Meatanga o nga Where tiaki Moni.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 8, 12 April 1849, Page 2

Meatanga o nga Where tiaki Moni.

Kua whakaaro etahi o nga tangata o Ingarangi, me nga tangata whai taonga o era atu Iwi, kia motuhia he whare, hei takotoranga mo nga moni kia toe ai. Ekore ,nga tangata whai taonga, me nga tapgata o nga whave hokohokn e mea kia , waiho nga moni, ki o ratou whare takoto ai, ' ong-iri c kawea nice ana hi nga whare tiaki. . Me waiho ana ki o ratou whare, ka riro i tahai, tena ko nga whare tiaki, ckoie e laoa o reira moni etakoio tonn ana i roto i nga pooaka lino. Wlihoki, ko nga whare e motuhia ar.a liri mkotonuiL'a inn n*ra moni o te ' tangata, e jiai akc ana !•: hauga, i ctalii whare \ ntn, kei pokaia e te tahae, kei toro i te alii; • a, me toro ana nga wliarc tiaki i to ahi, ekorc ! ano nga moni e ngaro, ka takoto tonu iho i te pouaka rino, ckoru koki te rino e pareho i te ahi. Me he mea he tnrapene, he kapa ra nei nga moni e kawea akc ana ki to whare tiaki e tetahi tangata, a, e hiahia ana (una tangata ; kia whakabokia mai oita moni kite noli, ki te kourii la nei, ka wbakane nga kai tiaki ki tona hialiia, ko jira tii-.-i ai tan i >:'u ki nga :' ■ ant-aura l.aipnke, ki era .itn v.-i ne- "angata, i i:i> •.'.: in-ji, k.-.liori' he i.-irui-arn o ve moni i nu-.ivi, ti'ii-.t ko ii;r.i i;n>:ii i:i, ho nui to poro-

