THE MATUHI PRESS. Wenerei, Pepuere 14, 1906. HUI KIRIHIMETE KI PAPAWAI.

Matuhi, Volume III, Issue 120, 14 February 1906, Page 3

THE MATUHI PRESS. Wenerei, Pepuere 14, 1906. HUI KIRIHIMETE KI PAPAWAI.

Ko te 23 o nga ra o Tihetna, 1905, ka huihui mai ki Papawai nei nga hapu i raro iho nei, ara, a K'Kahukurawhitia, a Rangitane, a N'Pakapaka, me N'Mutuahi, ko nga hapu whakaeke enei. Ko nga hapu o te marae, ko N'Kahukurahui, ko N'Moe, me X'Kauhi. E wha nga take o tenei hui, e ai kite powhiri a Hoani Kangitakaiwaho, me nga morehu o Papawai, i panuitia i te wharangi 56 "Te Puke" o te 23 o nga ra o Oketopa, 1905. Tuatahi, kia huihui mai nga morehu o roto o te awa nei o Wairarapa ki Papawai nei tangi ai ki o tatau mate huhua. Tuarua, ki Papawai nei whakatakoto korero ai, whiriwhiri ai hoki he take hei kokiri ki roto kite hui a nga Upoko Kaunihera o nga motu nei, kia whakahaerea hei painga mo te iwi Maori, ki taiia Hui Topu tera e tu ki Papawai nei i te marama o Maehe e heke iho nei. Tuatoru o nga take o tenei hui, ko te hakari whakanui a enei hapu o Tamairahgi Te Whaiti, raua ko Tukotahi Kafeitiana, i to raua marenatanga. Tuawha o nga take ki konei nga morehu whakarite ai i nga tikanga whakainaharatanga kite ra i whahau ai to tatou Ariki. No te ahiahi o te haterei ka rupeke mai kite tnarae, a Tamaiirangi raua ko Tukotahi, me nga tangata o Tamaki, i haere rhai kite kawe mai i a raua ki enei iwi, ki enei hapu o raua, ara o raua uiatua me o raua tipiina. Ka mutu te tangi kite hunga inate, mete mihi hoki ki nga morehu, ka hohoungia

te rongo. Ka pa te powhiri ate pere kai. Ki rawa nga puku, tarx rawa te tnauri ki raro, ka hokihoki anp, N' M.aua ki roto o Hikurangi ki reira mihimihi ai ki nga kanohi tauhou—ki nga ope—rki nga morehu, me nga mea i'hoki inai i Tawhiti-nui, i Tawhitiroa, i Tawhiti-pauiainao, i te hono i wairua, mete poroporoaki hoki kite hunga mate. He nui te hari mete koa o te ngakau mo te huihuinga o nga morehu. Ahakoa kaore i tae katoa mai e pai noa atu ana, e ngaro ana i runga i nga raruraru. Otira e whakamihi ana te nijakau mo nga waewae tapu ki enei marae, kaati ite mea kua inohio nei ki konei, heaha te he ote hokihoki mai ano. Tuarua, mo Pou Manihera rana ko Iriatara Kiingi, i hoki mai nei i te po o te Reinga, eai kite whakaaro atu a. te ngakau Maori. Ko te whitu tenei o nga tau i wehe atu ai raua ki Merika. I wawai ano te rere a te pukapuka ite tuatahi, "ka roa te ngaro tangata, ka roa hoki te ngaro reta< a, he reta kore te mutunga," na konei ka maharatia kua mateinate, ,He ohorere tonu ka tae mai nga whakaatu kei te ora raua a kei te noho whakakoro ki hoki mai kite wa kainga. Ka whakatata nei kite wa o te Kirihimete ka u mai ki Poueke. Heoi he tino nui te tangi kia raua "He ngaro tangata ora," "I ngaro a kua kitea, i mate a kua ora." Ano to raua putanga mai; i hoki mai i te hunga mate, a ko raua i tonoa mai hei kawe mai i to ratou aroha me a raiou mihi ki nga morehu i mahueakeia ratou ki muri nei. Tino ora ana te ngakau i te kitenga atu ia raua, te tirohanga kanohi a te tini a te mano, i ngaro atu nei i muri ia raua. Hoki rawa mai nei ko nga marae, ko nga whare, ko o ratou takahanga waewae me o ratou nohoanga anake he tanginga mi

