KI TE ETITA O TE MATUHI.

Matuhi, Volume II, Issue 83, 26 April 1905, Page 2

KI TE ETITA O TE MATUHI.

E hoa tena koe, — Ma Te Atua koe e tiaki, tena koe te kai hapai i to tatau taonga, e hari nei i nga tikanga nunui a tena iwi, a tena iwi, koia tenei panuitia atu enei kua u hei titiro iho ma nga iwi e noho mai ra i era marae ieramarae nunui o Aoteroa mete Waipounamu koia tenei. Turakina, Takurua, Whare, Runanga, Aperira 13, 1905. I whakatuwheratia te whare kura kotiro o Turakina i roto nei i te takiwa o Ngatiapa, i roto hoki i nga rohe o Kurahaupo Kaunihera, i tenei ra, ko te 2 p.m., o nga haora ka tae mai te Pirimia me ona hoa ara a Remingi- ' tana a, Wood me Yile, M.H.K., o te Paremata. Ka tae mai to ratou tereina kite teihana, ka ake mai ratou i runga i te kooti e wha nga hoiho, (4 horse drag) ka tae mai kite keeti e haere atu ai kite whare kura, ka heke ki raro i te kooti, ka ara te ropu o te iwi maori ara te powhiri. Ko te powhiri neina, " Tooia mai te waaka," ko nga kai takitaki ko Maremare, Reupena, me Hie Te Huri, e torn nga whakahaunga i i taua m«a, ka tae atu te Pirimia kite whare ka tomo ia ki roto kite ma takitaki. 1 tona putanga mai, ka noho i

te nohoanga i whakaritea mona ara i te parani o te whare, ko nga kotiro o taua kura i ko mai ia ia e noho ana, i raro iho ko nga mema o te Koroiti o Turakina ara ko, Reremoana Tohikura, tiamana nga mema ko, Henare Waitere, Uru Te Angina Maremare Reu-

pena, me Te Muunu Haimona, ka tua Rev. Gordon, kai-whakahaere, ka mihi kite Pirimia mete huihuinga ka whakahuangia te himene (All people who on earth do dwell) ka mutu ia ka tu mai ko Rev. Ryburn ki temihi kite Pirimia mete huihuinga, ka whakamarama hoki ia i nga ahautanga katoa o tenei kura, ara he kura akonga tenei i nga kotiro maori ki nga ahua mahi katoa ara tiaki whare, tiaki i te tinana, mo te taka kai, kia mohio hoki ki uga ture tae atu hoki kite tikanga o te whakapono, tenei ake te roauga o ana korero mete whakamarama, muri mai ka tu ko Rev. Fletcher, ka mihi ki nga maori i tona reo maori, ka mutu ka whakahuangia te Himene. Ka mutu ia ka tu a T. U. Marumaru.

" Tenei koutoue nga wahine me nga rangatira, kua hui mai nei koutou ki konei, e koa ana ahau kite kii ake kia koutou tenei ahau te tuku atu nei kia koutou e nga tangata o Turakina me era takiwa, mo koutou i tae mai kite whakatuwheratanga i tenei kura, no te mea e mohio .ana matou ko te kaupapa tenei o tenei mea o te mutauranga, ki nga mohiotanga nunui, e rite ai a matau tamahine te mohio kia koutou. hei kii ake ai ano maaku, ko tenei ra e kore e kiia he ra nui i naianei engari mo nga tau e ao a muri ake nei e titiro mai tenei ra, he ra tino nui nei korero ma o ratou uri a muri ake nei mo tenei ahua tikanga, etino whakakahatia ai nga iwi e rua kia kotani, i runga ite rangimarie mete pai, tend

