"TE MARKEIKURA."

Mareikura, Issue XII, 1 July 1912, Page 1

"TE MARKEIKURA."

Me ahu ake tenei wahi kite ekenga. mai ote Pakeha ki enei moutere ; te taonga tuatahi ate Pakeha kite iwi Maori ko te whakapono, i muri mai ko te Tiriti ki Waitangi. 1 muri mai ko te Tiriti ki Kohimararaa, otira kihai a Hone Heke i whakaae kite tuunga ote kara a te Pakeha ki Maiki Pewhairangi, i mua atu o te Tiriti o Waitangi maranga tonu atu te whawhai i waeDganui ia raua ko te Pakeha, na te tiriti ka mutu, i runga i taua tiriti te fcure no te iwi Maori e mau ana, heoi i whakaae te iwi Maori ki taua ture hei ture tuturu mo ra>au me a ratau uri mo ake ake tonu atu. Kaati me hoki tenei waahi kite whakapono, 1 rokohaoga mai te iwi Maori e feai tangata ana i taua wa, na te whakapono kamutu, te mufcunga' ka mahue te kai tangata, ka mahue nga karakia tika, katahi ka purutia ko nga ka'rakia huna tangata, 1 mauria mai e nga uri, ko nga karakia whakaora tangata kore rawa i mauria mai e Dga uri, tetahi mate e heke nei kite po ko nga tamariki i whakataputaputia e nga matua o mua, ka waiho taua mahi hei patupatu i nga tamariki e noho mai ana i rotp i te kopuo te hakui, ko etahi ka puta noa mai ki waho kia roa ka mate, ko efcahi mate tonu mai ai i roto 1 te kopu o te hakui, tena mate kaore e taea e te rongoa te mahi, abakoa te pewhea, te mabi, heoi ano to ooa roogoa 1 te wa i nga kaumatua ma te kupu karakia ano e wetewete taua mate ma reira ra ano e ora ai;' kaati me hoki atu ano te korero kite whakapono ote Pakeha, nga mahi katoao te whakapono kei roto i te paipera e takoto ana, nga mahi a riuga kei roto i te paipera e takoto ana, nga mahi mo te pakanga kei roto i te paipera e takoto ana, nga mahi puhaehae kei roto 1. te paipera e takoto ana, nga putaoga atua kite whanau a lharaira kei roto ite paipera e takoto ana, te moe' a Hohepa. kei roto Ite paipera e takoto ana, te hokonga a on a tuakana i a la ki nga Hipiana kei roto i te paipera e takoto ana, te moe a< Parao, Kingi o nga Hipiana, kihai i taea ela te whakamaon te tikanga o te moe, na Hohepa i whakamaori, e wnitu nga tau whai kai, kei muri atu i enei tau e

wbitu ka puta mai nga tau mate kai e whitu ki ruoga i te whenua, ko te mea tika me whiriwhiri e te Kingi he tangata bei whakawbaiti i nga kai ki roto 1 oga wbare tuna ai, kia puta rawa mai ai nga tau mate kai e ora ana te iwi, ko te kupu a te Kiogi kia Hohepa, mei kore koe penei e kore e ara ake te rereke o Parao, ko tenei ka boatu e au te hawhe o toku kiingitanga kia koe, ka unuhia e te Kiingi to ona ningi ka hoatu e ia kite nnga o Hobepa, katahi te Kingi ka korero kia Hohepa, kotahi tonu 1 neke ake ai au ia koe ko te toroona anake. ko tenei me tu koe hei kawana mo lhipa katoa, ko taku iwi bei raro ibo ia koe; katahi a Hohepa ka wbakaaraara whare, ka maraoga nga whare tona tini, tona mano, te roroa o te whare, no te taenga mai o aua tau kai katahi ano ka wbakawhaititia nga kai e Hohepa, a, tutuki noa nga tau e wbitu, mutu rawa ake kua kn katoa nga whare i te kai, i muri ka puta nga tau e whiiu mate kai, i taua wa ka huakina e Hobepa te ta tau o nga whare kai, ka hokoh*>kona ki nga Hipiana, ka tango a Hohepa 1 te mom o lhipa puta noa ona rohe katoa, enei mahi kei roto i te paipera e tako.to ana, te whakataurekarekat anga i te whanau o lharaira, a nga Hipiana, i muri ia Hohepa kei roto i te paipera e takoto' ana, te putanga o te atua kia Mohi raua ko Arona, a raua merekara ki lhipa, ta raua tono kia Parao kia whakaputaina mai te whanau o lharaira i te whare pononga l lhipa, kei roto i te paipera e takoto ana, te homaitanga a te Atua i nga ture kia Mohi 1 ruoga i mauDgaHinai, kei roto ite paipera e takoto ana, nga Kiingi o lharaira kei roto i te paipera e takoto ana, te mataurangaiputa moemoea mai kia Kiingi Horomona, kaore he Kiinpi i mua atu v muri mai ranei ia Horomona hei rite kia ia te mobio, nga wahine a Horo mona he nui noa atu, ka uoLo te Kingi l runga i te toroona o tona mai.ua o Kingi Eawin, he whakante whaka wa ta ana mahi i waenganui i tona iwi ia lharaira, tino kite ana tona iwi i te matauranga nui whakaharahara o te Kingi ki nga mea katoa i raro i te ra, Kaati enei mahi katoa kei roto i te paipera e takoto ana, kaati me waibo i konei mutu ai mo tenei wahi,