raua, ko te iwi ia kua ngaro i muri ia r aua. Marakerake ana nga marae i te paranga a te mate, ka tae mai nei raua, ko raua hei tu ki nga ruarae, ahakoa kore he whakapiki, uae aha i a raua tonu hei manaaki, hei whakawhaiti hei rauhi i te morehu tangata. Ao ake hoki ko te ratapu, He ngaro 6 te Rev. Teri Paerata, ka riro na Tangataware nga karakia i whakahaere. I te karakia nui o te awatea i tetahi kaumatua pakeha (Hubbard) te kauwhau, he mea whakamaori. I tangohia mai tona rarangi korero i nga Kingi IL te 5 o nga upoko te 26 o nga rarangi. I niea ia he maha nga ahua whiu 1 whakapangia e te Atua ki nga iwi o rnua, mo te wareware ki a ia, otira i a ia, a, kei a ia ano nga rongoa eora ai nga mate katoa, tae atu kite tino kino o nga mate katoa, ara, kite Repera. Heoi he whakatupato te tikanga 6 tenei kauwhau, kei wareware kei whakarere tatou i to tatou Atua e kaha nei kite whiu, a, e kaha nei ano hoki kite whakarauora. No te po ka korero a Pou i tona haerenga ki Merika, mete whairtga o Iriata i muri i a ia. Tona maunga atu i te hoa ki te huarahi ki Koronotaika. Nga aitua i tupono kia raua—nga iwi hou i kite raua, i noho tahi ai hoki—te noho a era iwi—etahi penei ano meta te Maori nei, te ahua o ratou kainga meta ratou noho—nga huarahi haerenga o era iwi ke—-nga mahi kari koura i roto te huka. Na ko te roa o te ra kotahi ki tetahi waahi b taua whenua, e ono marama e whiti ana te ra, pera ano te roa o te po ki taua waahi, na te huka ka ahuahua pai ake, ara ka rite te marama kite po atarau. He nui ano te koura o Koronotaiki, otira na te nui o te makariri mete huka i takakino; e rua o riua tau ki reira ka hoki whakararo mai ki Kareponia, he

nui ano te moni o tenei waahi, otira na te riro ke ki raro kite mana o nga Marikena i kore ai e pai ta raua mahi, ko Koronotaiki kei raro i te mana o Ingarangi; he rereke ano te ture kari koura o nga Marikena i to nga Ingarihi, e rima o raua tau ki Kareponia. Ka nui te whiwhi mahi i tera whenua, ma te mangere tonu te tangata e patu; kaati e kore nei he rongo e tae mai kite \va kainga kei nga tuawhenua o era takiwa e kimi mahi haere ana, tetahi e whitu nga marama e takoto ana ite whiunga a te mate, a whanoiti ka marere, na te kaha o Triatara raua ko ta raua pakeha kite tiaki ka ora ake, te painga ake nei kua koingo rawa kite hoki mai, ka rere mai nei. i Merika ka tata nei te Kirihimete ka u mai ki Poneke. A kua tae mai nei kite kainga inaianei; ka mutu te korerp . a ka moemoe hoki. Ite ata tu ote Kirihimete ka araara te tangata wiienua ki te whakarite i nga mahi o te marae, ara rawa ake nga hapu whakaeke mai kua whanui ke te haerenga o uga ma hi me nga whakararu mo te hakarii te awatea. Ka mutu te whakarite i te powhiri a te pere karakia, ka takahi kite whakarite ite powhiri ate pere kai, ki rawa nga pukti ka putaputa ki waho kite marae nohonoho ai, ka pai te rangi, ka pai nga tikahga, ka makoha nga mahara"me nga whakaro, ka kino te haere, no te awatea ka pa ano te reo oi? pere karakia ki te. powhiri i a N'maua ki roto o Hikurangi. Ka pai te rangi—ka pai nga tikanga—ka makoha nga whakaaro, 4, ka kino te haere." No te awatea ka pa ano te reo o te pere kite powhiri ia N'maua kia hui atu ano ki. roto o Hikurangi kite karakia. Ia Mr Hubbard ano te kauhau. I tangohia mai tona kaupapa korero i te poropitita-

