HE KORERO KURI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 20, 27 September 1849, Page 2

HE KORERO KURI.

E paingia ana o te tokomaha te korero mo tenei mea to kuri. Te mea i paingia ai, e kitea ana tana aroha, me ana piringa kite tangate. I te Nupepa i taia tatatia nei, i tnkua ki a koutou ctalii korero pai mo tera tu kar.ireke te lioilio; ko tera mea pai tera* H liira ana te korcro mo te lioilio ; n, no te mea, ka iiKirnvim Ikilto to wliak.iaro o te tnngata ua k orcro tonu ki nga mea pern, aua maton e whakalickia ua ivliiriivhiria mai lie mea pern nj;a wa e takoto ake nei. likore c taiuoliia e matou te korero kotahi i ngn walii katoa ; engari, lie walii a no me ona korero, lie walii ano me ona korcro; i penei ai, lie mea kei liolia o matou lioa Maori ua liokia tonutia te korero ki nga mea kua rangona—ko te mea tcnei e paingia ana e te tangata, ko te wliakahaercnga o te korero ki tenennen, ki tera mea. Na, ko tenei, me tuku ki a koutou lie korcro uhukalioa kite tangata.'. "NateAtua" e ai ta tctalii kni tuliitulii " i tuku mai i tena mea i te kuri kite tangata. 1 Ko nga liara puku a te tangata ki a ia whakatangata, kuaoti te whakatu e tenei mea e te karareiie; na te Atua te tikangn i pera ai te malii o te kuri. lie tini nga korero mo te karareiie, —ton i malii liuni i nga lie o te truig.ita nga lie i ngaro i to te kanolii o te tokomalia; kaliorc, tenei lie kai-korero kei te karareiie. Tcnei tctalii o aua korero miharo ka tukua atii nei. Tera tctalii rangatira lioia, ko iMakea te ingoa, lie Apihaia no MareliUetua rimate kingi o nga Wiivi. Ko taua tangata, ko Makca, i 11i nlll ;ira ki tctalii atu Apiiia, no taua Mapu kotahi; ko te ingoa o tenei rangatira, ko Jlo* tetia. Tutaki noa ciiei rnngatira tokorua i roto i te ngalierehcrc i paliaki, tata atu o l'.uilii, (te tino pa o nga Wiwi). Taliuri tata ilio ana a Makca, patua ana tona hoa ; a taniiinia ana ki tc:alii ivai-keri. • Ileoi nei te lioa liaerc o Motetia, ko tana kuri; i liacre pen rau ki tearuaru i nga karareiie o taua ngaherelicre. Iviliai i matauria tc lierchercnga o taua kuri; i lierca ra nei i te putimga ai o tona rangatira, i ahatia ra nei, ina te anga ia kite ngau i te ka; patu i tona matua. No te matenga o tona matua, takoto tonuia ki rung * kite poka, a, mate noa i te hiakai. Whakr. tika ana taua kuri, liacre aua kite kauta o tctalii o nga lioa tupu o Motetia ; liari ana ratou i te putanga atu o taua kuri, whanuainga ana, ka ora. Mutu kau ano tc kai ka liaerc taua kuri, ngaro atu. No te matenga i te hiakai ka liokia mai c taua kuri, a, ka lioki ano ki tona nohonnga takoto ai. Iloki mai, lioki atu, koki mai, lioki atu, nawai, a—tupato ana nga tangata kite malii o te kuri ra. Ka inca ratou kia whakataua taua kuri, me korc ra nei e kitea te mea i ngaro wliakarcro ai a Motetia. Whakataua ana taua kurt, to kitenga atu, ka liacre i roto i te ngahere, a, noho mai ana ki nmga i etahi oneone kcri lion,

