KI TE ETITA O TE MATUHI.

Matuhi, Volume II, Issue 73, 15 February 1905, Page 2

KI TE ETITA O TE MATUHI.

E hika tena ra koe te whakahaere mai na i nga mahi nunui o te ao kj a tauatu te aroha nui o te tatau Arikij te rangi kia koe. Heoi.

Me whakaatu au i te ahua o te Kaunihera o Matatua, mete rolie katoa. Itu te hui ate Kaunihera ite 20 o Tihema, 1904, .nga take i oti. 1.ko nga kai rehita i nga kuri maori kua paahi ma nga mtiiia tonu o te takiwa. 2. Ko nga kaiite o nga kuri ka tukia mai ki ahau hai whawhao ki roto i te rakiraki a whaitiriraugi. ;i E 2/6 mo nga kuri mahi poaka kau liipi mo nga nepi 5/- mo nga uivw hakihaki me patu atu, kite u«-aro tu kara ko te rihiri i mau me utn he kam kia 7 kapa. 4. —Me mau tonu nga kara i runga i nga kaki o nga kuri kaua rawa e makei'e hai mahara ma tatau i te ahua o nga mahi a o tatau hoa pakeiia eng.-ma nei kite tono kite paremete kia murua te mana taake i a tatau kuri, ka nui taku pouri mo tenei ahua, taihoa au ehokiakeki te whakamarama, te (5) ko AJika Te Tawhao he uiangai mo te Kaunihera kite hui tpopu ka tu nei ki Rotorua a Maehe ia Aperira rauei, e nga Kaunihera o nga motu nei hopukia te tumanako, te ngakau pouri, teuaua, te kaha kite hapai i to tatau tureia tahitahi marae kua; kite au i te pai o tenei ture. ( A nei aha pai (1) kua tino kaha te rihga ote Kaunihera kite peehi i te uru roa,Hat/hae kupehga nei ia waipiro, te ; rua, kite araii nga parti'e tan ana kite marae, te torn, kite wlrakamate i nga tikanga kino j me nga ; karareiie hakihaki, anei ake etahi pai' ko te riro ano ma tatau ma te i,\yi maori e taake ia tatau kuri Laore tatau e welii i te mea.he'maori ano tatau, no reira e nga mana, e nga rangitiraj'e nga Kaunihera

e 24 kia kaha kite whiua i to tatau na taonga, ko te ao katoa kua kapi i te ture ka oma ai koe e ia tangata ki hea buna ai ? me tomo ra ki roto i te ture noho ai, kaore hoki he wahi o te tinana i waiho noa, taku whakaaro he itiiti n«a Kaunihera e ki ana ka mate tatau, na, me utu au i tenei kupu kua mate noa atu tatau i te tau 1840, i te ra o te Tiriti o Waitangi koina te \va i ta noanoatia ai nga mana o tatau tipuna e te iwi pakeha, mehemea pea kaore i u mai he iwi ke, ki to tatau motu ka mail tonu te ahua o tatau tipuna, kaati tena mo te kupu a te tahi tangata e ki ana ko te take e kaha nei toku rohe kite hapai i nga ture, he ahua tauhou, ko koe ko nga iwi kua mohio kite ture kai te hanga mai i e tahi mahi e mate nei te motu, heoi taaku he awhina i o mahi kia waenga an e mahi ana ka ki koe, "e ka mate tatau," me penei ke te tikangapai mau, lilt; te ahua ki nga toru kino, ara ki te paahi mete parakipere, e iti ana a no te tipu, e patu ana ka waiho kia rahi haere e kore e taea, me whakapau i nga moni nui ka taea. He wa ton a ka tipu ano penei me nga ture e mahia ana ki runga ia tatau, toku hiahia me whakaatu nga tangata ■mohio i 'nga mate i tenei ture, me timata i te 1 o nga rarangi tae noa kite 29 o te ture Kaunihera marae o te tau 19Q0, na taku mate i kite, mehemea ka kore e kaha te tangata te rohe katoa ranei,• kite hapai i nga iritenga o tenei ture ka kaha kite hapai ia mangere, kua mate, ko'ina te mate e kitea ana e, toku ngakau kuare, mehemea ngalKaunihers e 24 kia kotahi te mahi ko te kaha, kare e taea tataa te taunu mai e o tatau hoa pakeha, ka riro Te i'lrimia i te iwi maori, a enei .ra e haere ake nei i te mea, te;-.min.it a... he taea kaiponu tenaete iwi pakeha,

