HE KORERO HOIHO.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 19, 13 September 1849, Page 2

HE KORERO HOIHO.

Na te mahi uaua o tetahi o a matou kaituhituhi i whiwhi ai i mua ki tera korero mo te hoiho. He korero nui tera kite whakaaro o te hunga e matau ana kite ritenga hoiho. He men pai kia rongo nga tangata whai lioiho ki nga ritenga katoa o taui kava-,, rclie ata ahua. Kaua te tangata whai lioihtr e mea, lie mahi nui te tiaki i te hoihoj engari, me mali<ira ratou ki nga painga o taua kuri, hei ekenga mo te tangata, hei wliakamama i ana malii —i te tini noa iho o nga mahi e tnngotangohia ana e te ringa tangata. Ko to matou hrihia tenei kia ahuareka te tangata ki nga korero o tenei pukapuka, a, kia matau haere ai te hinengaro ki nga tikanga e kake ai te tangata. Ko te mea, e nui ana nga korero mo tenei mea mo te hoilvo ka whiriwhiria e matou etalii korero mo tera tu kararclie, i roto i tenei wa, i tenei wa, mo tona maia—tona tohtingatang.i—me era atu mea miliaro o tenei kuri wbakahoa kite titngata.

Ko nga korcto o muri iho nci, no nga pukapuka o Kapene Paraune.

He iiaia, mo te Homo. " Ekore au e mca he pono " e ai ta Ri Peha, te kai-tuhitulii o enei korcro, "ekoro au c mea he pono, me kaua te kitenga o taua ' meatanga, i te ra i mua atu o taku unga ki tma wahi, (To Kepa, he kainga i Awhirika.) Waihoki i kite au, i te tini e korerorcro nna, e whakapai ana ki taua meatanga o te hoilio, no reira ka tino whakapono au. "Te panga mai o te hau whakahara he Kotiu; mauna ana nga punga o tetalii kaipuke, paea ana taua puke kiuta ki nga koliatu. Mate tonu iho te tini o nga Pakeha o ruuga; ko ctahi i mau ki nga papa o te puke e akinahaeretia ana e nga ngaru o taua tahataha; ko te kai-matakitaki o tenei meatanga kiuta noho mai ai. Tutu ana te puehu o te moana; ngaro ana nga heramana i te taingao te ngaru ; ekore rawa e manu tetalii poti ki te tiki i a ratou i te kaha o tc hau, mete ngaru. Tera te hiere mai ra tetalii kaingaki whenua i uta, he kaumatua; no tana taenga mai ki tatahi, ka kitca atu c ia, e whiua haeretia ana aua tangata o tepuke, ka tat a kite mate; pa ana te pouri, mete raamae ki tona ngakau. No konei, ka mahara ia kite pai, mete maia o tona hoilio, a pa ana te hiahia kite ngakau o taua kaumatua kia | whakauaua ia kite whakaora i tc liunga e taupatupatu noa ra ki nga ngaru o te moana. Ka eke ki raro i te hoilio taua kamatua, ringihia ana tetalii wai-piro kite ihu o tonu kuri, a, eke ana ano ki runga ki tc nohoanga, tino rukuhia ana e raua te ngaru. " I te orokotaenga kite moana, ngnro whakarere ana taua kaumatua raua ko tona hoilio; kihai ano i roa ka mca akc raua, a, manu ana i te mata o te tni, kau tonu atu kite puke. Te taenga kite puke, ka mau ki nga Pakeha tokorua, kotahi ki tetalii taha o te hoilio, kotahi ki tetalii taha o te hoilio, pupuri mai. ai i nga putu o taua kaumatua, kau marire ana, a, tae noa kiuta. Mei reira, ka hoki ano kite puke, ka mau ki nga tangata tokorua, kau* marire ana, u noa kiuta- Katahi hokinga o te tangata ra me tona hoilio, ka rua, ka torn, ka wha, ka rima, ka ono, ka whitu, tautokorua tonu i tenei hokinga, i tenei hokinga, mau rawa ake kiuta kotahi te kau ma wha o nga Pakeha. No te waru o nga hokinga, ara mai ana tetahi ngaru whakahara, taupoki ana ki runga ki a raua, taka ana taua tangata, totohu tonu iho; ko tc hoiho i kau marire kiuta. - " Me he mea, Mvliakahua tia te ingoa o tenei kaumatua maia, aroha, e Ri Pcha penci, kua ara tona ingoa i roto i nga rongo muuii o te ao." " Ko taua korcro imau ki nga pukapuka o Pamana i tona rerenga ki Te Kepa, otiia, kihai i penei pu te tu o nga korero. E ai ta Tamana i korcrotia kiaai e tetalii o nga kaimatakiiaki o taua meatanga. E ai tana kc Hone Tiomele te ingoa o te kaipuke, ko WaRATitrARi te ingoa b taua maia. Ko taua tangata he kai-tiaki kararehe, manu, aha noa. He pareramaunu taua kaumatua; otiia, kihai ia i wehi, rukuhia ana tc moana kite whakaora mai i te hunga kua tutata ki te mate; te tukunga iho o tona maia, o tona aroha ko ia ano. Ekore ianei tc ngakau e miliaro ki tc toa whakahara o tenei tangata —a, ekore te ngakau e whakapai mo te whakakitenga o tona aroha ? Ac ra ; e miharo ano, e whakapai ano ; a, e tangi ano mo tona paremotanga ki nga au-rere o te moaua 1 No te rongonga o tenei mea e nga iwi nona ake te knipuke, ka tino whakapai, a huaina iho te ingoa o taua tangata ki tetalii o a ratou kaipuke, ko nga korero mo tona maia, mo tona aroha, me tona matenga, tuhia ana kite ke o te puke i huaina ra ki tona ingoa. Ka oti tenei, ka tuhia atu he pukapuka ki te kawanatanga o Te Kepa, ko nga kupu o taua pukapuka koia enei—'Ki te mea he uri e ora ana no taua kaumntua, ma ratou e tiaki, e lniatu hoki i te rawa kia nui ake ai.' Otiia, ki nga wahi kite Tonga, kihai penei te pai o te whakaaro. Ko te tamaiti o taua kaumatua, a Waratimari, i reira e matakitakiana i tc matenga ai o tona matua; a, i muri iho ka tono taua tamaiti kia tukua atu ki i a ia te mahi o tona matua, kihai nga rangatira o tatja inihi i whakaae ; ncra ia ehara i te tino mahi, he mea noa akc nei ano." He Homo ata whakaaro. | " I era'tau ka pahemo.. korcro ana tetalii rangatira ki ona hoa i te nohoanga kite kai, ki tc alma riri o tona hoiho, i te mahi whanawhana tonu ua haere atu te kai whakapai i ana waewae. 1 te korerotanga ai o taua mea e noho ana tana tamaiti makari akc nei i reira, e whakarongo ona ki nga kupu o tona matua. I mea taua rangatira, ekore e taea te whakapai i nga waewae o tona kuri c te tangata kotahi; ka pa ano kia tokomahu nga tangata, ko etahi kite pupuri i nga waewae, ko etahi kite horoi mai, ki tc whakapai mai, ka oti, a, ka mea auo ia, c tata ana te mate o etahi i to whanawhananga o taua kuri. Tenoi taua tamaiti nohiuohi tc whakarongo noa ra ; kowfli i toliuaiematauiakite korero, he nohi-