me boki atu ano taku whakanwama ki te timatanea mai o te ao. Te kupu a te Atua kia Arama raua ko Iwi, i muri mai lto raua kainga i te karaka rahui. ko Arama kua panaia e ia ki waho o te kaari o Brena, heoi ano temana i boatu eia kia Arama ma tou werawera ano koe e kite ai l te hua o te whenua. Tenei kupu a te Atua kia Arama i puru* tia e ona whakatipuranga a tae nca mai ki naianei, te kupu a te Atua kia Iwi, ka whakaarahia e au he pakanga i waenganui i o uri a nga whakatipuranga e haere mai nei, tena kupu a te Atua kia iwi i mau tonu i ona whakatipuranga tae noa mai ki naianei, te kohurutanga a Kaina i tonaltina l a Apera i te pirae, i runga l te ngakau pubaehae, i mau tonu mai i ona whakatipuranga taß noa mai ki naianei tenei mahi te kohuru, te ngakau whakakake i te wa i nga tamariki a Noa, i wbakaarabia to ratou pa a Pepara, i korero ratau kia ratau ano, iatau ka hauga i tenei pa kia tutuki atu kite rangi, ko te whaka/itu a te Atua kia ratau i whakapau'pautia ratau i runga i to ratau pa, no reira i ai nga reo o te tangata, engari i mauria mai nga mahinga i taua pa hei tauira mabi pa mo ona whakatipuranga tae noa mai ki naianei, te putanga atu kia Aperabama, he tangata tika pono aua mabi 1 te arcaro ote Anna, i te mea ka tae ona tau kite kotabi rau, ko tona hoa ka iwa tekau ona tan, katahi ano ka hoirai he uri mo raua, ka puta ko Ihaka, ka waiho t(ia mea hei kawena'a l waenganui ia raua ko te Ataa,"tetabi o nga mabi a, Ape.'abama he *whakatipu taonga, hipi, kau, kamera, kaihe. he rapu i tenei taonga lte kouru, ite bit iwa kite wabi kotahi takoto ai. , Tenei ture me nga mahi mete tonu taonga a Aperahama i puritia e ona whakatipuranga tae noa mai ki naianei, nga moemora a - Hohepa i a ia ano e tamariki aua, ka korero ki ona tuakana, ki to ratou papa kia Hakopa i ana moe, l reira ka mura lo rin o ona tuakana, ka ki atu ki to iatau taina, koia ranei ka koropiki atu matau me to tatau matua ki raro ia koe ? Heoi ko tona hara tenei i hokona ai ia e ona tuakana ki nga Hipiana; ia ia ka tae ki Ibipa ka nobo ia i roto i te whare hokohoko taonga a te tino tangata a

