KI NGA TANGATA O WAIKATO.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 15, 19 July 1849, Page 2

KI NGA TANGATA O WAIKATO.

Pukapuka TE IV. E oku Hoa, He hiahia pu toku kia hurihuri koutou i nga kupu o tenei pukapuka aku —kia tino tangotangohia ki ou koutou whakàaro, no tea mea lioki, l.c tikanga numii aku ka tiihia atu nci. Kua tini nga kupu ako angutu ki a koutou; kua malia nga korero ako a-pukapuka : otira, c nui akc ana tenei ritenga ka tukua ki a koutou, i nga mea katoa kua whakatakotoria ki ou koutou aroaro i mua ai. Ko tetahi o nga he nunui, hci pupuri kite kuwaretanga, te (rite ai ki tc tu o nga iwi nolio malau o teyo. Mq whakaatu eau taua kino, ko te mea ia, he kupu mo nga waliine, no reira mo ahu aku korero ki nga waliine o Waikato. Te wahine me tona turanoa. I tc timalanga o tc ao, i nga tau 4000 noa (cwlia mano) ka pahurc, i te orokohangangao te tnngata mete waliine ete Atua nui—i to orokonolioanga o te wlienua o Arama raua ko Iwi—i taua walii, whaknritea ana'toe raua kai-hanga nga malii mo tctalii, mo tetalii.— Ko te tane te mea nui o nga mea katoa i hanga c te Atua ; a, ko ia i karangatia liei tumuaki, liei rangatira mo nga mea katoa j no tc mea, i lianga te tmigata ki to te Atua aliua. Ko te rangatiratanga o tc wahine i rite ki to te tane; otiia, ko to raua mana i whiua ki tana taliu. Ko te wahine liei lioa nohonolio mo te tane, hei lioa wliakaaro talii, ina ra n<*a kupu i to run o nga upoko o Kcnchi, i te 18 o nga raraigi. Me liura e koutou tc pukapuka e olm ho:i, ko reira koulou kite ai i to pono o tak:i c mea r.tu nci. I 11111 a nui o te hanganxi! o te tangata raua ko tc waliine, inatau umn te Atua kite whakawliirinnkitanga o nga v.liakaavo o tetahi ki t< talii i roto i malii katoa i inotuliia mo raua. Ko to van a rangatiratanga ia i riro ite tane ; a, niclicuica i wiiilio te tangata tuatalii hei upnko mo ri;ua —111 c lie mea, kaua te waf lii:io e i tu iiuuu o to tine, kiliai ano pea te haia i puta kite ao ; penei, kua noho luua kore to tangata —ten 1 ko tenei, kua puta te kino kite ao i taua ineatnnga ote waliine uatahi, a, kua pa te 111 unae, mo tc mate, ki rp tanjaia katoa. O nga mea katoa itc tiinatariga o te no, pa 110 aki tenei wa, », palitire noa te ao, hcoi nci ;a te taiwnta mea rahi, ko tana hara. Me ho ilea e aim ana to tatou rapu ki nga pukapuka > namatu —me he mea, e ahu ana to tatou rani ki tc tino pukapuka o nga pukapuka knao, kite l'aipera, ka kiiea e tatou te nui-noa ittt ote rnriuaru—te nui yte kino—te nui o

