TE TUKUNGA IHO O TE TAKORO HIANGA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 25, 6 December 1849, Page 2

TE TUKUNGA IHO O TE TAKORO HIANGA.

Ko nga mea katoa hei whakawai i te tangata, he takoro hianga pea te mea nui. I nga wa katea ote ao, ahakoa iwi maiangi kite tihi ote matauranga, ahakoa iwi ngaro noa i te kuaretanga, kahore he mea kino hei whai i tcnei mea te takore hianga. 1 tango kite fmri ko tauaahua tonu —i tango kite mil, lie pera tontt to. tnktmga iho, lie wh.-ikahaurnngi tera i to ngaknu, a. oho rawa ako te luauri, he mutenga no te tangata. He kino te putake o tera tn mea. lie lini noa atu nga kino e aim nuti ana i tenei mea he. Ko te mea tera hei whakakawa i te ngaknu—hci kawc ke i nga whakaaro pai hei whakattitu i tetahi ki tetahi—liei wehe J.C i (e tamaiti mete inntiia —hei whakaheke ite toto ote tin!. lie ttdine, he kohuru nga boa haere talii i roto i tana men. lie korero teka, he tinihanga nga kai hapai mo tera mea hianga. lie wliakarawakorc tera i te littuga whai Uionga. lie whnkataurekareka tera i to hunga rawa Icore. Tahuri noa te tangata kite patu i a ia, itc whakaporangitanga a tera mea. Tokomaba nga tangata c patua ana e tera mea ; mate ngatalii tc tiuana me tc wairna. Ko nga tangata pai, me nga nunui o nga wa kua pahtire i fino whakapu.'iki i nga "liakaaro kia wehi ai, to tangata ki tena kino, kia maliuc ai. He mea ngau puku tenei men te lakoro hianga ; ekore te tini o te iwi e whakaae ki tera tu mea; ko nga iwi kuare auakc e whakaae ana ki tenei kin<>. He wliarc hcrchcrc tc tukiinga i'i<) o tenei mea ua kitea c etalii o nga iwi mafati. I pond o matoii ngaknu i miia ake nci ite rongonga ai kite main pera a nga tangata Maori—te takoro hianga kite kari. Kua rongo nei ano matoii o tohe ana koutou ki tera niea Iduo. E karanga atu matoii ki o matou lioa Maoii, kia whakaaroa marirctia to tukiinga iho o tenei he. Me he mea, ka riro tc papa i tetahi i tenei ra, ka riro to papa i te boa takoro i tetahi atu ra. Mei riro ana te papa i tetahi, lie mutenga tonu mo tc lioa takoro. He wliiwhinga pai ra nei tena i te taonga o ton lioa ? He mamau tena i tera; engari mo ahiiwhenna te tangata kia whai ai—me ngaki i te whenua me wbangai i to poaka, me hangahc pata, ho tihi, kia whiwhi ai kite kai, kite kakahu, mete moni ma nga waliinc, me nga lamariki. E nga tangata Maori! Ho hunga whakaaro koutou—whakaaroa c koutou tenei tiknnga—ko tchen ranei te tikanga pai ki to aroaro ote Atua mete tangata —he tangata kaha kite mabi itc kai hei' oranga maiia, he tangata noho tahanga ranei i mini iho o te rironga o tc rawa i tona hoa hianga talii ? Kci raro nei te korero mo nga tangata hianga tokoriia—he tangata no roto i nga iwi matau tetahi —ko tetahi he tangata no roto i tc iwi i noho i to kuaretanga. Te tunguta hiunijn no nga hci tohungu. I mua atu o tc aranga o te ture mo te whakakahorelangao te takaro, ka tapoko tctalii tangata ki tc whare takaro. (He

