KO TE KARERE MAORI. Akarana, Akuhata 16, 1849. MEATANGA O TE WAI-U KAU.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 17, 16 August 1849, Page 1

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Akuhata 16, 1849. MEATANGA O TE WAI-U KAU.

(He roanga no tera kua taia.) Ka oti era korero o te tangata nana te nuinga o nga kupu kua taia i tera nu pepa; ka oti ana korero mo tc taiepa kau, mo nga whare whakatete, me era mea penu, ka whakahaerea ana kupu ki te mahi tuki pata. Kotalii ano whare e take to ai nga waiu, e tukiu ai te pata; otira, lie ruma ke, ha ruin a ke. Me whai kanga ahi kite ruma tuki pata, hei kolma wai horoi mo nga mea katoa e ranhia ana kite pata. Kia pai noa atu te horoi i nga takotoranga mo te hinu o te waiu, no te mea hoki, ko.te mea ia c pai ai te pata. Ko te horoinga o mua, liei te wai o tctalii awa, a, me mukiiinuku ki te onepu o taua awa. Ka takina inai i reira, me mukumuku kite paraihe ; muri ilio katukuki te wai e koropupu ana ; a, ka horoi ano kite wai mutao, ka whakatu ki \vaho kia pulu'a c te ban. Ko te mea

i lena e pai ai tc pata, e mau tonu ai tana . ha, me tana reka. Ka oti tc lioroi, te lnukuinuku, mc te ■ whakama, he men nui ano tena, te tuku ki waho kia pnliia ete hau ; ki tc wha- , kaaro ia o te tokomaha he mea noa te I wailio nga mea waiu, kia puhia c te hau. • Me hanga tetalu turanga mo nga mea, I wahowaho atu o te whare wai-u hei wai- ■ hotanga mo ngameaehoroiaana kia pu- - hipuliia ete hau, kia pai ai. Me lioroi a • roto, me waho o nga mea wai-u; me tino mukumuku nga whiti o aua mea , kia kanapa, no te mea lioki, he mea kino I te waikura ua tata kite wai-u. He maha nga rerc nga mo tehaoga nga ■ ote mea tuki pota. He penei tetahi me te keke e utuhia nei kite wai ; kei tc-

talii o nga pito te taupoki, he mea whakakiki ki nga tnlia kci puta te wai pata; he walii porotaitnka kei waenganui o taua taupoki, ko te putanga tera mo te rakau tuki. Koi te pito o taua tuki tetahi wnlii rakau pavaralii.[he mea oreore hui putanga, ma te wai pata ua tukia e te tangata; ko te roanga o te tukinga ka totoka te {)ata, ka wehe ke te' hinu i te wai-u----turukuruwhatu. Ko tetahi lie mea ponei mete pouaka ; liaere ana te rnkau tuki i waenga nui o taua pouaka, me nga rakau ripekapeka he mea liono kite rakau o wueugatiui. te rakau tuki; he moa takawiriwiri te main o tenei tu tuki, a totoka noa te patn.' He mea ke to roto i etalii tuki-pata; ekore te hanganga e rite, rere ke tenei rerc ke tera. 1 nga tuki pata e kiki tont ana, kahore he putauga mo te hau, mc

