Ko nga ture mo te Whakawakanga a nga kai Wakawa tuturu mau.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 1, Issue 4, 15 February 1849, Page 3

Ko nga ture mo te Whakawakanga a nga kai Wakawa tuturu mau.

I te tau tuangahuru o te Rangatiratanga o te Kuini Victoria.

No te mea, i wakapaingia ai te wakatakatoranga o etahi ture kia whakangawaritia, kia whakahohorotia, nga whakaivakanga ki le liiotii u Niii Tiieni, kia wakapainga lioki, te ture 1110 nga pakeha raua ko nga tangata maori. Na, ko ahau ko te Kawana, mete wakaaetanga o te Komiti hei wakatakato i nga tikanga, ka karanga kia takato enei ture. KAI WIIAKAIVA TUTL'RU MAI'. Kia tika' ai nga malii, ka korerotia nei, ka wakaturia ai, etahi, rangatira, hei kai ivakana tutuni niau, ara ko te ingoa tera. KO NGA TIKANGA MO TP. TUKUNGA ATU Kl TK IIEREIIERE ME TF. WIIAKAWAKANOA O NO A 11A H A NUI, O NGA HVI MAORI.

Na, no te mea i whakapaingia ai, kia whakatakatoria etahi tikanga 1110 te whakaivakanga o nga liaia nui, o nga iwi maori. Na, ka fakatoria, ma te pukapnka liopukanga o kai whakawa tutiiru man auake, i nga walii ke, liaunga i roto i nga taone, e hopu ai (e tangata maori, e whin ai ranei te tangata kite wliaiehereliere. Kkoic e whakawakia te liara o te tangata maori i tetahi atu, 111 a te kai whakawa tutiiru man, maiia anake e whakawa. Na ka wakapaea te tahae kite tangata, te paanga ranei ki nga taonga i liro laliae, i tetahi. Ka whakawakia taua tangata, 11a ka rongo ia i nga kupn o te hiinga kawe mai i te lmra, kite wakawa. Kite mea ka wliaki niarire ia i tana liara—llla te kai wliakawa tutiiru man te whakaaro kia whiua taua tangata kite whare herchere, 1110 te takiwa e whakdaro ai ia, otira e kore e kake ake taua takiwa i nga tail erua.

Na, kite mca. ka whakakitca pulia c le wakawa te taliae ranei, t« paanga atu ranei ki nga taouga i tahaetia, e le tangata, c pai ana kia ulna laua tangata kia lakaki iva te utu c hoatu ai e ia, i te utu o nga inea i tahaetia. Na ki le men, ka whakahokia ai una taouga i tahaetia i tangolvia roiiei e pai ana ma tc kaiwakawa e tuku te taliae kia utu i tataki \va te utu, o nga mca i taliaelia e ia, i tetahi utu iti ilio i-.-mei, kei te kai wakawa te whakaaro. Na, ka rile te utu o te taliae ki tenei i korerolia uci, ka tukua atu ia kia liaere ano, ko te putanga mai i roto i te whare herehere, na le tikanga o te lure. Otiia ki a le hunga wakawa te whakaaro kia ivhakawnre i etahi ra i miiri mai i t.putanga o a ratou kupu, ekore e roa ake i nga ra e whilu. Na, kite mca, ka utua penatia ete taeliac, ka kilea, ekore e aliei te wakalioki atu i nga taonga i tahaetia, 11a, ko lomi mai te liung.i noiia ueja taouga, ma te whakaiva te whakaaro kia utu mai ana inea i ngaro i te taliae, i nga utu ote tangata taliae. Ko nga utu mai o nga hunga taliae—me te walii e malute mai i te utunga o nga taouga, ka lioalu ai ki a te kai tiaki o nga ino'ii ole Kuini —inaua, mo te Kuini, mo ana uri, mo ana tapiri, liei. moiii lie utu i te kawanatanga o leuei motu. Ko TE TIKAN'GI SIO TF. WIfAKAWAK AN'GA O NCI A lIAIIA 111 1110 A Ti:iAlll KI A TI7IAIII 0 r;<iA I'Akkiia mi-: nua maoiii. 1 nga wakakawakanga hiwera kaloa, he tangata inaoii (etahi, te kai kaue mat ranei, te kai wakapae ranei ite liara, liaunga kite inea he niaori raua tokorua —11a ka kore te utu c tautolietia ana k raua u kake nke i iiij «• jiauiia kotahi rail. H pai ana ma le k.ii whakawa tutiiru man, raua ko tetahi atu rauei ratou ko era alit r.tm'i kai wliakau 1. Ana, ka whakamohiotia lati'U kite huatiilaiu>:i putanga • ole pukapuka kaiangt mai o te whakawa, kite hunga e wukapaea ana. Ma ratou e wliakaotiia (omnia le whakaw.ikanga , o tana liara. Na ki nga inea pera, e iti ilm .f, ana le utu •• tautolietia ana i nga piuiri erij// Itk in e lika ana kia wliakaotiia (ai.ia l;/ri e If k;ii whakawa tulnrii 111 in ain'</Na, - ki wltakawakati<*a pera kaloa, kit