Parao i a ia e mahi ana 1 roto i taua whare ka tae te biabia ki tetabi wahice a tona rangatira kia ia, koia boki he tmo tanjata ataahua atu laki te tiiro a te kanobi i nga ranpi katoa, be tono tonu te mahi kia mo) raua, kaore ia e pai, qo tetabi rangi ka rere atu taua wahine kia moe raua ; tana kupu ki taua wabine kaore be taonga a toku ariki i purutia atu e ia i au, mutu tonu ko koe anake, kaore rawa taua wahine i whakarongo mai, ka rere atu ki tona koti bopu, ai, katahi ka unuhia e ia to ona koti ka nro i te wabine ra, ka puta ia ki wahc ote wbare karanga ai ki nga tangata ko ona kupu tenei, " i raauria mai tenei Hiperu ki konei kite aha, titiro mai ki tona koti i baere mai kia moe maua, heoi kaore ia i pai, ko tenei me kawe atu kite herehere, te taenga mai o tana taaue ka korerotia atu e taua wahine aua korero kia ia, heoi ka tukua a Hobepa kite herehere, ia ia e baere nei kua tau te atua kia ia, ka tae ia kite herehere kaore i roa kua homai katoatia nga tikanga o te herehere ma ana e whakahaere. ia ia e noho nei ite herehere i reira boki nga tangata a Kmgi Parao, i tetabi ata ka haers atu a Hobepa ka kite i aua tan pa* a e whakapouruana, ka ki mai te kai riringi waipa he moe taku, ka tono a Hohepa kia korerotia mai te moe, ka r ahi ka korero mat i tana moe ka mobio a Hohepa. Ka'ahi ka wbakamaotitia e ia taua moe, i niuri ka ki am a Hohepa ki ta kai riringi waina kia puta mai tou aroha ki au ma whiwhi koe kite pai, no te kitenga o te k<u mabi laro ite pai o te whakamaoritang* a Hohepa i te moe a tona hoa, ka'ahi ka korero i tana moe, no to mu r unga o ta ana korero ka whakamaoritia e Hobepa. ko te tikanga o to moe e toru uga ia ka whakamatea koe. I te toru o nga ra ka tu te bakan mo te ra l wbanau at a Parao, l reira ka tikina aua herehere, ka whakahokia te kai riringi waina ki laana mahi riringi waina, ko te kai mahi taro ia i taronatia e IVao, itice tonu te whakamaontanga a Hobepa ia raua moe kia raua ko teabi i o*a ko tetahi i maie, tera ano nga whakatna jNuna kei roto i to Paipera, ku te korero a wabo noa lenei. Ite ra-a ka motu mat ta ku riringi waiua te herehere ka moe a Parao i tana mop, moe rawa iho ia e puta aka a"a ogakau raomona e wbitu i te pareparenga o te awa kaore i roa ka ngaro atu, ka'ahi ka put** ake nga kau hiroki, te ohoaga ake o Para') nui atu te ra-urara o ton.* raabunga l tona moenga. I man tonu iho ka moe ano ia e titiro atu ana ia ki nga puku wifci e whitu e puta ake aua l ta pare pareuga ote awa, nui a*u te nunui o nga hua kaore be witi bei rite te momona, kaore i roa ka ngaro atu, katahi ka puta ake nga puku witi be hiroki, kaore f]9 witi bei rite ki aua witi te hiroM, te

