TE HUI HUAKANGA I TE WHARE HUI O NGATI-HUIRAPA.

Matuhi, Volume II, Issue 94, 12 July 1905, Page 8

TE HUI HUAKANGA I TE WHARE HUI O NGATI-HUIRAPA.

I tu nei kite Umukaha i te 15 o Hune 1905. Ko te ingoa o taua whare ko Je, Hapa o Niu Tireni. Ko te Honore Kanara Piti, (Hon. Colonel; Pitt, M.LC.) naana i, huaki taua whare, he nui te tangata, Pakeha .VLaori hoki, ko Tame JEfarata te , kai whakamaori i nga korero, te mea jtua 7 tahi ko te hoatutanga i te mihi a nga hapu i hui ki taua tnarae, ka mutu ka tu marte Minita kite iv-hakautu, ikariui te pai o fcona whakaivtu, ara e penei ana ona kupu. 1. Ko takti mihi tuatahi atu kia koutou, mo to koutou kaha kite haere mai i te kino o te &i te'iiei rangi, otira he tnea nui tefiei hei taeWf nga mai mo koutou, koa* an tau i

mo taku taenga mai kite huaki i teriei whare, e hua ia nei te ingoa ko te Hapa o Niu Tireni. Ko tona whaka-maramatanga o taua ingoa, ko nga whaka-ritehga a te Kawanatariga, kaore i rite i a ia mo te Waipounamu, mo runga i ta koutou mi hi mooku, e kino koa ana au mehemea ka whakaritea nga tikatiga e tono mai nei koutou maaku e mau atu ki nga ininita. Kaati ko ta koutou whare kua kite ake nei au, e rua ahua ko te whakamahau nei i whakairotia ki nga mahi a te maori, ko tona tikanga kua kotahi nga maori me nga pakeha, i runga i tenei Korotii, a, emohioana hoki au kua nui atu te mohiotanga o nga ropu tamariki maori, ina hoki nga mea i puta mai i roto i nga matauranga. Ko te Hon Tiini Kara minita, Hone Heke metna, 1 ■;• Takuta Pomare, Apirana Ngata roia, , ~ , : Kai te nui haere te mohiotanga i nga tai-tamariki maori. liia'hoki i te tauo te Taitnana Tiupiri o Kuini Wikitoria, nui atu nga tai tamariki moliio a T. Te Tau, a Kere Tutehounuku, he nui atu kei nga kura lnaianei e na e putaijte mohiotanga. Heoi enei, kupu engari e- karanga atu ana au kia koutou ka tuhera te inaianei. Timoti Whiua, I mua atu i te huakanga ka hoatu e au te ki hei Huaki i ttTToa he" pounamu taua kil, heoi ka riro atu" te/ kii, ka huakina te toa, ka haere nga tangata ki, roto kite tina ko te utu e 5/- hereni mo te haereiiga I nga haunga ia nga. maori dilute ;ii oa atuv ka ; whanui ,tb.ka4 ka tUj ft Jimoti Whiua kiute pataijkirte jMi«.itm;h*rf3i. yjHeahas 1 i: koxe aftiriatjau e ahei 'teijt&jhgp i tflg& whenua whakanjohonoho o %tk «j kawatl

natanga? 2. Heaha i kore ai matou e whaka-whiwhia ki nga inana mau mai i te moni penei hoki me nga pakeha, na hoki kua kotahi noa atu matou nga oiaori o tenei motu ki raro i te haki o Pintehia. Minita:— No te hanganga ano i tenei ture i kapea ai te taha uio nga maori ki waho, kia kaua e pa atu kia koutou ka 13 nga tau inaianei engari ki taku.mohio ake tena e tutuki atu ki kona te mutunga mai. Tikao Wira: —E patai atu ana au kia koe he aha i roa ai nga tikanga mo nga Rahui o tenei motu i kore ai e tere te oti e mea ana matau kia homai uno nga mea mo tenei pito ki konei ano, notemea kai te mamao rawa atu te waahi i takoto ai aua Rahui?

Minita:—Ko taku whakautu mo te patai, me panui atu eau i te whai korero a te Pirimia i Rotorua, e mea ana iakia hangaia he tikanga, kia roherohea nga whenua maori kiia kiia whanau, ka mutu ka hoatu e te Kawanatanga he moni i runga i te 4 pe heneti (per cent)? 2 Kia whakahaerea he tikanga whakawhiti-whiti i nga whenua tawhiti kiia tangata i runga i te wariu, koia tenei he tikanga e taea ai te whaka-tutuki ena hiahia o koutou.

T. Parata:—E whai. kupu ake ana hoki au kia rongo koutou, i te tiinatanga mai o taku tu hei metua mo tenei motu, ka timata taku whakaatu i tenei tikanga i te rohe-rohe kiia tangata kiia tangata ? I runga i toku mahara mo taua tikanga, whaka-haerea ana e au nga rahui i whaka-haeretia e Tiati Make.

I whaka-haerea e au nga tikanga mo l »ga whenua, i tonoa mo nga maori kore whenua a kua oti te roherohe

kaati he nuingamahi kai te takoto hapa ote Tiiti o tenei motu. Heoi.

Ko taku kupu mo runga i te ahua whakakotahi i nga ture maori kia kotahi tonu he mea pai ki taku mahara mo tenei motu, enei tikanga, ko nga tauiariki kia kaha te whai i nga matauranga inaianei. Takuta Poinare:—Kanui toku koa ■mo tok'u taenga mai ki tenei hui, ka whai kupu au kia koutou e nga pakeha e mea ana au, kaua e hiii mai ki konei mo te matakitaki hei takaro, engari me uru mai kite whakapiki ite iwi maori i uiua he torutoru koutou, he nui atu te maori, a, arohatia ana koutou e ratou, inaianei kua nui atu koutou, ma koutou e whakapiki inaianei:—Heoi anei ake te mahanga o nga korero. Ka mutu te hui o tenei rangi, i te po he kanikani, i te 8 p.m., ka tuhera te kanikani ko te kerene mati ko Timoti Whiua raua ko Raiha Te Puaha o Porirua nana i timata, ko te tokomaha o nga tokorua i tu ki runga e '250, ka kiki tonu te papa kanikani noho noa mai etahi i te kore ruma, ka kitea i konei te kai nei te hiraka te tatana, kore ake te Pooro a te Kawana te ataahua o nga kakahu o nga wahine o te Waipouuamu, kanikani tonu a tae rioa kite 7 a.tm, ote ata, ko te utu mo te toa i taua po nei 4/6 nio te tokorua. I te po tuarua kaore he utu o te kanikani, whanoiti ka rite ano te nui o nga taugata kite he rereke katoa nga kahu kanikani o nga wahine, ka kitea te atahua o te wahine aw he-kai he mete toru koata ano, ki te titiro atu ko nga anahera o te rangi ko te rite, ka kino ta ratou nei haere ka kanikani ite po, tae noa kite 7 o nga haora o te ata, ka mutu.

Hei tera putanga pau atu ai te roanjja o enei korero.