nga a ara, "kua whanau he tamaiti kia tatou." I mea ia ko te ra Kirihimete tenei, ara, ko te ra i whakaritea ai hei whakamaharatanga ma taua ma te tangata kite ra i whakaiutukitia ai te poropititanga a Ihaia. Ahakoa kei Hawaiki ra an» to tatou Ariki e haere mai ana, kua kitea noatia a,tu tona unga mai ki tenei ao, e taua poropiti. Koia i puta ai aua kupu poropiti i tona mangai, noho nei, ka puta te karere anahera ki etahi hepara i te koraha o Kanaana. To ratou kitenga, nui atu te wehi i pa kia ratou, otira na te karere anahera ratou i whakamarie, a, i whakamohio hoki kua whanau a Te Karaiti ki tenei ao. Ko te whikatutukitansa tenei o te poropititanga a Ihaia —mete putake hoki i waiho ai tenei ra hei ra haringa, hei ra nui ma nga waahi katoa puta noa te ao katoa. Kihei i roa i muri o te karakia, ka pa ano te karanga. Ahakoa he whanjro te reo, e mohiotia atu ana e penei ana nga kupu o tona powhiri "kua hora te teepu kua takoto nga kai, ma nga niho te uiahi kei muri eei." Ano ka puta te matua o ta matou ope kite marae o Hikurangi, ka tangi te reo powhiri o te tangata whenua, kia Tamairangi raua ko Tukotahi mete tuuiga kawe mai ia a raua, kia kite atu hoki enei o raua hapu. Ka tomo atu i Aotea ka uru atu kite Waipounamu, nga oha a nga tangata kua ngaroki te po—uru atu ai kite Waipounamu e tu ana nga teepu roroa e rua he mea hono tetahi pito ki tetahi teepu ka rite ai te whai-hangatanga o te teepu kite hu hoiho—ki te Pakeha he tohu waiinarie, tenei. I runga i nga teepu e tu ana nga ahua kai katoa a taua a te Maori, me a te Pakeha, hui atu ki ona wai-reka katoa, me nga kekejnarenae rua. Ta nga hapu o

Tamaki, meta nga hapu ote marae. Ko to Tamaki i te aroaro o Tukotahi raua ko Tamairangi, ko ta nga hapu o te marae i te aroaro o Hera Te Whaiti whaea o Tamairangi. Ka mutu te karakia i nga kai, katua Hoanißangitakaiwahoki temihikionamokopunahe mi hi nana kia raua, ka rite tona pohiri atu kia tae mai ki Papawai nei, ki enei hoki o raua hapu kia kite atu kia kite mai. He tohutohu kia aroha kia manaaki kite tangata, kia whai i nga" turangawaewaeoraua matua, me o raue. tipuna e whakawhaiti nei e rauhi nei ite tangata. He whakahau kia hua kia tini te tangata hei whakakapi i nga mea kua riro atu i te ringa o te mate. Ko tona kupu whakamutunga he mihi ki era hapu o raua. I mea ia "E mihi ana au kite piringa o era hapu o korua kite tautoko ia korua. Ko te whare nei ko te Wajpounamu te ingoa, na to korua tipuna i tapa, ka tika to korua tomokanga mai ki tenei whare, no korua a no, ko tera i tua nei ko Aotea, he uiea hono kite Waipounamu. Waihoki ko korua tenei kua honoa nei a Aotearoa kite Waipounamu—ka tika." Ka mutu te whai korero a te Rangitakaiwaho, ka whakawhitiwhitingia nga keeke, ko to Tamaki ka hikitia kite aroaro o Hera Te Whaiti, ko to te marae kite aroaro ote taane mete wahine marena hou. 1 konei ka timata te hakari mo te Ariki mete hunga i marenatia. Kia ora raua ?£ otira tatou katoa i roto i te tauhou. f Na Takatakaputea.