nga mea kai e man ana i a ratou. Tukua ana e ana tokowaru kia tahactia nga kai, meaha u-a ratou kua kahore ke te ngoi. Ka haere atu i konei a, kihai i roa ka rokohanga ratou e tetahi lira Mooa, le rerenga mai o taua lira, tangohia katoatia nna nga mea c man ana i a ratou. " Karapotin ana ratou e aua Arepa, (Mooa) parnre ana nga mauiiai kite karnnjraranga, kawea ana ki tetahi atu o ratou herehere, ki reira tiikiinki ai. No te tnenga kite kainga o aua Mooa, ka mca atu taua iwi kia tuturi nga tun', kua tata kite mate, tonoa ana nza lamariki e o ratou whaea, kia taia he onepu ki o ratou kanohi. Karangatia ana te menenga i konei hei whakaaro mo nga herehere kia tukitukia ranei, kii whakaorangia ranei. Nui atu te riri o nga wahine, karanga ana ratou kia patua, a, whakaae katoa te menenga kia tukitukia te tokowaru. Ite ahiahi ka makamaka rota ratou kia kitea ai te tangata mana e patu tenei, mc tera, a, riteritc noa nga kai patu, ka haere nga wahine, noho ake ko nga tane anakc ; bore he kakalm o aua I'.ikeha kua kahakina katoatia era. Whiua ana, n, no te tatanga kite mate, katawhiri ratou kin oma, Inni ana ratou kite Attia Nui, ka mau ki nga tokotoko, hnere ana. He haere pono koia ua ratou —e kuare ana ki ten whenua, e haere kai kore ana hoki. Te baerenga ite po, a, ao not, ka takiri te ata e haere ke nna ratou i te akau o te moaim. Ko to ngenge, ko te hiakai, ko te mate, kihai i kaha te haere, a, parangia noaiia raioii ki runga kite onepu. No te ohonga i te moo, kn haere te rangatirn, ine mja langa- | ta lokotoru, kite rapit ite ara pai. Oliia, ngaro tonu atu era tokowha, kihai rawa i hoki mai. Muri iho o tenei (erua haora) ka roko ■ lianga aua tokowha e nga Mooa, tvliakangaro noa ana i a ratou, ka toia haerclin, a, tino whiua ana, ko nga wahine kite whakahati kia tukitukia. He hate kail i a ratou; tangohia ana era, whiu i putia ana ratou, waiho kia takoto ana. Ite po, ka puta te hau, tikaka ana le onepu i taua hau, ano he kapura. Ko tc tokowha i mate i te po, ngnro ana te tokotoru ite onepu. Ite ata ka mea te tokotoru kia hoki kite tahuritanga o te kaipuke, me kahore he kai i paca kiuta. " I te wha o nga ra i to ratou hokingn ka rokohsuga etahi kakalm i mukannatia i to whakatikanga mai i tc tahuritanga, kakahuria ana era e ratou. Kihai i ata toe kite tahuritanga ka mate ko tetahi o nga heramana. No te po rima, ka tne te hunga i ora kite puke, otiia, i tc taenga atu kua kahore ke nga mea ole puke ; kua kahakina e n«a Mooa ng-i meakatoa. Kua tekauke nga ra i noho mate ai te hunga ra ; kua pouri te ngakau, kua taria te mate, menke nei puta ki a rami. Otiia, kihai i nta hemo ka kitea atu he mea e ma mai ana —i tawhiti noa atu, no te tatanga ka kitea he kaipuke e rere mai ana. Wliakatarea ana he kara c aua tokorua, roa noa, ka tukua kiuta he poti kite tiki i a raua. — Tc mea i roa ai te whakaaronga o te raugatira o tenei puke, he wehi i nga Mooa, ehua na ratou tc kara i whakatare hei whakawai i a ia, Ko te Arama te ingoa o tenci kaipuke, he Paniora, ko Parahiko Reweka te ingot o te rangatira. I te korcro o te tokorua, ka rapua te hunga i ngaro ■ te tnhat ihn, a, maramu noa, oliia, kihai i kitea. I le tuawha o nga ra, ka tu a le Arama ki nga'Motu o Kanere. No te mil ram a o Hepetema ka utaina aua tokorua ki Kcrihi i runga i tetahi tima Paniora no te Kawanatanga, no te tuenen ki reira, ka eke rao ki l>: puke ke atu, a, Mahcre to raua whenua ake. No te 12 o Okctopa, ka u raua , ki Mahere, a, tangi ana ratou ko nga wha- - n.utnga ki tenet oranganoatanga. E mea ana i te kai tuhituhi o tenci, me mahara tc kawa- ■ natanga o Paiani (Mariao) mc whakaritc tc 1 rangatira maia o te puke Paniora, mo tona mahi aroha.