hoki ahau te tiiku atu nei ki nga tneina o te Pareinitta o £siu Tireni, i te mihi mete whakamoeiniti a nga iwi maori mo ratou i tae mai ki tenei kura i tenei ra, e koa ana matau kia kaha ratau ki te hanga rare pai mo runga i nga iwi e rua, kaati ena kupu. Tci)ei hoki ahati ka panlii atu i te whai koivro mihi ate : iwi Kgatiapa mo nga- rairgatira pakeha nana nei tenei malii i whakatimata mai mete mihi hoki kitepirimia ara kbia tenei taua pariiti. ■ - : - lie pukapuka mihi tenei na matou ha nga -mureha o furakina o Wangaeiid trie Kangitikei takiwa o Ngatiapa otir.i ka tuhi'a ano o matou ingoa ki raro iho nei. Einiiu ana matau ki to tatau atua ite rangi miana nei te rangi i hanga mete whenua me ona tini mea me tatau hold mete tangata, koia te kupu nui i roto i te paipera. ' "Kia aroha ki tou hoa tata ano ko koe, ' koia ra tenei e mihi ana matoii ki nga kciurnatua ara ki njxa minita o te Hahi Kotaranr mo runga i tenei taonga .nui i whakatakotoria liei e' kontou tenei kareti, kua tu nei' ki waengahui i- to matou takiwa mo a tatou'kbtiro mabri oia takiwa oia takiwa o tenei motu peera hoki "me era' atu kareti e tu mai ra i era atu takiwa oto tatau motu o Niu Tireni, hei painga hei mohiotanga hei oranga mo ratou, tae atu hoki ki o ratou uri i murj ia ratau, hei tohutohu hoki hei whakahaere i waenganui i ona matua i tona iwi, i te mea mo ratou hoki nga taumaha e tu mai nei i mua. io ratou aroaro, kaati mo runga i tenei taonga nui me tenei whakaaro nui o koutou koia i tuturii ai "tenei kupu he " Taina ke tuakana," he matua he tamaiti tatou i roto i enei ra, no kouei te whakatauki ao matou tupuna u Mokai

orate mokai e piri kite pakeha. Eei te wha rangi VH VIII mete \X me tahi ki konei. E Te Atua tohungia tenei huihuinga ka mutu te ra ka panuitia ano e T. U. Marnmaru te pukapuka mihi mo te pirimia. Koia tenei " Haere mai, haere mai, haere mai e te Honore Haiti he tana Pirimia ote Koroni o Nit; i'ereni, kia ora tonu koe me tou hoa wahine meta korua whanau, e nui ana to matou whakamoemiti to nga morehu o tenei iwi o Ngatiapa, mou i tae inai kite whakatuwheratanoa i to matou wharei i kura no te mea kei te tino mohio matou kei te tino kaha koe kite hapai i enei taonga nui, hei painga hei oranga iiio to iwi maori, koia matou ka inoi atu ki a koe kia whakaarohia mai e koe te tahi waahi o te moni i whakatakotoria mo njja kura hei awhina "hei whakakaha i tenei kura kbia ra tenei,e kii nei au kupu ko koe te matua ko to iwi maori o tamariki, koia matau i inoiai ki Te Atua kia tukua mai he kaha kia koe, kia - whakaroaina ou 'raj kia takahia e koe enei tau maha e tti inai iiei i mua i tou aroaro, kia ora epa mete Honore Minita Maori ara me Timi Kara me e tahi o iiga Honore mema o nga wliare e rua i haere mai nei koutou i te aroaro o to tatou wana ara a Rori Paraikete, Lore} Plunkett, me tona hoa, wahine riie" ta raua whanau, koia nei to tatou kat whakahaere, i tukua mai e to tatoit Kingi e Erueaa (VII), hei tiaki hei awhina i ona iwi e rua pakeha maori koia tenei iwi e piri pono nei ki raro i ona kawanatanga katoa tae iho ki nga tikanga o te Tiriti o VVaitangi. E Te Atua tohunga te Pirimia mete Huihuinga. Ka mutu ka tu ko te Paiti Honore Pirimia, ka mihi kite huihuinga, ara he nui tona koa ia ia ka tae mai kite