kaore e liomai kia tatau no runga i te kaha, ite toa kite awhina i ngaiuahi, na kua riro mai koia tena a Timi Kara e tu mai na i te turanga, tua toru te roia he inea puta mai i roto i nga mahi na te toa, na te kaha, koia tena e mahi na u Apirana i tena mana,o te iwi pakelia, na te aha ia, na te kaha, e hara i te mangere. Kaati tena e te Kaunihera o Taraatea kaati rate moe, kaati te tuku i nga mahi kia taeaeatiaana e te tangata, a te tuku kia kai waipiro ana nga ; tangata, t-ane, wahine, i roto i nga liotera, me nga kai nga maori, mete kore hoki e kaha kite taake i nga kuri, mete kore o nga komiti. e kaha kite arai i, nga paru o nga marae, a nei au i korero penei ai, i haere te tahi o nga mema o aku komiti ..marae kite rohe o Tamatea kite ana ia kaore lie kara o nga kuri e haere ana, e kai ana. ; te tangata i te waipiro me nga wahine e haurangi ana, engari e kore au e ki rio te KauniheJ"a^te;mangere;, ■. engari. no • nga komiti marae te mangere, me titiro ra e hoa ma ki nga mahi a o tatau hoa pakeha, emea nei kia xnurua te taake kuri ia tatau, mete taunu hold penei nohea eoti ne mahi i nga Kaunihera maori,: hoatu ko ena kupu hai werowero ia koe, e ia tangata e ia tangata, k.ia:kaha ki te;hai>ai i to tatau taonga, otiia kai ta ngakaii nui tatau heoi, he mangere te lie, ma te tohu o te ngakau nui kua hao noa atu ki nga mana i homai e. te pareniele hai mahi tna : nga Kaunihera,. kua hao noa atu ki nga mea i waho, he tohu tena no te ngakau nui, kaua: e }>ouri e koro.e Ihaia Hutana mo enei korero, kai te tuk.utuku au i eta.h.i o uga mema komiti marae ki nga rohe Kaunihera kia kite i nga mahi a : e tahi o tatau Kaunihera, te. liokinga mai o itaua mema komiti vnarae ki konei tana kupu tenei,

u te ahua o te rohe o Tainatea ko te Aliua ano o mua e kore tare nei." Kaati tena, i haere te tahi o aku komiti marae ki, Turanga kite rolie o Taakitumu, kite ana ia i tena kainga, he kai waipiro tonu te malii a nga tane, a nga wahine, me ki au i tenei no te Kaunihera tenei mate, i te inea i kite ia ko te me ma tonu e kai waipiro ana i te kainga maori, ar.i i Kaitara Te Karaka, te rua, ko roto anake o nga whai'e runanga e wliakatapua ana, ko nga marae e kainga ana taua kai. E lioa ma hai aha tena kai ma tatau, tena he kai whakaruilii, he kai whakakuare i nga ranjjitira, vvhakarerea atu kua kite rapea tatau i totia ahua i eiiei tau malia ka iiori uei, ko te rohe o Tuiioe nei te iwi mo tena mahi mo te kai waipiro, kaati kua kitea te ahua ta,e mat nei te tare ko te uiutunga teuei.o te man waipiro mai ki nga kainga maori, e iioho nei pai atu, na kia penei hoki koutou katoa, whakarerea rawatia, te maliara nui kite waipiro, anei ana kino, mehemea iO pauna nga uioni a te tangata ka haere ai kite taone ka kite i ona wlianaunya kua ki mai e ra, e ko taku tamaiti,ko taku tuakana ranei, kua mi hi atu ia tena koutou, i tena wa kua tirohia te ahua mehemea ka kakama nga waewae kite haereere e kore e roa e noho ana i runua l nga turu kua haere kua mohio era he monikai taua tangata, mehemea ka taumaha nga waewae kite haere ka noho a pau ana te haora, ka tu ki runga ka tirotiro kite tahi pit'o, kite tahi taha, kaore tie moni kaore e pai atu he tangata ki ena tu ahua ka pai atu ano ko nga mea pena me ia, na te tonio kaunga kite hot-era ka tango paraihe mana Ka utua 6 kapa ka riro atu i te pakeha, ka puta te autaia nei ki walio i te toa kua aue mai te G kapa, anei te kupu mai a tera e hoa ma, haere mai

tatau Id konei pai atu tenei walii, Imj aha akoiia, e hara tena rangatira i a tatau, anei ke to tata.ii pajia kua liaorc lie G kapa ka huihuia 1/- peranum karanga mm a tana herangi, kua han't ko rupu kua tae kia herengi kua karanga mai kia awhekaraone, kua liaciv atu tenei kua karangatia ipai ko 107kua haere to taenia o tenei langatn taua £JO, riro katoa atu kaore he toenga iho waiho to raru kia in, anei aki nga mate o tena kai o te waipiro, kai te haurangitanga ka eke kite hoila kua taka kua mate te tinana, he im-si ano ka haurangi kua tuku i taua taonga mo te tono a te tahi tangata kun rii'Ojorarawa ake ka taiii kamaliaia ki.i he an, kua mate tena. ideoi. Te Fouwhaue. Tiamana o te Kaunil.era o Aiatatua lluatoki, Hanuere 14, 1905.