to mahi tautohetolic—to tin! o te whainga me 1 te koluiru ; a, ko te take o cnei mea katoa, 1 ko te liara ote wahine tuatahi; kihai hoki ia p i pai kia tu tonu kite wahi i karangatia inona i c te Atua ; kihai ia i pai kia aru i nga tika--1 nga o tana tahu. Nana, na te wahine i tupu 'ai te 110 kite ao jno tona malii whakanoa ito ture o lliowj, a ngaro whakarerc ana i reira, : motion e noho nei te aliua 0 te Atua i te ta- > ngata i tana maoritanga; otira, tenei ano tekia whakaora i te tangata, ahakoa ngaro noa ia i te purorolm ote hara. A, i nga wa c nolioia nei e tatou —i enci wa whai rawa—i enei wa marama, he tini noa iho nga raruraru c aim mai ana i to tautolietohcnga o te wahine raua ko te tane. Ko te mea ia hci whakakino ite tangata pai, hei whakamii i te kino o nga wahine whakaaro whakakakc. Ko tctahi tenei 0 nga take hci whakamamae i nga tangata katoa c noho ana ite ao. E oku hoa Maori— Kua korcrotia mai ki au ; kua kite ano hoki au i taua he ki ou koutou kainga i taku taengA atu ki kona ite Raumate i tauliou. E hara i te inea, kei nga wahi anake e marama ana te nohoanga o tenei he, ina hoki kci roto 1 tenei kainga linori, i tenei kainga maori.— Ko te inea tenei hci pare ke i nga whakaaro pai o nga tane, ko te mahi pokanoa o nga wahine ki nga ritcnga kua motuhia mo te tane anake. E pokaia noatia ana te kulm o nga whakaaro wahine, ki roto ki nga whakairo c uieinga ana o te ran, ma te tane anake c tangotango. Kia whakauaua au kite mea atu ki nga wahine. Ko taku kupu ki a koulou e nga wahine, me liaerc i runga i to aroha | e matau ana hoki nu ki ta koutou whakarongo ite mea c akona nei. He toliutoliu toku ki a koutou i te kino o tcra ritenga, te rcrc atu ki nga mea e whakaaroa ana c nga tane ; nga mea c hiahiatia ana e nga tane kia kaua nga wahine c whakauru. Ko te mea ia i pouri ai nga whakaaro o nga iwi o era wa kua pahemo; a, c whakapouri nei i a tatou i tenei wa. He whakatupato taku i nga wahine kei anga kite wliakanoa i nga ture ote Atua ;ko te ture ra tenei—hei 11111 a te tane—ko to upoko ia"; muti mai, ko to wahine. E korerotia ranei tc nui o te raruraru c aim mai ana i taua mahi pokanoa otc wahine? Kaua koia pea c rcrc noa ki runga ki to nga tane whakaaronga —whakariteritenga, kei nui te whakama o o koutou tane ki tc aroaro otc tokomaha. Ki ata whakarongo koutou c 112; a wahine Maori ki aku kupu whak.iako mo koutou ; a, kite mea ka hiahia koutou ki tc peka ki taliaki i to koutou mahi ake ; kia maliara ki tenei, ko tc tukunga iho o to koutou mahi pokanoa ki a uga tane mahi, horc he jura i a koutou i tc whakama. Ko to te tane tu e pakeko ana i to te wahine ; ko te ngawaritanga o nga ngakau e rite tahi ana. E rite tahi ana te owha; c rite tahi ana tc aroha. He hiahia no koutou, no nga wahine kia whakarongo nga tane ki ou koutou reo t E takoto noa ana tcna, me haerc ana to koutou kupu i runga i tc pai, i rnnga i te aroha. Kite mea, ka penci to koutou ritenga te ata haere, rongo noa nna nga tai.e ki a koutou, a, ka hua tc pai, mo tc murie. Kei nnga ki tc whakawchi i uga tane. Hcoi te roa o tctahi tangata i kitca c au, i tetahi kainga i Waikato, wiriwiri kau ana i nga kupu o tona wahine, hcoi nei tc rahi o taua wahi wahine. Ka whakakawangia te ngakau otc tangata c tona wahine, ka tane kino ia, ka mama kino ia, ka hoa kino ia; ko tc hua o te amuamu, o te kowhetewhete, o tc tacau, o tc raruraru, me era atu he, ekorc c taca te korcro. _ J Whakarongo koutou ki aku kupu ako i n~ koutou kia hua ai te pai; kia aroha ai tetahi ki tetahi. Naku enci pepeha—- " I tona turanga ano, e liuniaric nna te wahine ; ka kapea tona turanga, ka kitea tona ahua kino." "He tama pai to tc wahine pai: he tama kino to te wahine kino." " Kia mahara kite tangata roa, i wiriwiri kau kite aroaro o tana tahu konipoto." To koutou hoa, Matiu Kata. He Rata. Akarana, Hurai 12, 1849. [He kawenga no tc aroha o Rata Kata ki a tnlou hoa Maori, i anga ai i mea, e whakakakc tonu ana nga wahine macri ki o ratou tane. Khe ana maloii ki tcra riicnga; cngari ano, ko nga tane e whakakakc ana ki n;n wahine. I mauurh tenei ki nga wahine e pikaukau ana, c inahi noa ana, 11, pa no 1 tp ii{;enge : ka maliara mnlou i konci,- cbava r.'tou i tc kai-loimtonu ; olira, ko ratou tc lonoH;no.i ana. Ko tc tokoloko roa 11a i kilca ctc !';ita «; akiakiuu ana e tona wahine kailiotaka —11kitulsi le riienga pcra c rango'.ia ana, c kiloa • ana o muluu.] I