putanga o te marangai ngiongio tonu atu, kna maroke i te ra, te ohonga ake 0 Parao kaoe.ia i kaha kite whaka maori 1 tana moe, katahi ka tukua ma ugatohuoga me nga kai titiro e whitu e whakamaori ta ana moe, kore rawa i taea 1 reira. Katahi ka mabara te kai riringi wama ki tona he kite kupu a Hohepa kia ia, katabi ano ia ka, whakaatu kia Parao i te whakamaori tanga a Hohepa i a raua mo 9 ko te kai hanga taro, rite tonu, ko au i wbakaoratia e te Kingi ko te kai mahi taro 1 taronatia, 1 reira ka tikina a Hohepa i roto i te herehore e te Kingi, kia haare mai kite whakamaori i ta ana moe, ko te puta nga mai terra o Hohepa i roto i te herehere. Kaati kna tuhia ake nei te whakamaori a Hohepa i te moe a Parao. Ko tenei warn i tuhituhia ai hei .titiro ma te kanobi kite manawanui o Hohepa kite pupuri i te kupu a tona atua, nga mabi a Hohepa raua ko te Kingi o lhipa l puritia e o raua whakatipuraoga tae noa maiki naianei, e tu nei nga toa taonga, nga toa kai, nga paparakauta, te nunui o te whare, kaore e kitea atu tetahi pito, kei roto i te paparakauta te waina a Parao, i tukua ra e ia tana tangata mahi taro kite herehere; kai roto i nga whare peka nga rohi a Parao i tukua ra e ia tana tangata mahi taro kite herehere, nga whareherehere i noho ra a Hohepa i roto, ina kna ki e ales nga kanobi o nga tangata mahi i te kino, e taronatia a'ia ki roto i taua whare, kaore e kite te k uoa, ko te taogaoa anake i whakarite* mo taua mahi e kite l te rnajfaga o te (tangata, te bara o te kai riringi waina a Ptrao he raogo l rere mat ki roto i te ka r aihe waina, ko te tike tera l ora ai te kai nrbgi waina, no te me a be pariiau Co te raogo, Te hara o le kai mahi taro he kirikin i taka ki roto i te rohi, no te kringa o te Kingi ka mate nga mho. no reira i whakamatea ai te kai mahi taro. K tati hei konei mutu ai tenei kaupapa korero mo ta whanau a Iharaira, i waiho ra e nga Hipianai roto i te wha*-R pononsja i lhipa, i te mahi pokapoka pareki, i te pa*au whenua, me . te tinitiai noaiho o nga mahi i homai e n«a liioiaia ki ta whanau a Ihaaira, aua mahi i puritia a. o ratou wbakitipura'iga tae noa mai ki naunai, te pokepoke paw hei pjreki. Tenei kua kitea ake i nga whare nunui he pareki katoa, nga mahi kohatu tenei kua kitea ake i nga pou koha~u tona tini tona mano, i tauira kafcoa mai nga mahi a te Pakeha l o ratou tipuna, tanei ano tetahi te kuru maitii, l heka mai ano i o ratou tipuna, e matakitaki net te kmohi ki nga kuru maitai, toua tiui, tona ma io o aua mahi, nga mereka.a a Mobi raua ko Afon* > lukua ra ki lhipa, tenei kua kite i tetahi o aua merekara, wbakarongo rawa atu ki roto i reira e rara m& Qgf} wahalfi te waiata,

tona tini, tona mano o tenei ngarara o te poraka, na .me titiro ano tatou mo tenei ngarara, he mea mau mai na te Pakeha i lhipa. kaore tatau e mohio ki tera whenua, kei wbea ra, tetahi e wbia nga tau mai ia Mohi raua ko Arona tae mai ki naianei, te homaitanga a te atua i nga ture kia Mohi i maunga Hinai. Ko aua ture kotahi tekau he mea tuhituhi ki runga i te papa kohatu ko te putake tera o nga ture e puritia nei e o ratou whakatipuranga tae noa mai ki naianei, e mahi nei te iwi Pakeha ki ta whakatutu ture ki runga kite iwi Maori. Ko aua ture kotahi tekau i te wa ia Mobi raua ko Arona, no te hekenga haeretanga mai i runga l o raua whakatipuranga, katahi ka honohonca haeretia kia ture nga mahi katoa, tae rawa mai ki naianei kua tini noaiho nga ture ki runga i te tangata, i te kararehe, i te whenua, name titiro ano tenei kite manaw'anui o Hohepa, tae mai kia Mohi raua ko A'ooa, l puritia e o ratou whakaMpuranga tae noa mai ki naianei. Kaai ten a, nga mabi pai, nga mahi kino a nga Kingi o Iharaira kei roto i te patpera e takoto ana. Waahi tuatoru Me tango mai eau ia Kingi Horomona. Ko te Kingi tera ia ia te matauranga whakabarauara i raro i te ra, e wha ano nga mea kibai l taea e ia, ko te ara o te JNakahi i runga i te Karnaka, ko te ara ote Ekara kite 'rangi ko te ara o te kaipuke l waho moana, ko te ara o te tangata kite kotiro ia ia e titiro atu ana kua puremu ki to on a ngakau, enei korero i korerotia nei ote Kingi i rite katoa, kibai i taaa e ona whakatipuranga tae noa mai ki naianei. Kaati tenei. Mote matauranga o Kingi Horomona. jvo te mahi tuatahi l whakahaeretia e ia ko te wbakarite whakawa i waenganui \ tona iwi, l kite ai a Iharaira i te mohiotanga nui whakaharabara o te Kingi kite wbakarite whakawa o reira mai tae mai ki naianei, e tu mai ra nga whare whakawa ate iwi nei ate Pakeha. Kua o.ti noatu te wehewehe nga whare whakawa mo nga barangawari, mo ngi ha*-a uaua. mo nga bara pai, mo nga hara kino a te tangata. Te upoko o nga whare whakawa katoa a te Pakeha ko te Hufii rimi Kooti, ko te whare'tera e tukua ai te tanga?a kite mate hei utu mo ana mahi kino, Kaati tenei. Te upoko o nga whare mahi ture In te Paremata, te upoko o nga talotoranga moni ko 69 Peeke o Niu Tireui, otira ko nga peeks katoa o nga motu nei; enei whare he w*a w e nunui ka'.oa, tau ana mai te wehi kite titiro atu a ta'kanohi, kaati Nga iwi ata titiro marire iho nga kanobi ki nga rarangi o te RaraipiUire, Bhai'i he whajwart ta ake i te pulake