; raru, a, lie raea whakama to tuku i to moni I nonolii nci kite aroaro otc rangatira. E hono ana te kawe i nga moni ki nga whare tiaki c nga kai hokohoko, ka tauia c • nga kai tiaki ua tukun atu ki a raton, a, ka tuhittiliia nga jiatina, mc nga liercni, me nga kapa, mete ingoa o te tangata nana nsa moni, kia tikina atu e ia ra nei, ki a tukua atu ra nci tona pukapuka, ko reira (iroliia ai te malia o ana moni, a, kite mca c rite ana ki nga panne i tuhia ki tc whare tiaki, ki nga patina i roto i tana pukapuka tono, ka tukua niui e nga kai-tiaki. Ale lie mea c kawea akc ana c tetalii tangata kotalii rau pauna ki tc wliare tiaki takoto ai—me lie mea ka tukua atu tana pukapuka tono i nga patina e rua tc kau ma wliitu patina, kotalii tc kau herein—' » reira tukua ai aua moni i tonoa ra, a tuliia kite taha ote ingoa ote tangata n «. nga moni, nga rua te kau ma wliitu pauna mete tokau liercni, km kitca ai te toenga o nga moni, e whim te kau ma rua pauna mete tc kau licreni; a, kite wahi e tcnoa ai nga toenga o te tangata o nga moni ka tukua atu, kotalii ra nci tikinga atu, e rua la nei, c torn ra nci. E kore c ata pai kia kawca ki nga wliare tiaki nga moni c hoki ilio ana i nga pauna c rhna, no te mea he nui te raruraru ki nga kai tuliitulii, ua kawckawea atu nga moni tomtom. Kahorc he mahanga o nga pauna e rima tc ivailio ai i tc wliare nolionuga takoto ai. Me he mea kotahi rjiu pauna moni o tetalii tangata, i tetalii, a ka whakaritca tc ra e utua atu ai, tc 12 o Apariva pea, a ka rite ki" tatia ra i kdrangatia ra, ka liaere atu tc tangata me nga moni, kei tc pononga atn, kua riro te tangata o nga moni i runga i te kaipukc, ko reira kawca .ike ni nga moni ki te wharc tiaki, a ka tuliia te ingoa o tc tangata niana nga moni, kite pukapuka o tana wharc. Me he mea ka roa atu te tangata i tc kaipukc ra, a ka tukua mai ana pukapuka ki etahi tangata atu tokorua, kia tikina aua rau pauna i te whare tiaki, kia kotalii rau e rua tc kau pauna ki tetalii, c warn tc kau pauna ki tetalii. -.. Ka rue tc ra e hacrc ai aua tokorua ki tc i\&We tvtki (tc 12 o Aparira pea,) ka koke rawisa pVkapuka i tc ringa, kei te taenga ntu ka tirolti.-njiga pukapuka i tc wharc tiaki, ka kitca tc ingoa o tc tangata i tc kaipukc ra c man aim, mc nga rua ran pauna, ka hoake nga pepa o te liunga ra, a, ka riro mai nga mnni i a raua. Mei reira ka pur.i mai he moni ki tc wliare tiaki, ka tukua, a, ka tukua mai, a tukua atu; lie penci tonti tc main', ahakoa kei Ingavangi, kei l\>a Hakena ra nci nga tangata na ratou nga moni, rongo tonu nga kai tiaki ki a raton pukapuka kau, a, hacre niarire ana tc mahi. E mntau ana koutoit he malia nga kaipukc tahuii kite moau.i, he malia nga kaipukc o paea ana kiuta, a ngaro katpa nga taonga. Ko tc kino tenei mo nga moni c malia ana ua utaina ki tc kaipukc. Ko konci kitca ai tc pai, o nga wliare tiaki. Tcna aiana—■ Me tukua mai ana etahi kau, hoiho ra nci, c telahi tangata e noho ana ki Poa Ilakcna, ki etahi rnngn'ira c noho ana ki Akarana, ki Poneke ra nci. Me hiahia ana tana tangata i Poa Ilakcna ra, kia utua atu aua kau mc nga hoiho i roto i nga niarama etoru. —Ka utaina tana Puke i kawea mai ai nga kau, kite rakau, kite hiiriiliurii pirikahu, kite kapia ra nci ki reira hoko ai. Eono ran pauna hci utu mo nga kau i tukua mai ete tangata i Poa Hakena. Eono ran pauna hei utu mo nga rakau i tukua atu i Akarana, i Poneke ra nei. Na, me he mea c tukua atu aua te utu o nga kau i runga i tetalii kaipuke ki Poa Hakena—me he mc ra nei e tukua ana nga utu mo te kapia, nga rakau me nga Inmihuru pirikahu i runga i tetalii kaipuke rere inai ki Niti Tircni—ka riro katoa pea i te taliac, ka ngaro noa iho ra ' nci, i tc tahuritanga o tc kaipukc. Kitca ana i konei nga painga o te Wharc tiaki. Ka haerc tc tangata nana i hoko nga - kau, ki nga kai tiaki o te wharc moni i Akarana, i Poneke ranci, ka tukua ki reira nga van pauna o wliitu, ko reiva te kai tiaki o tenet ki Akarana tuliituiii atu ai kite kai tiaki n tera ki Poa Hakena, kia hoatu nga ran panna c wliitu kite tangata nana nga kau, ma tc kaipukc i utaina mai ai aua kau, e uta tc pukapuka. Ko tc tacng.i akc o tc pukapuka ki tawahi ka hacre te tangata nana i tuku mai aua kau, kite whare tiaki, a, ka riro atu ia ia oiiar.i\i pauna e whitu. Ko nga utu mo nga kapia, mo nga rakau, mc nga huruhuru pirikahu i kawea atu kite wliare tiaki i Poa Hakena, ka tuhitiihia tc pukapuka o tana kai tiaki ki tenei i Niu Tircni, mei reira ka hacre ki tc whare moni i Akarana i Poneke, a ia, nana nga rakau me era moa atu, a, ka riro mai i a ia ona rau pauna. Ekore hoki tc tinanatanga o nga mon jc tukua ki nga kaipukc, engari he pukapuka kau. Tatakitoru nga pukapuka e tukua ana i runga i nga kaipuke e torn, a ko te taenga akc o tc pukapuka matamua utua ai. He mea kei tahuii tetalii kaipuke, a ngaro noa te puka-

puka mo nu.i moni, i tatakitorutia a i to tukunga ntu. He tan ano ka poka akc nga utn mo nga taonga kawe mai i l'oa Hakena, a kahore he rakau, aha alu ranei hoi hoko ki l'oa Hakena kia whai moni ai hci tuku atu ki tu wharo moni, ko rcira nga kai hoko i Niu Tircni nci ttikua atu ai i nga pukapuka ki nga whare moni o fngarangi kia utua i> nga kai tiaki nga taonga i tukua mai i l'oa Hakena, ki a ratou moni c takoto ana i reira. li paingia nci <! nga kai hoko o l'oa Hakena, no to mea hoki, no (urrarangi nga taonga e hoko nei ratou, a no tc mea hoki, c bono tonu aiu tcrc re o tc kaipuke ki rcira. (Kei nuiri to manga.)