Meatanga o nga Whare tiaki Moni.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 11, 24 May 1849, Page 2

Meatanga o nga Whare tiaki Moni.

(He roanga no tera kua taia.) Mo to hunga whai-rawa era tu whare tiaki i korerotia i tera pukapuka aku, hei waihotanga mo a ratou moni kei taehaetia e te tangata, kci wera ra nci i te alii, ua wailio noa ki nga whare nohoanga. Ko tctahi ritenga o era tu whare tiaki, lie

painga mo te tangata-hokohoko'-taonga, mo nga mea kawe mai i tawhiti, mo nga mea hoki c tukua atu ana i tona hainga ake. Olira, i whakaaroa kia whai takotoranga mo nga moni o te hunga rawa-korc, —hei waihotanga mo a ratou hercni, kia ahei ai ano te tiki atu tia hiahia ratou kite tango mai ; no kona i meinga ai kia motuhia etahi wharetiaki mo te hunga e iti ana te r.iwa. He tokomalm nga tangata Maori, mo nga Pakeha kaha kite mahi, e whiwhi ana ki n«'a hereni utu mo a ratou mahi, a, lea mea ratou kia waiho iho aua moni. Muri iho, ka whiwhi ratou ki ctahi atu moni, korcira taca ai tc lioko a ratou mea i pai ai. He kau pea, he hoiho ra nei ta tetahi c hiahia ai, a, kahora i rite nga moni hei utu ; ekorc pea nga hereni o te wiki c maha, no tc mea hoki, e hokoa ana etahi mo nga kakahii, ma nga kai. Kia maha pea nga wiki e pahika ana, — nga marama ra nei, ka rite nga moni mo te kau, mote hoiho ra nei. Me he mea, c waiho ana nga moni ki nga wharc a ratou takoto ai, ka riro pea i tc tahac ; otira, mci kawca ana c ratou kite whnic-tiaki-moni, ka pai te takotoranga, a, ka taca e ratou i nga wiki c hiahia ana ratou kite tiki. Waihoki, mc he mea, e waiho ana e ratou nga moni ki o ratou whare tnkoto ai, ka hokoa atu pea mo te waipiro, a, haurangi noa ratou; ka maumauria ra nei ki nga whare takoro, tena; ka waiho ki tc whare-tiaki, ka toe, a, ka takoto pai. Me he mea e waiho ana nga moni o tetahi tangata kite wharc-tiaki, ekorc ano c tikina noatia, ka mahara ia he utu era jjo nga " kakawa o te rae," a, ckore e ahei te maumau noa mo nga mea takoro; ekore e ahei te maumau ma te wai-piro hei whakahaurangi i A ia. Me kawea ana c tciahi tangata nga pan na e rima kite whare-tiaki, a, til tonu nga wiki c kawea ana c ia nga herein' e ma, tc mea kotahi ra nei, ekore te tan e kapi, ka nui rawa ki tc wharc-tiaki takoto mai ai. Me waiho ana i a ia alio, ka titaria aua hereni ki nga mea noa ake nei. Ko nga tocnga o nga moni taku c mea atu nei,—nga tocnga i te hokonga kai ma ratou ko tc wnanau, mo te hokonga kakahu hoki. Me he mea e kawea ana nga pauna moni crima, e tetahi tangata, ki ta whare-tiaki, a, tan noa e takoto ana i reira, i te mutunga o te tau ka riro atu ki a ia, ng* pauna e rima, me nga hereni hara e rima ; kite mea ka waiho aiu e ia, ka tuhia nga hereni c rima kite taha o tona ingoa i nga pukapuka o tc wharc-tiaki, i tenei tan, i tcuci tau. Kite mea he tino ngahurii nga ka tino ngahuru nga hercne npiti mai mo aua pauna. Ahako.¥ chara nga herein'e rima, nga herein ngahuru ra uci, ite malianga me<t; eiuari era ite kore rawa. Me he mea, • waiho noa ake ana nga moni ki nga wharc, me he inea ra nei, c kcria ana he rua, n ka wnilio i reira, ekore nga hereni ngahuru, nga hereni c rima, te kapa kotahi ra nei c mau mat ; otiia, ka rile pu nga mea i waiho ra, ua taugohia mai, ki tc mea, kihai ctahi i hara i te tangata. Ko te tangata o kawe ana ki tc whare-tiaki nga puma, c rima tnkoto ni, e kore c roi ka pa te hiahia kia npitia atu ctahi atu, ua whiwhi ki nga utu mo aua kanga, ana muka, anapoaka, me ana kapana. Me he m»a he tino ngahuru nga pauna ki reira takoto ai, ckore pea e roa ka taca e ia te kawe i etahi atu, nawai, a —ka nui kite pur anga, hei hoko, kau, hoiho ra nei, tana mea c pai ai e ia. E kitea aua te pai o nga whare-tiaki ki Ingarangi, ki Oropi, etc hungarawa-iti; otira, kei kahakina nga moni, kci ngaro noa ra nei etahi, kua oti etahi Ture te whakatakoto, kia waiho te Kawana o te Kuini, tetahi atu ra nei tangata oua, hei tango mai i nga moni, hei whakahoki atu ki waho. Ko te mea tenei i u ai, te whakaaro mo te mea kawe atu. Me mate ana te tangata o nga moni, ma te Kawaua te kupu, ka tukua atu ki ona whanaunga i ora. Me mate ana te Kawana, mc haere ke ana ra nei, ma te Kawana i muri mai i a ia e whakapula ki waho aua moni. lie tokomaha nga Pakeha kua tae noa mai ki Akarana, ki l'oneke, ki Whakatu, i nga tau e whitu, e waru ranei ka pahemo, kua rangatiratia ake ratou (kite ritcuga ote whaitaonga) no tc mea kihai i hokoa noatia nga moni, he mea tohu tonu. Ko tc hunga i whiwhi kite poti i mua, kua whiwhi tenei ki te kaipuke : ko ratou i whiwhi kite kau kotahi, hoiho kotahi ranei i mua, kua whiwhi tenei ki nga mea tini. A, he moni atu ano a ratou j ua marcre, ka waiho iho nga rawa, mo liga tamariki, a, ka rite tahi te rawa o nga tamariki ki to nga matua i mua ake i a ratou. E kitea ana c koutou c poka kc ana te taonga o ctahi pakeha, i ehinu o ratou. He nui atu nga kararehe, nga taonga, me nga moni o ctahi. E poka ke ana te papai o nga kahti, o nga whare ! Na te aha koia i whiwhi ai ratou ki nga rawa poka ke atu i ctahi f Na ta ratou mahi uaua, na to ratou mahi tohu, na te mahi uaua, te mahi o o ratou matua, tupuna ranei i mua ake i a ratou. Ko nga whanau e kakaha ana kite mahi, c tohu ana i nga muni ka whiwhi ki tc rawa ; ko nga whanau e ngoi kore ana, ka piri tc raivakorc ki a ratou, tupu iho ki nga uri,