o nga mahi a te Pakeha e kom e lata, kua hee noa mai 1 o tatau tipuua to tatau mana; ko to te Paketa mana e puritia nei, he mea tuku mai 1 o laiau tipuna heke mai uei, a, tae noa mai In teoei wa, nga mahi e mahia nei e le Pakeha, e kore pea e taea, ara, me tarai.

M.e ahu ake tenei waahi ki nga whenua o te iwi Maori, o tatau wheuua e kore e mau ina tatau, kote takaha mutu ano a tatau mom hei utu l nga taonga a te Pakeha, kaore i tua atu nga moni e utua nei ki.o tatau whenua e iu Pakeha. Kua rite noa atu te bua-ali hei hokibga Atu mo aua moni ki ie Pakeha, ko te whenua ia i tskoto tonu l tona takotoranga, he aha te tako ? he kuare no te ngakau, tuarna, he mangere, he whai 1 nga mabi ngabau, a te Pakeha, ina hoki te tohu o te kuaie ka hokona te whenua kr te Pakeha, kt nro mai nga moni kaore e tiakina e kawe ranei kite peeke takoto ai, heoi te mahi a taua taagata he makacneki i ana moDi ki nea mea kore tikmga noaiho, kotabi pea te rangi, e rua rauei, kua hoki atu ano kite iwi no ona ie taonga, heoi titiro kau atu kite whenua e takoto mai ana, e mahia ana e te Pakeha ki ta ana mahi kite wbakatiputipu taonga mo ona, hoibo, kau, hipi, poaka, manu, kite parau hei tipuuga witi, oti, paare, (aewa. tanapu, aniaoi, kareti, pahioapa, irupape, kapitii.pudputi;hei tipuoga rakau, paina, puru» kamu, keiha, aporo me era atu mahi a te Pakeha ki runga i taua whenua, he ara moni ikafcoa kite hokohckoua atu nga hua o enei mini kia ratau a io, nui ke atu te moni e puta mai kite Pakeha ra i te mom i hokona mai ai e ia te whenua o te Maori, tapara mai hcki te nekenga atu o tana moni, heoi e kawe ana kite [wahi takotoranga moni kua tuhia ake ra, kaati enei mabi a te Pakeha kaore e mahia ana e te Maori hei ara moni ma ana, koya ki paku kinha, ki roto, ki meroiti; te kupu whakaHf-G a te "Pakeha mo te tans;ata moe roa i te at-a, " ko te manu raoe roa e kore e whiwhi;" "ko te katoitoi moata ite a'a pahorehore ma ana te noke," tenei kupu mo h°> tangatamahi, me main ano tn moni kite mooi, te nfeenga o tenbl kupu kua tuhia i rutiga ra mahi.