reiuga te ingoa o tenci tu \v Jim- k Hatiau.'i.) 110 nni noa atu tc alma rangalira o tera wliarc—lie tini nga wnhiuc me nga fane o rcirn, lie pai kc ano nga kakaliu. Tini ana tc tangata o icira c tnktirn hianga ana. 110 mi kottra. he iva liiriwa kau a runga nga tfpu; karapotia ana ami ti-pn u tc tini o to tangata. I rciru ano puta mai ana tetalii taitaniariki alma rangatiia, no te tatanga mai ki to tcpu, ka unuliia nga koum i loto i nga paketo tnkua ana ki to tcpu. Kiliai i roa, ka riro katoa nga kour.i o tc tangata rn, liore he kiki, liore he alia, potaia ako to potai, onia whakarcio ana ki walio. I te tirohanga o totahi o nga kai niatakitaki ka kitea te lie o tana tak**>. a, karanga atu ana k'» whakahokia nga kotira o(e taitamaiiki ra. I reira tata, ka rangona tetalii ngnngurntanga, no tc pulanga a'u ki walio ka kitea, te mca i oho ai—lie mca peke e taua taitamaiiki ra i tetalii o nga matapilii, a, mate tonu atu.

To lanynta takaro himuja no vya iwt kmirr. Tokoma nga mo tcra tu lakaro. Ho mca hcntu kite pavo o(e rin;»a etalii karilii here ka ruiruia ana mca i roto i to i-inga, k:i wailioke tctalii ijnjra ka wnilio ko tctalii, n, ka karan<ja atvi tc tangata, ■ Kcihea taku kai ?' lie tini nga tangata o ana tiiknrolianga i rcira, ko etalii ki tc matakilaki, ki to whakahan i to liunga lakaro, a, tangi ana te ligjongoro o tana iivi iia riro to papa i tctalii,, i tctalii. I roto itc ka tutataki tctalii maia ki tctalii, rokohauga tetahi o inn ana. Ka man ki tc kopere, nic te tan liei \vhal;nm»tc i tctalii, nra kau to rin«ra ka inali:ira ia kite tapu o tana walii wliakarerca ako te kopere liacrc ana ki te inn ito wai. lnu ana rami i n<;a waic rck.iiiia nna c tcra iwi, a, mca atu ana tctalii ki tetahi Ida takaro van a kite karihi lure. Ka takavo nci vana, a, ka riro katoa nga kakahn, a noho talianga ana tetahi i riwga itc mania. No to potonga o nga taonga, ka niea ake tetahi kia takaro ano rana—te utti mo tenei takarolianga lie tnimialii. Takaro nci, a, ka riro te papa i teilei nana ra nga taonga i tango, piko iho ma tetahi, ka man let a-

hi ki to nfaripi, I oriaana te taumaki, riro katoa a rnnga tf. papapa o to mateiiga i to lion. "Whaka ;aiika ana raua i konci ka liacre. Aleu atti ana tetalii kia karangatia lie ra hci Jnitanga mni mo raua ki reira takaro ai. 1 to ra i karangatia ka putu nuo tana tokorua, takaro nei, takaro nci, a, pcto katoa nga kakalui i tcra ano i a ia to papa i tc tuatalii, a, uoho kiri kau ana. Karanga ana raua kia takaro ano, lie papapa inatcnga ho papapa matonga. 1 tenci meatanga ka riro to pnpn i I era i noho kiri kau, ka mau tctahi kite inaripi koripia ana rnnga o tc papa])a o tc hoa. Karanga' ana tc men kua poto ra nga taonga kia takaro ano raua—kia takaro he tiuana,: ho tinaua, whakaao ana tetalii ki tetalii. Ko tc takaro \Wiakaiiutttuiga tcnei o raua. Takaro nci, n, ka riro tc papa i tcra kua whiwhi ra i tc taonga o tc hoa, to whakatikauga ona. mo to maripi i to ringa to werohanga ki te inanana o tetalii.ligaro katoa tc kakau i to toto, takoto ana taua tupapaku; JCa mau tetalii ki ana taonga ka haere kite kaitiga. VVhakakaia ana ki nga taringa, te papapa rnnga o tona niatengaake, mo to ]iupapa runga o tona hoa i mate i a ia.