Te pahiko o te Kai-ngaki whrnua.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 31, 28 February 1850, Page 3

Te pahiko o te Kai-ngaki whrnua.

He tini ke nga mea pai i roto i te pahiko kai ngaki whenua ua tirohia e te tangata. He mea whakaahua reka te kitenga o te tangata ki tera tu taiepa; he mea whakahari hoki te kitenga i nga tini mea malii o takoto nns i reira. Ua ivhaknavoa c tatou cnei mea, kn. malinra ki le orokotimatanga o tc mulii wlienua, i te nohoanga paitanga o te tangata, i to inea kiano i raruraru noa te ao i te hnra o te tangata. Ka mahara lioki tatou ki nga painga o te Parnu, me to tatou malianatnnga i nga huruhuru otc pirikaliu. Malii marie ana te kai ngaki whcmia, liore he amuamu, liorc lie alia, kua tuliia lioki ki tona ngnkau ng.i knpu ote Tohunga Tapu i mca nei—" Ite kakawa o ton mata e kai ai koe i te kai."— Kaliore ona mahara ki tc ngengc, kite holia ; c whiu liacre ana i nga kai-to i te parau, me te wliioivliio liaere mete tvaiata liaerc. Ka Itauliakia nga mea o ana mara —ka koliia nga mea i maliia ai c ana uaua, ka haere ake ona whakapaingn, me ona whakaivlietainga kite Alua nana nci ia iat nvliai, i whakaora. He tini ke ana mea e wliakapai ai ia, ko nga kai o ia ra, o ia r», ko nga wai-n o ana kau e inn ai ia, mete tini atu o nga mca. He tini nga mca o reira hei ako i te Ungnti e nlma ke ana nga ivhakaaro. Ii wlianga no*

ana te kuri i te putanga o te tangata kin a tatnu o te whare o tona rangatira j e ahu ana hoki ki tc tiaki i nga kail. He tokomalia nga tangata o te ao e patna noatia ana e te mangcre, ekore e pene! me tc kuri te mahi iiatta kite tiaki i nga niea o nga rangatir.i ; ae ra, lie men tika kia ivh'kam i raton, no le moa e poka nke nna te mnhi ote kuri, ita ratou. I tc ao iti, " If/iakaahu rei ana" te heiliei, k.i pa te karanga, he whakuoho tera i te kai-nza-ki wlicnua, lie 10110 tera kia liaere kite mahi nga tangata nkmvlienua. Ko to tini ia ote langata c parangia noatia ana, a, oho ram nke kna moiri ke to ra. Kong.» lieiliei utvha ki to rapii mat i nga kai ina nga pi, kite rakurnku Itnere i t» wlicmia, n, ka araia nna pi ki nga pakan kci mate i te matao. He kai koreroenei men —he kai-ako enei i te tangata me whaknaro ana ia. Ua tan nga kanohi ki rungr. ki enci, lie pai ke ano tarn. No enei tnkc to rangatiratanga o Ingarangi, n, e kaliu lici nno i tana take itc ngaki whenun. Na te pirikahu i tino kite ai a Injurandi i te ivhai taonga ; na nga linvuliiiru o te pirikalm i kitea ni te tino rnnangn rangatira o fngarangi. Me malia nga ul.ako.iro pai, nga wliaknnro maris eah it inai ana i enei mea ; otira, me kati i konei nja knpn, me waiho mo te kanoiii ran* ko to iwakau. o korero puku ki "te tini, ki te in mo." .Yu te kai ani/ii kite nvitunrang t.

Tb N'oaro iianga lloki. 0 njja men ngokingoki katoa c ivliai pakau ana, ko te mea miliaro tenei, ko ic mea mii, ko te mca e paingia ana e te tangata, koia is, ko te n.iaro lianga honi. Kei te tini o te wlienua tenei mea te ngnro lioni. Aliakoa kui korero te tini o nga tohunga Pakelia ki tenei tu mea, kiano i ata rangona a ratou ri'cngn. I elalii ulicnun e tino talmri ana tc tengata ki te ntavvhai i tera mea ; ko ngu lioni, me nga ivuki e hokoa ana ki tenei iivi, ki tera iivi. 1 roto i nga wharc ugaro k.ito;>, ttUakiloru nga rcrenga ketanga o una mea. Te talii, k<» ngnro mahi ; te rua, ko nga mea tnne ekorr nci e ivahi ; te torn, ko te ngavo wahiiie, e kncaii jatia nci, he matiia, lie Kuini. Ko nga

kai-mahi mja mea ririki ; ko ng.i tane naa luca rarahi rawa ; ko nga mea w iliine naa mea r.irahi ako nei. E nui topu ana nan inea tano, otira, kahore a ratou wero. K whai wero ana nga Kuini ; ko te roa, c roroa ana i era atu ngaro, ko te kahua ia, e pora katoa ana me elahi. E hiiihui ana tc nnaro ki roto kite whare. He whare ano kotahi tekau ma rim.i niano ki roto ! he whare ano erua tekau niano. I etahi whare takitoru te tekau uiano ; a, he whare ano eono tekau niano ngaro ki roto. Kotahi ano Kuini o te wlmre kotahi ; tatakirna, ta takitoru nga ran mea tanc o enei whare ; ko te tini o nga ngaro o aua whare, lie kai-mahi mai i te oranga ma etahi. Ekore nga mea lane, me nga mea wahine, e haero kite kohi mai itc kai. Ko nga ngaro inahi e whai takotoranga ana mo nga honi, e whai wero ana 1110 te ang mira mai o te hoa riri. Malii marie ana enei tu mea, horc he tatau 0 tetalii, ki tetalii; a, kite mea ka matemate etahi, ka haerc atu etahi hei iioa whakam irie. Oti, ko tatou, me whakarerc noa i nga hoa i nga wa e |>;in_'i.'i ai ete mate ? Kahore. E matnu una tatou ko tu mea tcnei hei ivh iknahttareka i le ngakau ko te wbakaarai te liunga mate, ko te atawhai i a ratou. I te timatauga o te malii, o nga naaro, ka haere ilio i runga i te mea ; ka oti te whakapapa haere tetalii whare e mahia erato oti tera, ka hnnga nga rilft hei tikotoranga mo te honi. He pera tonutemahi, a, tutuki noa ki raro. Takitoru nga patu o aua whare; kotahi hei nohoanga mo nira \>i ni/aro hei whanautanga, kotahi hei takotoranga mo nga waki, ko tetalii hei takotoraniia 1110 nga houi e kai ai ratou ate Hotoko. li pera aha te pai ote waki mete honi, kite whakaaro o nga ngaro, no te mea hoki, ko to wuki tc mea 1 hnnga ni a ratou wli: re. me nga patu o roto. He lata te ngaro i mua ai, nia tonn taua hua. He mea tuku ki nga rua ole whare aua hua; ehara i te mea whakarerc noa ihe, he mea kawe ki nga rua e whakaritea ana hei whinautanga mai mo nga pi. E motu ke ana nga rua, hei takotoranga mo nga hua ; kci wacuganui era o te whare ; ko nga rua e takoto ai te honi, kei nga lalia katoa. —No te kuiurahi ki tc matauranga.