HE KORERO HOIHO.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 5, 1 March 1849, Page 2

HE KORERO HOIHO.

He ouou nga mea i tae mai ki Niu Tireni nei e rite ana kite hoiho —i taua mahi whakaritenga i te nohoanga o nga tangata maori ki to te pakeha nohoanga. Ko te knri tino maia ia, ko te lioiho i nga kuri kaloa, ko te kuii tino kaha lioki. Kkore pea e rite tana mohio kite mohio o te nioiinoi otiia e hira ake ana ana malii mo tetangata, e rongo ana kite reo o tona rangatiia, ina ka tohutohu ia, na ka atawhai tana kai liaki kia ia ka aiohaina lioki ia etc lioiho, ko nga niahinga c mealia ana e era alu kmi, ekore c rite i ki tana. j

Ko te hoiho e whakam u ana i te taiigala ki tana mahi, ko te moimoi- e whakahoa anake ana ki a ia, ka alawhaitia te hoiho e te tang.-.fa ka ulna iac te lioiho ki ana mahinga inalia, ka mil te alawhaitanga a(e tangaia kite hoilio, ka nui hoki tale lioiho whak.uoiigo ki tona liiahia. Ki nga langata kaloa, ahakoa o noho pakelia ana, e uoho tnaori ana ranei, ko te hoilio he taonga 11 ak;illi:;illiia. Ko nga tangaia o nga lahora o Ainerika, ko nga tangata maori'u l'atakonia, c man ana ki nga hoilio, ka haere k,i a i nga kau uwha i nga kau tanc ki: rolo nga taiepa, lie mea ano ka arimiia ki nga pari kia inaleinate, ki a nliinhi ai ralou ki nga hiako. Ko nga langata o Tataii, ka haere kite riri ki rmiga i o ratou lioiho, he lioiho tore, kaha, he hoilio maia hoki, e alu-i ana -* . te kawe i aia ki rtmga i nga one o tana ivhuna kua werawera i te ra, i nga wahi kaho, nci he tarularu, kahore hoki he wai maori.Kkore hoki ia o whakaaro kite ngenge, ko iu hoilio e whakaturia ki tana lalia i te mea c , moe ana ia kanaka e herea, ao ake te ra e ha- • ere puku ana raua ko te hoiho kite pa ole hoa riri, kahore e rongona te haruru o te waewae, te ngungiiru ranei e ia. K peuei ana te aroha o te tangaia o Arapia ki tana hoilio me tuna aroha ki tona taniahine, ko tahi lonu to raua whaie, me to raua kai hoki, e aroha tahi ano hoki tana hoiho ki a ia. He hoiho no te pakeha, e whakaakona ana kite to ite kata kawe taonga ranei, papa ranei ki runga i nga puke leitci, waihoki kia huhuro j tana kawe i te tangaia kawe pukapnka. Hei te akonga o te tangaia i le hohio te tikanga kia ngawari ai ia te haere, kia hikaka ai ranei, kia takahi i nga witi kia wchewehe nga hiko i nga papapa, kia to ranei i nga rcpo nunni ki waenga rahi ote parekura. Na ka korerotia te whakapaparanga ole holiio e kitea ai he ouou nga lioiho o nga Hurai i inua atu i nga ra o Iloromona, i imia atu i aid kihai ano i korerotia ki nga lioiho o nga Iliaraira, « korerotia ana te ngaromanga o Haeladeara kingi o Hopali i a Rawiri, ka man i a ia kotalii niano c wliitu rau o nga hoiho, i toia ai nga liariata, whatiwhatia iho nga poke, purutia iho ana nga liariata kolahi te rau. I rerc nga kai Whakaiva me nga Piriniha o Iliaraira i runga i nga kaihe, i nga Jliura, i lmiri iho i to llawiri wa i hua rawa nga lioiho ki Huria, ko Iloromona te kingi o Huria i wliiwhi'matamua ki nga hoiho niaha. Ko le tutuliing'a matamuai whakapiiakina te rcreuga hoiho • kitea ana i le pukapnka o Ekoruha, heite Upoko xiv. kei le 9 o nga rarangi, e korerotia ana te arumanga a nga liariata me ng:; hoiho o l'urao i nga tanuiriki o Iliaraira i lo m ratou whitinga atu i te moaiia whero. He whenua a Ihipa e takato ano, c rua niano etoru rau, inairo ki le liau liauta o Ingarangi. J') torn mauo tail i inua koia tela te wlienua lino maia rawa, lino whai rawa hoki i nga whenua kaloa n le ao, ko nga 'tangata o Ihipa i ranea rawa, ko nga pa i niitiui rawa atu i o te ao pa, i iitttiui hoki nga whare.\ Ko clahi o nga tiki, i nga lanulnanga o 'nga kingi, c liauga ana c nga mauo mokai, i nga tan malia, ko te tilli tiuo nui o te ao, ko to l'arao. Otira i naianei kua koranoa iho Jiga taonga o Ihipa, kua mate nga tangata inga whawhaitanga malut, ko le wlienua kua kapi i nga mahinga kai, kua iiiiirnalia hoki tenei. Kua lieke haere te mauau;;.i, me nga taonga o tana iwi. Kua horo kuioa nga pa niiiuii ko nga karareke o waenga tahoi a o haere ana ki runga ki nga wahi i tu ai nga whare karakia a ki nga whakapakoko, ko nga tiki i runga I nga rua o igjti kingi anake le lu tonu ana. Na, i inaroro rawa te hanga o era, ka niano nga lau e lukato ake nei, tela pea c lu ton u. K man tonu ana le tere o a ratou hoiho, ko te Uarba te ingoa o te hoiho o Ihipa, no te tere, me le miia hoki o Una tu hoiho i kawea mai ai ratou ki nga wlienua katoa o Oiopi, kia 'whakalupuria hoki elahi hoiho pai ma ralou. Kei Arapai, ko te whenua ia c takato ana kite lalia marangai o Ihipa, e mateiiuitia ana le hoiho o reira, he whenua rahi rawa (era, he mania one pu. He wai kore hoki to tenei whenua, he awa takilahi nei nga awa, . me n <r a wahi e tail ai le mahi ile kai, he wahi takitahi nei hoki, no reira nga kainga e takitahi noa atu ai, e kore le tira e haere i tana whenua me kore le hoiho hei rereuga, peuei auo te malaratauga o nga kainga me - loke ran, me Kaipava, me Manuka ranei, kahore he wai i waenga nui i te lakiwa, kahore hoki he lam laru. Ko te mea hei iuu ma le langata ma le hoiho hoki, me walia e raua tahi ko te kuri. Na, ka po, le ra, ka ot| la raua haere. K kai tahi ana le lioiho im; tana rangatira i ta raua wahi oranga i w.;:la mai ai e raua. (Ka korerotia tonulia ki tera atu Nuipepa.)