nolii rawa hoki taua tamuiti. Ite aonga ako o te ra, c hacrerc ana te main a o taua potiki kite tnlia mai o te wharc hoiho, kite noa i taua walii koroke, e tu ana i te taha o nga wae muri o te hoiho, he kotikoti i te e whakapai ana i nga waewae'o taua hoiho. Ano te mataku o tona matua i te kitenga ai 0 tona tamaiti! I mea raia, ko te matenga tera o tana tamaiti, i te whananga o te hniho; otiia, c tahurihuri noa mai ana taua hoiho ki te titiro i te tamaiti, horc he korikoringa o , nga waewac, hore he alia. Muri mai o tenci, haere marire ana taua tamaiti ki tahaki mai. "I tino kino taua hoiho kite tangata keke. Ite hokinga mai o tona rangatira i tetalii liuihui, i inu ia i te wai-piro, a, kihai i ata tika tana nolto ki runga ki ton i kuri. Pa noa te hia moeki a ia, taka akc i tona hoiho, takoto tonu iho k'i te moe, i te wahi i taka ai. Kihai te hoiho ra i oma; tu tonu ana kite taha o tana raugatira tiaki ai. No te aranga o te ra i te pae, e haereake anaetahi kai-mahi' te ara, kite noa i taua tangata e takoto ana i runga i tetalii kauika kohatu. Whakatata atu ana ratou kite takotoranga o taua rangatira, kia whakanohoia ki runga ki tona hoiho; otira, tata kau ano ratou, ki a ia, ka tetea nga mho o tnua kuri kite ngau, ka whanawhana, koiaano, tutu ana te puehu! Roa noa e tolie ana ki tuktia atu e taua hoiho, otiia, kihai rawa i pai taua kararehe kia tata atu ki tona raugatira." TIAKANOA O TETAIII lIoA. " Tera tctahi rangatira, whai"kuri inaori, e moe talii ana taua kuri raua ko te hoiho o taua tangata; he nui te pai o taua hoiho, crima nga tau o tona whanautanga. Ko tc hoiho, me taua kuri inaori i aroha tetalii,ki tetalii. Ko te mocnga o taua kuri i'raro i te takotoranga kai o te hoiho, a, kihai taua lioiho i pai kia ngaro tc kuri i tona tirohanga i roto i nga wahi katoa. I nga wahi e hiahia ai taua rangatira kite haere, ka tikina atu te kuri ite whare o te hoiho hoi hoa haere. [ nga karangatanga o taua kuri c tona rangatira, ka titiro tonu kite tiaerenga o te kuri ki waho, a, ka tangi, ka ahua mamac, kote tikanga tenei o tona ttngi—' Tukua atu au kia huere tahi i a korua !' I nga hukingamai o taua kuri, ka tangi ano te hoiho, ko tona haringa tera; ka rere atu te kuri kite mitiniiti i te Hut o te hoiho, a, ka rakurakuhia te tuara o te kuri e te hoiho ki onaniho. " I tetalii ra e haerere ana te hoiho mete kuri, ko te kai tiaki o te hoiho c haere tahi ana i a raua. Tutaki noa ratou ki tetalii kuri whakahara, peke mai ana ki tc kuri e whakahoa ana kite hoiho, huri akc ana te kopu. Te kitcnga o te hoiho, ka mate tona hoa, ku tu nga taiinga, ka rcre attt ki taua kuri, pelii noa, pelii noa tona kaitiaki, ehara! man pu nga niho ki tc tuara o taua kuri, ka whiuivhiua, hj, lnauna katoa nga kikokiko o te tuara o taua kuri i nga niho o te hoiho, takawhetawheta ana te kuri ki tc whenua i tc mangai o te hoiho, ka ara akc taua kuri, ka tu, ka rcrc, i nga lianga o te mataku i tona hoa riri whakahara."