HE WHAKAUTU PANUI.

Matuhi, Volume III, Issue 118, 31 January 1906, Page 2

HE WHAKAUTU PANUI.

Ki te Etita o te Matuhi: —Kia ora i te ra o te Ariki, meri kirihimete whir ti mai kite tau hou hapi nuia. E te Etita o te Matuhi, tukua atu taku ripoata whakaea i te panui a Hiraani Nopera i te Matuhi No. 114 wharangi 5, e mea ana kia unuhia te rarangi o taku panui manaaki kore ia Rora Rupuha. E te Matuhi e whakaae ana ahau kia unuhia taua rarangi o taku panui, unuhia atu ka mutu mo tena rarangi. Mo te rarangi o raro o taana panui e wero ana ano, kaati e whakaae ana ahau kia tu tona hui rangatira, me tino ki ahau kia karangatia nga rangatira; me whakamarama ahau i te tikanga o te ripoata unu panui, ko te unu anake kite kore . e unuhia ka tuku ai i te panui whakahe, ko te ahua o tenei panui kotahi tonu putanga o te unu mete wero; no

reira c tika ana kia tono ahau kite Ariki na ana tenei panui, tonoa to hui rangatira kia tu kaati mo tena. Ka whakautu au mo te panui a Heta Matua, i te Matuhi No. 114 wharapenei tetahi o nga take a Hiraani Nopera, mo ngataonga kaore i urn raua kei te he tenei rarangi.

Te whakhmararaa: —Penei ke te kupu a Hiram Nopera i roto i to matou huihuinga, kaore ona ukanga mo nga taonga, no Rupuha tonu ona taonga; na ka marama te Matuhi ka takahe ano tena rarangi o taua panui, e ki ana ano i tetahi rarangi o taua panui, kaore ia e mohio na te Kiore a Horomona kore rawa; ka whakautua e ahau, mo to ki kaore a Horomona i a te Kiore tenei tona whakapapa:— Ko te Kiore ka moe ia Kaipaoe, ta raua whanau ko Hinekiri to mua ko Matakupenga to muri: ko te Mimi to muri rawa. Na te Mimi nana a Rora Kupuha me au hoki, koia tenei ko te Kiore, ko te Mimi Tanginoa, ko Ngatihierua, Rakerake-tu-ki-te-rangi, ko Horomona ko Hone-te-whakapai ko Henare Teatua, na kaore a Heta Matua i whakahe i taku whakapapa ki taku kanohi, me taua huihuinga, na ka marama ano te Matuhi kite takahe o taua panui, ka mohio te Matuhi e penei ana te ahua, e mea ana kia uru pea kia te Mimi na kia marama. Na Hinekiri ke a Heta Matua, ko . Matakupenga to muri iho ko te Mimi to muri rawa, ko te whakamarama teftiei o te whakapapa o Rora.

Ko te Kiore, ko te Mimi, ko te Puha, ko Ngarangitauatia, ko te Pohowera, ko Erena, ko Rora.

Me apiti e ahau te Kiore. te Mimi, Tanginoa raua ko te Puha; Ngatihierua raua ko Ngarangitauatia; ko Rake-rake-tu-ki-te-rangi raua ko Pohowera;

ko. Horomona raua ko Erena: ko Hone Te Whakapai raua ko Rora Rupuha; ko Henare Teatua ka tamaiti, ko tenei whakapapa e kore e taea te whakahe: Kia raohio nga iwi o Aotearoa mete Waipounamu, kite leo te pokanoa o te panui whakahe a Heta Matua mo Horomona. Mo te rarangi whakamarama i te tuku a Rora ki ona hapu kia marama, kaore he ingoa hapu: te rtia ka tu a Rora, e whai kupu ana au ki aku hapu kia Ngati-Manu-hiri, kia Ngati-Te- Kiore, kei te he tenei rarangi; na kia marama nga kaititiro Matuhi, kaore a Heta Matua i te Poho-o-kahungunu ite korerotanga a Rora i tant ohaki, na hei tino mohiotahga tenei nia nga kai titiro Matuhi i te tino heenga o nga rarangi e korerotia i runga ra, ka tino whakamarama ahau, ko te tino ohaki tenei a Rora Rupuha, koia tenei:— Oketopal9 1901.

Taku kupu ka korero nei au i waenganui i tenei huihuinga tangata, he titiro iho noku ki toku ahua, e rite ana ahau kite kereru, otiia he whakatata touu taku inahi kite heke atu ki te he, no reira nei au ka whai kupu ki waenganui ia koutou, e aku tamariki taku paanga ia Manuhiri ki aku tamariki kia Hiraani Nopera me ona taina, taku paanga kia te Kiore i mua i o tatou tipuna kotahi tonu te ahua, inaianei i te ture ko te uri tata te mea tika no reira ko taku paanga ia te Kiore, kia te Ratahi, ara kia Henare Teatua. E Hira to koutou papa hei tangata mo koutou; ka ki ano au ki tangata nei kia Henare Teatua e ta to papa hei tangata mohou, ko taku whakaaro tonu tenei iaaue whakamamaetia ana kua whakapuakina nei e au kia koutou; i maharahara ano au ki etahi o aku uri kia Miriama, otiia kua oti taku whakaaro mo tetahi o ana tamariki, he

whakaaro ano toku ki to koutou hakui kia Hineiwaeaea; aki tengaro atu ano I hoki e taea te pehea, otiia he nui taku whangai ki te-moni i nga wa katoa. E te Etita o "Te Matuhi" ko nga tino korero tenei a Rora Rupuha. ;he mea tuhituhi e au e Henare Teatua e kite ana nga tangata i a au e tuhituhi ana, ko nga hapu e noho nei i coto i te Poho-o-kahungunu; Ngati-Marau, Ngati-Toroiwaho, Ngati-Raukawa, Ngati-Wharenui, me Ngati-Kere; ko tenei hui he kawe inai i nga mate o Renata Ropiha mete Atamira Matua, e ngakai titiro Matuhi, ko ahau ko Henare Teatua te tino kai tuhituhi i nga mea penei, kiriinini, me era atu tuhituhi, i inua atu o te matenga o Henare Matua tae noa ki tona oiate 7 nga, ko toku komiti ko te whakamaharatanga kia Henare Matua; ka uiatau nga pito e wha o Aotearoa mete Waipounamu kite tino he ote panui a Heta Matua e ki ana i te wharangi 8 i korero tonu ia kite konohi o Rora Rupuha, kei te he to whakahua no Ngati-Te-Kiore a Henare Teatua, kowai te kai whakatika mo tenei rarangi kei te ora ranei a Rora Rupuha, te 2 me penei, heaha ra a Heta Matua te whakahuihui ai ia Rora Rupuha, me etahi atu i te tau 19u2 1903 mete 1904, ko te 1905 tenei ka mate a Ro-' ra, katahi ka huhua nga korero, na e nga topito e wha o Aotearoa mete Waipounamu, kia marama e nga kai korero Matuhi. He unu tetahi waahi o te panui a Hiraani he tautapa tetahi kia riri ano, ko te panui a Heta Matua he whakahe mo taku panui, he whakahe mo te wira, he whakahe mo Rupuha, he whakahe moku; he whakauru kia uru kia te Miini a te Kiore, ko enei tanga1a nana nei enei panui, he hupga kotahi raua me to raua komiti; no reira

e te Matuhi e kore ahau e tono. kia unuhia te panui a Heta Matua, engari me whak*;utu e au i rungai te rarangi o tana panui. Henaae Teatua, Porangahau. Tihema 28 1905.