KI TE ETITA O TE MATUHI.

Matuhi, Volume II, Issue 91, 21 June 1905, Page 9

KI TE ETITA O TE MATUHI.

Ten a Koe, —E hoa o Tuta, e Koroneho Arona, tena korua, i toku kitenga Iho ia korua panui i Te Matuhi No. 82, wharangi 3.7., oho ana oku whakaaro i ta koutou whakahokinga ano ia Wi Pere ki runga i Tona Toroona, na nga iwi katoa nei hoki o; te Tai Rawhiti ia i whakanoho ki reira. JS T a, e tautoko ana ahau ia korua kiiptt whakariterite,. mo te kaha o Wi Pere kite whakaora i tona iwi maori. Kua kite pea o tatau hoa i te mate o te iwi i nga whakahaere a Wi Pere, i hiahia ai, kite tango i tau a nohoanga. Na, ka kaha ahau kite ki penei atu kaore ano ahau, i kite i tetahi mate a Wi Pere ki toku takiwa, ara, kite Pel o Pureti, engari te whakaora tangata. Na, ka tohungia ki raro nei nga mahi whakaora a Wi Pere. (1.) Ko nga whenua o te Takiwa o Whakatane ki Opotiki i tangohia uio te Raupatu, whakahokia mai ana etahi wahi o aua whenua e te Ture Tiotatenata o te tau 1878, ki nga tangata 2,3, 4, kai tiaki mo te iwi, kite mate taua hunga ka hoki enei whenua kite hunga nana i hotnaj.

Na, kua mate katoa ana kai tiaki i naianei kua tae tenei kite taimae hoki atu ai ana whenua kite hunga nana i homai. Naku i haere ki Poneke kia Wi Pere i te tau 1892, ka tohea e Wi Pere ki te Kawanatanga kia whakakorea te karaati, o aua Kai tiaki, kia hanga he karaati hou,]moaiia whenua Tenatakamana he whakauru i aua iwi ki aua whenua, whakaaetia ana e te Paremata o te tau 1890. Na vvhiti atu ana ite mate kite ora, no reira e tika ana kia ppoti ano enei iwi kia Wipere, i te mea kua ora ke, ona mate. Me korero ahau i te ora, a Wipere i pa kite motu katoa, i tata tonu te noho kore whenua o nga iwi maori o te motu nei, i raro i te ringa kaha o te ture hoko whenua maori oNiu Tireni, kaore rawa tetehi Rungatira, Matauranga rauei, i kaha kite arai i taua ture horo whenua. Na Wipere ratau ko tona Runanga ko te Kotahitanga, o te Tiriti o vVaitangi, 18-10, i tono a pitihana atu, kia Wikitoria te Kuini, o Ingarangi, kia pai mai ia kite whakaora i tona iwi maori, whakaaetia mai ana e te Kuini, kia paahitia he ture e tona Kawanatanga, o Niu Tireni, hei Kahui i te 5. 000. 000 iniriona eka, e toe ana ki tona iwi maori, kai taea te hoko, kai noho kore wiieuua rawa hoki ratau, whakaaetia ana e te Paremate o te tau 1900. Ko te Kaunihera whenua maori tenei, naana i arai te ringa kaha o te ture tango whenua, i ta ai te rnanawa i enei ra, No reira e oku hoa o te Tai Rawhiti he mea tika, kia whakahokia ano a Wi Pere kite Paremata, kite whakatikatika i nga wahi kino o Tana 1 ure.

Kai te raruraru, a Matatua i te 3 tokotoru rawa o nga mema o Tuhoe. Ko Kereru. „ Emeti. „ Tiopira. „ Tamaikoha. Na Timi Waata Rimini.' Maketu, Hune 13, 1905.