kai whakawa, ko ia anake ranei, te whakaotiia te hara i kawea mai. Na, i nga hara pera, kia te kai whakawa tuturu man, me taki kotahi ranei, me era, atu kai whakawa ranei, ko ia anake ranei, kia a ratou te tikanga, kia lioatu te whakawakanga ki lera hunga, ki tera hunga. Ma tona «)iakaaro te tikanga, ki a ia hoki, kia raton ranei te ivliakaaro, kia ivhakarite i te wa, o te nui« nga o te itinga, me nga tikanga katoa o te utiinga. Na, ka pai, hoki 1110 te kai whakawa tuturn, man me tctahi atn, me era atu lioki kai wakaka kia whakaronga ranei, kia jialai ranei i nga kai titiro, mo nga hanga katoa e tan nei ki a ratou, ahakoa mea tika ranei,>lie ranei, kite ritenga ote tiire o Kngarangi. Na ka puta te whakawakanga o taua kai wakawa tuturu mau, ratou ko era atu kai wakawa, o ia anake ranei, ma reiraewakaotia ai te whakawakanga o taua hara, na e kore e pai kia kawea ketia te hara ki tetahi wakawa uui ake i tenei. Na ka taea te wakarite o nga utii, ranei aha ranei, e karangalia ai e taua wakawa pera me nga karangatanga o nga kai wakawa omua, i nga wakawakanga waka otiinga. Na, e tika ana, i nga whakawakanga pera, ma te kai wakawa tuturu mau ratou, ko era atu kai wakawa —ko ia anake ranei e wliakaaro kia ■ karanga mo nga ritenga e kore e kake ake e nga utu, Lluhituhia ki raro nei—t hcrenl. it<> te pukapuka karanga mai kite wakackore e kake ake i nga hereni... .3. Mo "te wakarongonga <>. Kupti ivakawnkanga 3. Pukapuka tango i nga taonga, hopukanga i tc tinana raijei 6. Mo te kai tango i nga taonga ranei, kai hopu i te tinana ranei, mo nga pauna e wakawakia ai te tangata, kia. kotahi hercni mana, o ia pauna, o ia pauna. 10 tika ana mo te kai wakawa kia kaua in e tahuri ki tc wakawa i te hara kia riro marire mai te utu i wakaritca. Na, ko nga nioni katoa e riro mai ai, i enei ritenga, ka hoatu ai, ki a te kai tiaki moni o te koroni, o te whenua ranei. nirENUA MO NGA 11K o NOV IWI MAOni. No te mea e paingia ana kia whakaritea ; etalii tikanga e ngawari ai te whakawa i nga he, o nga iwi maori, ka karanga nei a tc Ka--1 wana kia waiho etahi rangatira maoii, o ia hapu, o ia liapu, liei whakarongo talii me nga

kai-whakawa Fakeha i nga he o nga tangata maori. Kia tokorua o ana rangatira kite nohoanga, ma te hunga kawe mai i te hara e karanga tctahi, nie te hunga na ratou te hara, c karanga tetahi. Ko nga rangatira e karangatia ana kite whakarite i nga he, kei nga tangata matua ki te whakaaro, whai niana hoki; me whiriwhiri mai, i roto i tenei iwi, i tenei iwi. E tika ana, ma taua kai wliakawa tutnru mau, ratou ko era atu kai whakawa, pakelia, kai whakawa maori, e whakarongo, e whakaoti i te hara, e tuku i nga kai korero, e rite, i te tukunga iho o te whakawa, penei me te niea, e whakawa ana i te pakelia. Na, kite luea ka rite te tukunga iho o nga whakaaro o ana rangatira tokorua i te mntunga o te whakawa, ko reira mau ai ta raua inea i karanga ai: otira, kite kahorc e rite ta raua whakaactanga, ka mau kite takiwa te tukunga iho o a raua whakaaro, kia rite ra nno te whakaaetanga o tetahi o ratou mete kai whakawa pakelia. Na, kia rongona te tukunga iho o tenei wliakawakanga, e tika ana ma te kai whakawa tutiiru man, ratou ko era i korerolia nei. Kia tonu i tetahi rawa ranei, aha ranei, hei tohu i te whakaaetanga o nga hunga e whakawakia ana kite tukunga iho otc wakawa. Na, kite mca, ka whakaotia e ana rangatira etahi lie, e ahei Ic karanga e te Kawana etahi ritenga, ekore e knke ake i nga pauna e rima, hei utu ino aua rangatira 1110 to raua mahi whakawa.