whakatuwheratanga o tenei kura otira he nui ana kupu pai i whakatakototia i taua ra, i whakamarama hoki ia e rima ana tamariki kei teuei kura, ara he (scholarship), tenei ake te roanga o ana korero. Heoi katuko Uru Te Angina, imuriote Pirimia ko Rev. A. 0. Wiremu te kai whakamaori, ara koia tenei, "kia ora koutou e nga wahine me nga taane, mo koutou kua tae mai kia ora, taaku kupu i tu ake ai, mo te tahua kai a nga tangata o Turakina o Wangaehu o Rangitikei, ara he tuku akeki te Pirimia ki to matou Papa e rite ana ki tana korero, koia te Papa o nga maori o tenei motu, no reira ko taua tahua ka tukua ake kite Pirimia, ma ana e tuku ake kite kai whakahaere o te kura hei oranga mo nga tamariki maori. Tuarua o aku take, e tono ana ahau kite Pirimia mete whakaminenga kite mutu nga whaikorero me tuku mai ki au te tahi jva poto ara kia poi nga kotiro maori, taaku hiahia kia takoto te pureti mo te kohi ara hei awhina ano i te kura nei, i penei ai taaku whakaaro kia kohi kia rokohanga ai nga tangata e hokihoki ana akuanei, a e kore ratou e uru kite concert i te po, kia riro mai a ratou aroha i naianei, te tahi kia kohi te Pirimia, koia i mea ai kia rokohanga ano ia ki konei, no te mea he aha koa kua kohi ano ia, te ra ano ia e kohi ki tenei pureti. Kia ora koutou katoa." Ka tu te poi a nga kotiro, i runga i te parani o te whare i te waahi i noho ai te Pirimia, ko nga kotiro i poi. Ko Maiangi Eruera (te kapene) ~ Ani Haimona „ Te VVaewae Waaka „ Ripeka Wiremu i, Mere Hiroti

„ Haani Ratana „ Hipera Waaka „ Ruihi Hiroti. Ko Joe Taiaroa te tangata whakatangi o te organ. Tuarua he poi ringa rua, ko Ruihi Hiroti (Te Kapene.) Tino pai atu te poi a taua whanau, ka ara te umere a nga iwi i hui mai, mete Pirimia hoki whakapai atu ite mutunga o te poi, katahi ka haere te kai harihari o te pureti ara a Taki Moana, ko nga kaupapa enei o taua pureti, na N. R. Marumaru £7, Te Pirimia £5 10s, Te Herewini (Tohunga Tamoko), 10s, he tino nui te pai o nga mahi o nga mahi o taua ra, he nui nga rangatira pakeha, me nga maori o tawhiti ara a Utiku Potaka kai tohutohu o te Kaunihera o Kurahaupo, a Hui Te Huri, mema o te Kaunihera o Kurahaupo, a Pene Pirere, mema o te Kaunihera o Kurahaupo, Paurini Karamu, Tiamana o te Kaunihera o Tongariro, me tana tama me Hiwawa Paurini, me Hare Tauna o Rata, meo ratou hoa rangatira me a ratou wahine, i muri ka haere te Pirimia kia kite i te tahua koia taua tahua, he takaokao, pare, take, kuihi, poaka, taewa, me era atu mea e tapiri ana taua tahua ingoa moni hei aroha mo te kura, ko nga kaata i haria ai e toru. Heoi ano. Matanahira Reremoana, Hekeretari o nga mahi i rungaakenei, i raro hoki i te mana o te Korniti 0 Turakina. 1 Uru Te Angina 2 Wanihi Henare 3 Maremare Reupena 4 Muunu Haimona 5 Ruihi Wuunu 6 Teko Pahau

7 Paerau Hirini 8 Natanahira Reremoana 9 Waaka Hakaraia 10 Te Uta Waitere 11 Wiki Waitere 12 fteremoana Tohikura i 3 Waiata Paora 14 ParePikia 15 Maiangi Te Kahu 16 Eramiha Tekiore 17 Tui Waitere 18 Te Ura Ranginui . 19 Te Aino Rauhi 20 Ruuma Kuiakore 21 Matuakore Inia . 22 Taki Moana 23 Karatuia Teki 24 T. U. Marumaru 25 Hemi Rangitakoru 26 Haimona Teiki 27 Paora Paihana 28 Ripeka Tuiri 29 Hariata Maremare 30 Taupoki Reremoana 3L Pare Natanahira Reremoana 32 Metapere Piripi 33 Piripi Panapa 34 Eahukiwi T. U. Marumaru 35 Onetu, T. U. Marumaru 36 Rangipouri, T. U. Marumaru 37 Ngati Kangipouri 38 Reupena Metekingi 39 PitaNgaihi 40 Rihi Marumaru 41 Meri Watarawi 42 Tori Watarawi 43 Pahau Waitere 44 Maata Pahau 45 Rangipo Metekingi 46 Mariana Metekingi .. . 47 Ereni Metekingi 48 Pateriki Maihi 49 Taiaroa Tokorangi 50 Tiaki Reni 51 Kuiakore Ranginui 52 Harepata Maioro

