Ki te kai Tuhituhi o te Nuipepa.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 3, Issue 8, 1 August 1844, Page 39

Kite kai Tuhituhi ote Nuipepa.

Akarana, Hurae 20, 1844. E Mara, I tetahi marama kua pahure, i tuhituhia etahi o nga mea e rangatira ai te tangata. Na! ka ho atu hoki enei tikanga, kia rongo ai; ano hoki nga tangata maori, ehara i te taonga hei whakarangatira i te tangata, no te mea, tokomaha o ratou e hiahia ana kia mahi i nga mea tika, a, e kore, e ata matau ki nga mea e tika ai, e rangatira ai. He tokomaha te pakeha e whai taonga ana. He tokomaha e matau pu ana ki nga mea nunui whakamiharo o tenei ao- He tokomaha i huamai i nga matua rangatira, otiia na o ratou mahi poka ke, e kore e matauria o Tatou rangatiratanga : ko ratou katoa e huihui aria ki roto ki nga tangata korero kino, kite hunga inu rama (wai piro), e kore e meinga, he rancatira. Ko ratou katoa e whiriwhiri ana mo ratou hei hoa haere, noho ra nei, te hunga kohuru, te

hLungatahae, ~te hxraga tut"oi" te~ fcunga puremu whakarihariha, mete tint atu o nga mea whakakararehe i te tangata, e kore e meinga, he rangatira. Ko te hunga katoa e tango ana i te taonga, a, kahore he whakaaronga kia utua, e kore e meinga he rangatira. Ko ratou katoa, e tono ana i a ratou tamahine ki nga pakeha whakatupukararehe o nga kaipuke, o nga Taone, ekore e meinga he rangatira. Ko ratou e piro ana a ratou kiri i te kakawa, a, e mau ana ano i te tinana nga kakahu poke i te paru, e kore e meinga he rangatira. Ekore katoa enei hungi e tukua ki roto ki te whakaminenga rangatira. Na ! aua e haere paru atu kite te whare o tetahi rangatira, kei poke ona turu papai, tona hopa ra nei, me nga takapau o tona whare; kia kaua ai ia e ahua riri mai ki a koe, kia kaua tou ingoa e korerotia kite tangata atu; kia kaua ia e mea, " Hore! Hore ! Hore! ite tangata rate paru ! He whakarihariha ke ano tana !" a kei wb kakahoretia tou rangatiratanga. Kaua koe e tuha, e roromi ra nei i te hupe o tou ihu ki roto kite whare, kite aroaro ra nei ote rangatira, kei tahuri ke nga kanohi ki taua hanga whakaruaki, kei putu mai ona kupu riri, a ka whakakaboretia tou rangatiratanga. Kaua ou kotiro, ou wahine e tukua atu kite puremu, kei tohutohungia koe kite matikaro, iou haerenga ki nga huarahi, ki ou tomakanga ranei ki roto ki nga whare kei meinga. " E haere rate tangata whakataurekareka i ona kotiro! tangata kino. E ! tangata kino ! hokoa ana nga tinana o au kotiro ki te koura, kite hiriwa, e rua pea nga ra e mau ai ki nga puaro o o ringaringa, ka ngaro whakarere. j Naku, Na Rangatiratanga.

E TB Whanau, Ka wha enei tan oku i noho ai ahau i Poneke, i tiaki ai ahau i nga Jororo o tena wahi; a kua kitea e ahau nga mea i matemate ai koutou. £ kore nga pakeha e pera me koutou te matemate, a be tokomaha nei ano hoki ratou. Na te aha ? Na te mea e kore ratou e pera me koutou. Na, kite pai koutou kia ora Toa a koutou wahine, a koutou tamariki, me o koutou hoa katoa whakarongo mai; inoi atu ki te Atua kia wbakatikaia a koutou whakaaro kia mahara ano hoki ki enei kupu aku. 1. -Kaua e tukua a koutou wahine kia waha i nga pikaunga tino taimaha. Ma reira e mamae ai o ratou hope ma reira hoki e mamae ai te puku ; a kite mea e hapu ana, ma reira e mate ai te tamaiti e whakatabea ai hoki, Kaua ano hoki ratou e akiakma kite mahi kite mea e hapu ana ratou. £ kore nga wahine a nga Pakeha e pena, e kore ratou e tukua kia waha i nga pikaunga taimaha, e kore ratou e rite ki a koutou wahine te matemate. 2. £ tata a koutou wahine te whanau, kia mahara ki etahi kakahu mahana mo te potiki, kei ngau te mamae i te uma a ka mate te tamaiti. Ka whanau te tamaiti, "kaua eiapahia te mea •o teuwhokite makoi. (He ritenga kino tena.) Engari kia rua nga herenga o taua mea ki le : nape ririki, katalii ka tapahi i te takiwa o aua putikitanga e rua. Kia penei mete koromatua o te ringaringa kaumalua te roa o te wahi e mahue atu i te kopu o te tamaiti. Ma konei e kore ai e whai puku nga pito o a koutou tamariki. Ka oti te whenua te tapahi pania te wahi i mahue atu i te pito o te tamaiti ki tetahi hinu poaka, ka takai ai kite kakahu, kite hate pakaru, ki tetahi aha ranei, ka oti, tatuaina te kopu o te tamaiti ki tetahi kakahu. Te kaha te tatua;. hei pebi kau mo te pito o te tamaiti. Ma konei e kore ai te pito e puku. Kia tino mahara kia horoia a koutou tamariki i tenei ra, i tenei ra, kia kore ai ratou e ngaua e te hakihaki. 3. Kaua a koutou whaerere e tukua kia kai i te kaanga kopiro, i te kotero, i te ika pirau i te karaka pirau. Engari roe ho atu e koutou tetahi kai pai ma ratou, kia pai ai te waiu ma a ratou tamariki. Hei te poaka hou, hei te manu, hei te ika, hei te paraoa i kororiroria kite huka te kai ma ratou. Na te aha oti i kore ai e pai te waiu o a koutou wahine ? Na te mea he kai pirau a ratou kai, a, pirau iho ano te waiu. Na Teira hoki i matemate ai a koutou tamariki i ngaua ai e te hore, i ngaua ai e te hakihaki, i ngaua ai e te mariao,i ngaua ai e te tini o te mate. Kia aroha koutou, e te whanau, ki a koutou wahine, ki a koutou tamariki, kia hohoro te whakaaro ki etahi kakahu mahana, ki etahi kai pai ma ratou. Kia mohio ano koutou, e te whanau, i nga paraikete. Na rejra ano hoki koutou i ngaua ai e te mate. Tena, i te mea kahore ano i kawea noatia mai nga paraikete ki konei i honohono ranei koutou te ngbua e te mate o te uraa. He mate kino tenei mate. Ko tona timatanga he wiri, he pahoahoa, he mamae i te uraa, he wharo, he mamae hoki i te manawa. Na te paraikete,

tenei mate. He mahana hoki no te paraikete a ka maku, ka ngaua raneite tangata ete maeke; na, te rerenga o te toto i takina mai nei « te mahana o te paraikete kite kiri ote tangata, rereana ki roto kite manawa : na, ko te matenga i mate ai. Engari nga kakahu pakeha, waiho hoki nga paraikete mo te po anake. Me i kakahu nga pakeha, i nga paraikete i te awatea, Jcua penei ano hoki raton me koutou te matemate. Naka/na te Fitzgerald, "Na teßata o nga tangata Maori, o Poneke. [E hoa ma, katahi ano te pukapuka tika, ko ta Takuta; tahuri pono mai ki ana korero kia ora ai koutou.—Kai Tuhi.]