ore tetalii putanga ban kite taupoki, ka puru ai; a ka ki rolo o te tuki i te liau, me unu to puru, kia puta ai. He tuki ano, kaliore he rakau o roto ; he tuku nuo ko nga puritanga ke nga pito crua; huri atu, liuri mui, iinwai, a—totoka noa te pata, i te peratanga, kahore ia lie knrekarc o roto. Mo te tuki penei te turu kua korcrotia nci. Mo nga kaiuga c nohinohi ana te pata, ka pai tcnei tu tuki, ta te mea hoki, e poka ke aua te pai o te pata c hanga, ana kite tuki peuei. Wailioki c holioro ana te totoka o te pata e tukia ana kite mca penei; he takoto tinana hoki, ekorc pera mc te tuku rakau, te tini o te porukuruku. Ko te tuki wliai rakau a roto, tilari ke, titari ke te pata i te mcatanga o te rakau i roto; tena ko te mea rakau korc a roto, te painga atu, pai tonu, alma ngawari ana; a lie roa te takotoranga ekore e haungn. Me lie mea e whakamatautau ana koutou i te alma o te pata e tukia ana kite mea wliai puritanga, kahore ra he rukuu o roto; kite mea wliai rakau a roto o te tuki pata, ka kitea e koutou te alma o tetalii, o tetalii. Me peuei te whakamatautau. Ko te liitiu wai-u e tukia ana kite mea rakau ra a, roto, me tuki tera, ka oti. Me hoatu tetalii hinu wai-n kite pouamu; oioin, n, ka totoka te pata ka tar.go ake ; me tango hoki tera i te tuki. Ka tirolu'a tetalii, ka tirohiatetalii, a. ekore atio e ngaro te pai etc mea i oioia kite ponamu. E oti noa ana te tuki o te pata (rakau korc ra a roto o to tuki), i te tamaiti rahi, i te koti. o ; tena ko te mea wliai rakau a roto kin nui te tangata mo tera, no te mea lioki e taininJia ana te rakau i te hinu wai-u, iia hapnpainga to rakau. Me he mea e hiahii'tiu aua, me here nga pito o te tuki pata'ki te nickaineka, kite taura maori ra nci. Me here aua inea ki tetalii o nga kouwnc o te whare, ka huliiiti i te tuki ki runga; a, ine peipci e t tahi tamaiti makari ake nei. Ko te puru o tana tuki, kia i ua, kia torn unuhnnga na liauga te pata, kia puta au te hau, o roto. He ritenga liou tenei mo te hanga pata. He mahi iti taua main; he nui te pata o te hauganga penei i r to i te wa potopoto. Ko te tangata e hanga ana i te pita, nm noho marie, i nga wiv.ii inutaotiio, me whakaliolioro te peipei; i nga wnhi puiverawcra, me ata hanga te peipei. I nga walii e maeke ana, ekote te pata

e hohoro te totoka. No koiiei, e ringihia ana e otahi kni lianga pata he wai wera ki roto kite hinu wai-u. kia we te totokft ; ko etahi tangata'e riringi ana 1 te wai-u whaknkoropupu) kite aln, ki roto ki tana hinu kia we te pupuru. He mcfj kino tera; ekore e ahua pai to pata i to otinga o te hanga j pokurukuru ana i te meatanga o te wai wera, o to wai-u rnnni; a, ekore e pera te puwherowhero o te pata, me tcra e lianga noatia nna, kahore he wai wera o roto. Aua tera ritenga te wai wera e tangohia mai, kei alma koma te pata; engari, i nga wahi mnkftriri, me whaknhoro te peipei ote tuki, a, ekore ano e wheau, ka pupuru. Ka hohoro te totoka ote pata, ka nliua pai; ka roa te meatanga, ka ahua kino. Kei te rangi te tikauga e hohoro ai, e roa ai te pata. Ka matao pu, ka roa te hanganga; ka werawera, ka poto te hanganga. Kahore he tohu mo te hohorotanga, mo tc roanga o tenei tit mahi, ta te mea hoki, kei te rangi te tiRan<ni. Ko te mea in, ka taunga te tnnonta ki tenei tu mahi, ka matauria e ia te D ron, te hohoro ranei e te meatanga o te pata. Oti kau ano te pata te mea—ara, pupuru knu ano, me tango ki waho. Me whakaparahi haere te pata ki uingu ki tetahi papa i whakaritea hei meatanga mono. Me wlrokatitaha taua mea kia rere ai te wai-u kite taha raro; me whai putanga i reira mo te wai-u c rere atu ana. Ko taua puta me puni, kite rakau, kite puru pounamu ranei. Me he mea, he nui te pata, me wahi, kapehi ai i tenei wahi, i teuei wahi, kia hemo ai te wai-u. Me he mea, ekore e ata poto te wai-u, ekore te pata e pai. Kia poto te wai-u o roto ito pata; kaua anohoki etoetewai; kia ata te tangotango ki nga ringa ; engari te rakau parorahi hei patupahi, hei pehi, kia pai ai te pata; kia roa ai hoki to painga; kia kaua he haunga, kia kaua he aha. Kei muri tc roanga.