no te taenga ki reira, kit parare te walia ki te tangi—nui atu. Olio ana le ngaknu otc tangata i nga whakapu o taun kuri, haere atu ana kite keri i reira; no te keringa ka kitea te titiana o Motetia e takoto ana. Taugohia ana tc ttipapaku i reira, kawen ana kite tanumanga o te pa takoto ai. No konei, noho ana taua kuri i te hoa tiipu o tons rangatira i patua ra. I a raua haerenga ka kite te kuri ra i a Makca ; kite kau nna ka rerc ntu, n me kort; te wawao ka mate taua Apilia ite kuri. I nga kitenga katoa ote kuri i a Makea, ka rerc atu kite ngau : a, tupato noa tc tang.ita ki taua Apiha, inca ana, ko ia pea tctahi o nga kai-patu i n .Motetia. No te rongonga o tlarehi te tuarima ki enei korcro, liiahia ana ia kia maiauria to pono oc'iei mea. Tonoa ana e ia, kia arahina mai u Makca raua ko te kuri ki tona aroaro; no te taenga ki reira, kite ana ia Itc rerenga atu o taua kuri kite ngau i taua Apiha. Ano te mauahara o taua kuri ki Makea! Uiuia ana ete Kingi te hara o Makea, kahorc tern i whaki ; whakawarewarc tonu.

I aua ra, ko te tangata e hara ana, mo te tangata whakapae i tctahi, ka whakaturia ki te aroaro o te tokomaha kia kitea tc kaha o tctahi o tctahi, a, ko ia c kaha ana ka meinga nana tc hara. Na, karanga atu ana a te Kingi kia whawhai a Makea raua ko te kuri. lie poupou te patu o Makea ; he kaho te mea 1 tnkua mo te kuri, 1110 nga matcnga o te kuri ka rere ntu ki roto kite kaho kia whakaea te luinawa. Ko Nota linnie i l'arihi tc kainga i whawhai ai a raua; i reira nga Apiha katoa o te Kingi c matakitaki ana. No te aranga o tcnei whainga—te whainga o te kuri raua ko te tangata, ka ata tirohiao raua meatanga. Titiro marire ana te kuri kite riikauo tona hoa riri; ka whakaaro pea ia ko tona marutanga tenci. Tu ana te tangata ra me tana rakau, whakatakataka marire ana te kuri, kihai i tatata alu, rt-re mai, rere atu, rere atu, a—te pekenga whakareretnnga atu ki taua Apiha, chara ! ti, pn ki te korokoro te kai nei e te niho, a, ko te, matcnua tenei o Makea me kaua tona auetanga, mc te whakinga o tana hara. Tangohia ana taua kuri i te korokoro o Makca; i reira tata —tangi ana te patuo te kai-tukituki i a

Mekea, takoto ana tana Apiha, liei utn mo tona malii kohuru. I whawhai raua ki to taha o to wliare i liitaina ko Moutalii ; no rcira i luiaina ai tc kararelie ko te kuri o Moutahi.