53 Toke Maioro 54 Tirana Mohi 55 Mohi Wharewhiti 56 Pomare Uru Te Angina 57 Hoki Uru Te Angina 58 Makere Te Hunga i 59 Aokehu Paki 60 Hingatu Paki 61 Areta Te Kura 62 Hoani Nahona 63 Materoa Nahona 64 Ruihana Muunu 65 Rina Hiroti 66 Keepa Waitere 67 Mere Waitere 68 Haimona Teki 69 Hariata Teki 70 Henare Waitere 71 Kahukiwi Peeti 72 Tutira Poaha 73 Hipera Hakaraia 74 Te Waewae Hakaraia 1 75 Tamauaina Eramiha . ; 76 Hinekura Rangitakoru 77 Ani Ratana I te 8 o nga haora o tana po ka tu te Concert kite Town Hall, i tu i raro i te mana o te Komiti Maori, kua oti nei o ratou ingoa te whakahua i te waahi tuatahi, hei apiti mo nga moni i kohia i te marae o te kura ara hei whakakaha ano mo taua kura. (Curtain) Pahau Waitere. Kai whakahaere ote stage- . . Uru Te Anginga Kai whakatikatika o nga turu— A Maremare Reupena Muunu Haimona Kai tango i nga moni o te Toa— Reremoana Tohikura Henare Waitere Kai whakahaere i nga kahu o nga kotiro — Te Uta Waitere Pare N. Reremoana

Rina Hiroti Kai whakatangi (music) — ■ ' Hohepa Taiaroa (mouth organ) R. Marumaru (piano) ~N'. Reremoana (side-drum) R. Eiriona (Flute) Ko nga kai titiro i te pai i te kino o te mahi ata ratou whanau— Waaka Hakaraia Eramiha Tekiore Ruihi Wuunu Rihi Marumaru Hon. Secretary— Natanahira Reremoana. Tae rawa ake kite 8 o nga haora kua ki tonu a roto i te whare, tu, mai hoki e tahi i waho, kaati no te 8 o nga haora ka hiwhia te arai, o te stage, e tu mai ana a Tamauaina Eramiha kite whakatuhera i taua concert, koia tenei e tahi o nga kupu o taua whaikorero. "E nga wahine me nga taane, tena koutou kua hui mai nei ki konei, e koa ana au mo koutou kua hui mai nei ki konei i tenei po, kite tautoko mai i nga mahi e puta ai te painga mo te kura kua oti nei te whakatuhera i tenei ra." No konei ka whakamarama ia ki nga tangata ko Uru Te Angina te kaj karangaranga i nga mahi ara (items). 1. Hei Poi Tingara— Maiangi Eruera (Kapene) Ruihi Hiroti Ani Haimona Ripeka Uru Te Angina Hipera Waaka "Waewae Waaka Mere Hiroti Ani Ratana 2. Ka mutu ratou ka karangatia (kura koea o nga tamariki o te kareti.) 3. Waiata Pakeha— Hipera Waaka.

4. (Club Swinging) arapiupiußakau-1. Ripeka Uru Te Angina" Ani Haimona Mere Hiroti Ropine Eruera 5. Waiata Pakeha i Whakamangumangu (Coon, Coon, Coon.) — Tamauaina Eramiha 6. Poi Tapara—Kotiro ote Kareti.

HAWHE TAIMA 5 MENETI.

Ka timataano. 1. Poi Tingara—Na nga kotiro ote Kareti. 2. Waiata—(Kura Koea.) 3. Waiata Pakeha (Comic Duet) — Waewae Waaka Maiangi Eruera 4. Step Dance— H. P. Kiriona 5. Waiata Pakeha— Waewae Waaka. 6. Mahi Mangumangu, Pakeha: — N. Keremoana T. Eramiha 7. Poi Tapara—Na nga kotiro ote Kareti. Ka mutu te concert, ka tu te kanikani tae noa kite awatea, ka kino ratou haere. He nui te whakamihi a te pakeha i runga i te pai o te whakahaeretanga i nga mahi o te concert,” me-te pai hoki o nga reo o nga tamariki kite waiata pakeha. Ko nga moni katoa i riro mai i te toa, e .£l6 16s 9d, ka hui ki nga moni i kohia.

£ s d Kite marae o te whare kura 22 2 1 No te Concert nga moni 16 16 9 Huihui katoa ... 18 10