ROPU KOMIHANA WHAKAHAERE MO NGA RAHUI O NGA KURA O WAIKATO.

Matuhi, Volume II, Issue 95, 19 July 1905, Page 2

ROPU KOMIHANA WHAKAHAERE MO NGA RAHUI O NGA KURA O WAIKATO.

Whakahuanga a nga Maori o Waikato. Nga korero a te Pihopa. I.te 30 o, nga ra o Hune nei, ka noho te huihuinoa o nga Komihana ki roto l te Hupirimi Kooti i Akarana, ko nga Komihana ko ta Heemi Penekaha (Sir James Pendegast) ko te Watere (H. S. Wardell), mete Kuiki (W. H. Quick),: hei uiui i te ahua o te whakahaere a nga kai tiaki o nga kura rnaori, o roto i te hinota-tanga o Akarana. I te takiwa e noho huihui ana nga Komihana, ka whakatakototia e mi Hino Kerea (J ; St. Clair), tetahi tino pukapuka na Mahuta, me NgatiTipa, koia tenei:— 1. Ko te whakanro o nga maori i runga i te kore kaha o te Haahi Mihinare kite whakahaere iuiga whenua Rahui Kura, e mohiotia nei ko te Kohanga, ko Hopuhopu, ko Pepepe, ko Puniu, me Otawhao, me tono ki tn

Paremata kia tangohia mai i nga ringaringa 6 nga kai tiaki, kia taea ai nga whakaaro o nga kai tuku o aua whenua. - 2. Kia rua nga ahua Kura, he Kura rnahi tuhituhi, tuitui kahu me- era atu tikanga, mete Kura rnahi a ringa, a me whakakotahi aua Kura kite Kohanga, kia kotahi ki Hopuhopu kia kotahi ki Puniu, ki ranei. 3. Mo te taha kite kohi moni, hei whakapiki i te whakaturanga o aua Kura e torn, he mea tika kia kohi te katoa o nga maori me nga pakeha mo aua Kura, a me. tono hoki kite Paremata ilia ta'piritia inai te pauna kite panua. Tokorua etahi tangata rangatira kaore e piranffi kia mohio te katoa ki • • • i i • o raua ingoa, maianei, tera raua ekohi i etahi moni nui, mo te whakaturanga me nga whakahaere mo aua Kura. Ko nga mema katoa o tetahi ropu e inohiotia nei ko te (International Brotherhood League) ara, ko te VVhakatuakanatanga o nga Peka Ropu o nga iwi, i nga ihotu o te ao. E tae ana etahi peka. o taua Ropu ki Merika,me Oropi me era atu motu, tera.ratou e whakapiki i tenei. whakaaro pai, a me puare nga Kura ki nga ahua iwi katoa, # ko te take i whakaturia ai aua. Kura, hei hapai ake* hei painga hoki mo tenei iwi mo te maori. no te mea, kei te pai ake te iwi moari inaianei. >.'■ -■_• - 4. Ki te whakaaro ake, i muri atu o nga tau tuatahi tuarua rauei, tera e riro ma te Kura tonu ano ia e whakapiki; irunga i te n>ea, ka hokona atu nga taonga e mahia ana e te taha kite Kura rnahi a ringa, me nga taonga kakahu e mahia ana e tetahi ahuatanga o.te Kura, a me whakawhiwhi hoki nga tamariki ki tetahi waahi o nga

hua e riro mai ana i te hokonga atu i nga taonga i mahia e aua.Ku.ra. Te Whakautu a te Pihopa o, Akarana. 1 mea ia ko te whakaaro a nga raaori kanui te pai o te w.hakahaeretanga, tera au ine toku poari e koa ina ahua roa atu te takiwa, kia ahei ai hei whakahaeretanga i nga tikanga mo nga Kura nei, kia taea ai e au tne toku poari te whakarite te ahua o nga Kura kua whakahiiatia ake nei, mo nga maori oroto i te Hinotatan<ja o Akarana nei, engari ki taaku whakaaro ko* nga waahie whakahuatia a te Kohanga a Hopuhopu a Puniu, hei tuunga mo nga- Kura, he take tenei e riro ai ma nga tangata rnohio kite titiro, e ata titiro nga- waahi pai hei tuunga mo nga Kura, ki taaku whakaaro e kore e taea te whakahaere te rnahi kohi uioni inaiahei, engari a tetahi wa, kua mohio noa atu nga maori tera etahi tangata tokorua. he whai rawa, era e whakapiki i tenei tu rnahi mehemea aua tangata tokorua ka whai kupu mai kia au, tera au e whakakotahi atu kia raua.

Mo te rarangi tuawha o te pukapuka a nga maori T e kore au e whai l?upu atu, engari ka whakamahara atu au ki nga Komihana, i roto i nga kura e inohiotia nei ko Hone Tiwini mc Kuini Wikitoria e rua nga ahua tamariki maori c haere ana ki aua kura, he tamariki taane etahi, he tamariki wahine etahi, e whakaakctia ana ratou kia mohio ki nga tikanga pai ina hoki atu ki nga kainga. I mua atu o te mutuhga o aku korero, ka whakatakoto atu au i enei take kite aroaro o nga Komihana. He nui nga waahi o Waikato i tukuna ki nga kai Riihi kia vvhakapaia. (2.) Ki te whakararurarungia aua kai Riihi, he nui te uauatanga e pa kia ratou.

(3.) Ko ta koutou te pukapuka e nga maori e ahua pai ana ano, engari kaore e tutohu ana i te wahi i he te whakahaere a nga kai tiaki. Ka mutu nga korero a Te Pihopa. Nga Maori me aßatouMahi. 1 roto i nga korero a Aputana (J. H. Upton) tetahi o nga kai tiaki i mea ia, kaore nga kura maori e kaha ana ki te tautoko ia ratou, engari e riro ana ma te Haahi e tautoko mete whakapiki ano o te kawanatanga, a ko nga maori he iti noa iho ta ratou tautoko i nga mahi whakaako kura o roto i nga whenua ko nga maori kore rawa atu ratou e wehe ana i etahi Rahul hei whakaako ia ratou tamariki. Ko nga tamariki maori kei Akarana nei, na nga pakeha ratou i tuku ki nga kura a na nga pakeha ano i utu o ratou haeretanga, mehemea te Kawanatanga ka iioko whenua maori, he mea pai ano kia wehea tetahi waahi hei whakaakoranga i nga maori. Te Watere, he patai ten a mehemea ka tangohia e te Kawanatanga te Rahui o Hopuhopu, inaana e whakahaere, e whakatu hoki he Kura ki runga, ka whakaae ranei nga kai-tiaki. Aputana, ka tino koa rawa matou ki te tuku atu i te whenua.

Ae pa ana hoki tena kite Kohanga. Aputana, ae. Engari kaore a Puniu. Aputana kaore, mehemea kite tu tena, katahi ka iti iho nga tamariki ki Tiwini.