Kaua n'ga moni e makaia ki roto i te' wai.i te abi ranei, no reira tenei kupu meke moni kite moni; kaati me penei ake te kupu ko nga mom i makaia ra ki te wai, ki runga rasei ite ahi, na te Maori, ka pewhea al bold te maunga mai o to te Pakeha to ona taonga, mehemea hold i rite te ngakati ki to te Pakeha, te kaha ki te pupuri l nga mahi kua tuhia ak* nev penei pea eahUft taia afeu ~atu aao. fca;,a ko ionei kaore, qq jj§ raea ko Dga mahi tera kei te kitea atti e |9 towohi, M«m DgiJ w&W fcpro i

kitea atu k> Ega kakalu e kakahutia uei, ko uga kai e kiiugatia nu, otira kote tini nuaibo ots Pakeha taooga e tirohia ake nei.

Me ahu ake tenei ki npa iwi o te ao, te iwi kua ata kitea bke ko te Tainamana, tona ture he uea 1 neke mai i ona tipuna tae uca rnai ki naianei, kaore e tapabia anx nga makawe o runga i o ra'au nuienya,. ara o runua tonu ito hi heaa nga taha, naehemea ka tupahia nga makawe o ruuga lte timuaki o taua raatenga, a, k* huki ai la ki to ratou moutere, ka whak imasea e to ratou Kingi, kaati, e k>(-rj dna Dga nupepa Pakeha. ko te iwi nui Cera kei ranga atu i nga iwi katoa o te a}, ko te iwi kei muri mai o te ko te boa pakanga ote Tia c ami, ko Kuhia. Euei iwi kite pupuri tonu i te inana o ra,au tipuna, o il'ii a mai a tae mai ki Laianei. Kia i, me hoki aka tenei v>aalii ote korero kite iwi Pakana. Ta rangatra ote Pakeha kotaui tonu, ko te Kmgi aoaki, kj te Kami an ake, hei nobo l luuga i ie torooua o ra'au upuoa i puritia uei e o ratai wba ; <a;ipurauga a tae noa mai nei ki ijaauri. Te kaiwhaka akoto tikauga i ran o i te Kiogi ko te KiwaDa, te ma gai o te Ka.vana ko te Pirimia, ma ie Pirimia kite Miniia ki ngaMema, rua nea memaki te iwi nui katoa... Hj te inaui a tenei iwi he hanga ture mo ie f wi, uo reira ka liaire a r u u?aiv*i e rua Pak-iha, Maori, kite k iW'3 atu ia ratau p.t<hai>* ki roto ite whare Paremata; ieLa mahi he tioo mabi oai raw* a;u, ko te woanaunga i tana Wiina he tuoui, . luturu take'ake tenei kupu, h-< upm tin) ka *?e i te Caoga ta ki Poaek-i ka ta> ki reira kaore t.aua moni e roa kua pm. ko te piiihaoa i kawaa atu ra lakoto toou atu i rpto i ie whare, he abate take? be kore kaore e wbakaae te iwi e'noho mai ra i roto l to ratau wbare waoanga ki taua pitibaaa, ki taua take ranei, ko ie kupu a etibi o taua iwi kite tangata Maori, mehemea ka atu ki tona tan, taiooa, apopo ka hcki mai ai koo, hei reira ka mini i to tak a , hei reira ka tiaki taua ia tamoa, w apopx a, pauip* ana paku hereni i te Uringa i iaaaa iak« nqao a; 1 Poaek-' 1 , hki kau atu kite kamga, tena mabi e kore e oti mo nga tau e whiara, a, mahue. kau atu taua take, raehemea kite manawanui taua tangata ka oti tana take mo nga tau e whia ra. Me hoki tenei wahi ki npa mahi a te Pakeha. Kaore te Pakeha e mahi noa i ana mahi ka kawe ano ma te natanga e paahi mai, N?a mabi 8 kawea ana kite Paremata kia puta mai i reira, katahi te fcangata ka mana kite mahi i tana mahi, hei mahi moni ma ana, a, rpgafcira noa taui tPgata, l?Uate§B maaawaaul ki