Tohunciatanga o tetaiii Kuri. I tb haererenga o tetalii rangatirt rao ko te boa ;ka korerorcro raua kite kuri o tetalii, ka mcantu te tangata nana to kuri ki toiKL boa haere, " Ale ho me.i e whakarerea ana e ahau tetalii men ki muri, ahakoa tawhiti, ka riro mai tana men i takit kuri mc tonoa ana ki to tiki." Ka mutu nga kupu whakapii ote tangata ra ki tana kuri, ka tango ake i tetalii hcrcni i roto i a ia, liaca ana tetalii tolm ki runga, wlmk.ikitea ana ki tana kararelie, a, w.iihotia ana i raro i tetalii kohatu nui itc taha ote ara. Ka laea tawhitc te haerenga o | ana rangatira mc te kuri, (i runga hoki ran i i i te hoiho) tonoa ana tera, hoki alia to kuri, haere tonu rao, a tae noa kite kainga, Tatari ] noa raua kite putanga mai ote kuri kiliai i t.io atu, po noa. Te taenga atu ote kuri, lcilmi i tnea tc Intra tc kohatu i tc nui ; ivhanga tono ia, 110 ka tata mai ki taua walii ctahi rangatira, ka tangi i konei taua, a, ka kopikopiko kite taha otc kohatu, Puritia ana o rana hoiko, eke ana tetalii ki raro, whahataka ana tc kohatu ; kite noa i tc hcrcni, koliia ana ki roto ki i ia, kiliai hoki ia i matan ko tc mea tera e taniihix ra e to kuri. Ilaere ana ana rangatira, aru ngatahi te kuri, rua te kail mairo te haerenga o 114 a tangata 111 c nga hoiho, rua te kau atu ctc kuri. I tc kainga o taua hunga i reira ano te kuri. No te haerenga o tetalii pononga waliine kite whakapai i nga moenga, ka ngoki atu to ku:i kite rnma moenga, kupapa an Iki raro i tetalii o nga tnkotorauga moenga. No tc unuhanga o nga kakalm,- whakatarea ana nga tnrau ote tangata ia ia rate hereni, ki tct:ihi whao. Ka parangia ete moe nga rangatira ra, ka maranga te kuri, ka matt ki nga tarau, peke ana ki vvaho (o puarc ana te matapihi) ka tu, ka rcre ; ao r.iwa ake, ka tae kite

uhnre o tona liintua, menga tarau i tc mangai. tie wati i roto i tana tarau, me eta hi moni. No to tainga ki tc nupepa, ka rangouo te tangata nana nga tarau te wati, me nga moni, whakahokia ana ki a ia. No tc korerotariga o cnei men, ka matauria tc tikanga o tc kuri, a, whakapni kaioa aua tangata ki tc malii o tenci kararche. Aiioiiatakoa o tf.taiii Kuni. aea ana tetalii kaipuke i Engaraiua—ara aua te ngaru kite riri moan —tangi noa inai ana ctahi tangata tokowaru —kihai i taca te hoe otu tctahi poti. Koa noa, ka tae inai ki tatahi tctahi rangntira mo tona kuri; tolintohungia atu ana te kaipuke kite kuri, hoatu nna tctahi wahi rakan kite maugai. Uongo noa tc kuri ki tc tono o tona liiatua, he ngaru tcir.i, liciaha maun, knu liuuire ana, a tata noa

ki to puke. A lei reiia, liei<u m;;i let.'thi raknn kite )>i to o letahi wli:tk v.lua *. am am ki tt- kuri ra, uit.ikan. iX.i ::m i? mkau i tona manual, man ana ki titai t«i uhakakau ana kiitta loi.t iif.u'tftia ana ta taura i roto i to I* 11 j; t moana, Kiv. ca ntti alia ki tana langaiira. Katain an) ka whai ara ana tniigut;i, a, poto kaloct kiuu l . kmai tctalii i

Akoiiatasga n u taiii K; in. Homo nn * i naia tati iui tetaiii J.iHtio, a, tanumia ana l<i ittiij-a o ona :>Mtua. Me kuri to hoa takoro o tana ko'iro i to Gi\in'_ r i! ai. Mini ilto ote tnmim;ini;a, ka rom;aro to kuri. Kono:v>l:i ana laua kuri, i tonei ra, i tenoi ra ; a, kiu«i i kai, tuoi ona, Uajm ana tu wii.ikaavo otc tamjaia nana to kuri, whakatari ana u ka kitea tc mca i ai iriU i In,; -!:u liacvc ki to uvupa (i lona w.iiii iiii:i t.M'. ii to, ! : kawc ;itu i ng.t liie.i iakor.) l.i ki i la)iukctan<-ii takolo ai, mi' koiv ra iui e an', ake laua kotiro. Te era mai t< iio.i, ka no!:■> 110.1 ki roira u, n;4 i ai. 1 ,:• r.a:< U'.liu k».'i o tona raugalii'a, kei I'oM loir.i Id lo ui' 1 <i''* lie mate te uikttnga iin.\ ! I'. ;rr.,k'.' > to tenei.kararelie!