Nga mabi katoa a te Fakeha e peneitia ana te ahua, kua takato uoa atu te tailira mo nga mabi katoa, "kua oti noa atu l te' ¥ Kavsanatanga te whakatutu uga tiniuaki mo nga tikmgao nga mabi o iaahua, oia tikanga, o i* ture o nga mahi katoa a te Pakeha, ka whakaturia ana nga tangata hei tirotiro Ite tika o nga mahi, kite kore e rite ki runga ki ngararaogi o te ture ka Whiua taua taogata kite mom e rite ana mo taua he, a, ka whakamutua raaei. abakoa tangata tiaki paamu, toa, otira nga mabi tini noaiho ate Pakiha he ture katoa, no riira hoki tu tonu ana mabi, kaore e taea te ueue e wai o te majauranga. Tena titiro atu ki iga ture kua bipokiua mai ki runga i te iwi Maori, be ture ano ma nga ahua whenua katoa ehaiai te meakotihi nga ture kei runga i nga wheuua o te iwi Maori, he whenua auo me tona tura, he whenua ano, ma tona cure, Kei te pmai te abua.,a nga whenua Maori o runga o nga nei, ko fca Kooti Whenua Maori te putake o nga ture e patu nei i nga whenua;. o teiwi Maori, i runga ano i te whakjk aetanga a nga kaumauia, tae atu ki nga taogata macau, kia tukua nga whenua, ki roto i te Kooti Whenua Maori, i te. uruuga o nga, whenua ki roto i te Kooti, ka puta mat ko te ture hoko whenua, ko te ture whenua, Ho te tui'9 rahui, kite ture mo nga wira, ko fcS ture utu reiti, ka te ture tuku, ko te ture riihi, me era atu ture noaiho o nga ture e haere maj nei ki runga i nga whenua Maori. Enei ture katoa kei ce aue tonu te iwi Maori, timata maj i nga matua tae mai ki nga tamans, Ko nga ma.ua i hoko i ona whsaua ia, iaeora ana, xpafitrftv* ake kuakora he whenua mo aea tama-iki, kua noho i roto i te iawal?cretanga inaianei, ko nga tangata \ ma-hj wira ki teiahi taogata ko atu i mu* atu o tona kua raru ko nga whanaunga lata, ko nga ian -rata l?oro moni ma to kai ruun ka nro ko cstahi wahi o te whenm hei utu mo tana ruuritanga, ko se tangata kaore ana moni e kore e pai tona whenua i nga tarn kino, otira me penei noa ake te ara moni a te iwi Maori he) utu i'enei mgiie, kei te haere maii te Whenua ehara i te mea ua tona weuawera tet&hl waabi o ta ana moni, kaore, tuturit fcakefcake tenei kupu, Kaati, ahakoa tera atietanga o te iwi Maori, mo nga fcure ta fcuhja ake nei, kaore e iropeke ki nga ®%U ft to IWI nei a te Pakeha. Ki te rengOaMj b@ ngtoi boibo kei nga. wahi katoa o te HoKonj |oi, e ko?e 9 noho te Maori, ka baera

kite makaoiaka i ana paku heroni kite totara, teiahi mehemea kai nga fcaone nuoui ra e nobo ana nga tanga a Maori, para ma Poneke, ara. me i.,a tione uunui katoa o tauu moutero « ma n«i, roogoaa ai he pure! ki ro o t nv,a tiata. k «r> ra van nohr. ka ha to kite mntakitaki ki rViainak maki ai i a-'a paku her i i, ina'ii k isjrouigina he purei ink u k-i i« ha-re mai ka li k bonu ti i iHMv.au, te ma* k •• h..r-< ki roio makamaki ai i a a pn.vu ''• if i

M « hul< ,i u ' onei waabi kt nga mabi purm hoih./ for* maht ma, npa tangata ra anakj. K-iuui te pa', teem in i idnei ite tu-aiti nei, lore rawa e jai. Ho enei mate ano tenei kei luagaite lwi, tera ano etahi o nga in*te kua tuhia ake nei.

Kaafci mo nga waka o tenei taima, te hoiho he mate kei roto, te paki he mate ano kei roto, te kiki he aa mate ano kei roto, ara nga waka katoa be mate kei roto, enei mate ka'oa kei runpa i te iwi e pikau una, kiore e taea te pewhea ranei.

" Te Mareikura."