HUI MO WI PERE.

Matuhi, Volume II, Issue 68, 11 January 1905, Page 4

HUI MO WI PERE.

Ki te Hooro i Here tau nga

WiPere:— Ka tu ake, kaore noa he korero, heoi e rua nga pire nui i paahi, ko to pire reiti, ko te ture muru. ko te pire muru na te Apitihana, te tahi he hoko katoa i nga whenua ko nga moni hei oranga mo te Maori he kore kaore c utu reiti no nga Maori, ko te ture muru e pa nei ki nga Pakeha na te kawanatanga tenei. No te tan nei ka haere maua ko Heke kite Pirimia he kore noku c whakaae kia peiiei tia nga whenua Maori ka ki atu au kaore au e whaka ae kite pire muru i nga whenua. Ko te Pire Reiti i whakaaetia e au te take i te utu tatau i te reiti nui (10) pauna i roto i te ran. a i tnea atu nil me kore raw a. taua utu a te Maori i to 10 pauna i roto i te rau whakaae ana te Pirimi, kia whakakorea nga reiti

tna tahi na reira au i whakaae ai kite ture reiti. Engari ma te ininita, ano e Titiro nga whenua e tika ana mo te reiti kaore he reiti e tau ki o koutou r.Jie kainga. Ko taku whaka aro me tuku o tatau wahi paku paku nei kite rohe kainga haunga nga wahi i waho. Ko Pereiha te kai arahi o te iwi, pakeha He Tuki Tuki i te ture Kaunihera whenua e tika ana ano te he o nga tiiti tuku kaua nga whenua e panga no a tia engari kia man a rano ia koutou a koutou kupu mo te tiiti penei me o hotu i panga noa tia ma te pakeha, e hanga nga korero o te Tiiti kati kua whaka tikaia kua araitia te liihi mo hotu. He whenaa nga here, ft'rii te minita e tahuri kite whaka haere kia oti pai ai a o hotu te whaka aro o te pakeha. Ko Pereiha te kai arahi he tuki i te Kaunihera kaua tatau e whaka rongo kite tuki tuki a te pakeha ko to tatau inatenga tena kaore he ture penei kia tatau i mua atu kaore hoki ki e tahi atu iwi i te ao nei ko nga wahi e toe ana. ko nga wahi paku nei na te here na te rahui i man ai kaore he tikanga o te korero a nga pakeha e ki nei kia rite te Maori kite pakeha kaore au e whaka ae kite tikanga a kaihau e 300 koutou i haina kite Pitihana a kaihau ara he take ke pea o a Niniwa o ana take ihaina ai e tahi o koutou katahi kata ngahia aua ingoa ka whaka piria kite Pitihana a kaihau no te whaka kore nga i te utu 10, pauna i roto i te rau i whaka ae tia ai e an te reiti i ranga i te puru reiti e warn hereni i roto i te rau he pene i te pauna ko tahi e 8 hereni i roto i te rau pauna. E ra ano e takoto te pire muru i 6 tatau whenua he pakanga nui tena kai te h ara mai. Ko te Kaunihera ni te knini tonu

i homai he whaka aro kite iti o ng whenua e 4 ano rniriona e ka e toe nei kia tatau taku ponri kua haere atu te Maori hei taa ra mo te pakeha ko nga wheiiua o kaihau i toe ai kai raro i te tore mehemea kaore te tare kua pau noa atu pera hold o tatau wahi paku e toe nei. 'iaku whaka aro me tuku o tatau wahi whenua kiraro i te kaporeihana mo te h.nga rawa ake o te Kaunihera kua ai te kapo reiliana hei here ko koutou tonu he komiti kaore au e whaka ae kia kore te Kaunihera koia nei to tatau ora i roto i enei tail ka whakahe mo nei kai te Tari o Timi e Pukai ana nga tono wewete here i na ton a nui noa atu ko ta te pakeha tikanga he hoko i o tatau whenua e kore e tuturu he tikanga mo tatau ki to te pakeha tikanga kite kii tenei whenua i te tangata ka whaka rere ketia te ture kite man tonu te Kaunihera hei oranga tena mo tatau i roto i nga tikanga huhua a te pakeha. Hoko ai te pakeha i te whenua kariro mai nga moni ka hoko atu ano i te tahi whenua mo ona ko ta te Maori hoko ka pangaia nga moni ki roto i te wa'ha ka puta ma raro te putanga atu ki waho kaore tatau e tika i te pooti kite mema pakeha i pooti rua ano tatau kite mema pakeha i inua heaha te tika i puta kia tatau i runga i ta tatau pooti rua kite pakeha. He kupu whaka mutunga maku kaore au e whaka ae kia hi nga te Kaunihera. Peni Tipuna— Kaore aku patai kai te pai ona korero i konei ano a pereiha a korero ana i te mate ote Maori ma nga mea e tuohio ana ki nga whaka marama a pereiha e patai kua rongo ake au kati kei te pai tonu ana kupu e korero nei kia tatau.

Te Akonga— I kite au i roto i Te Matuhi e whaka atu aua ite kaha o Kaihau kite patu i te reiti kaore korua ko heke, kaore a korua kupu ka rapu au kite take i kore ai a korua kupu. Patai— Ko te whea te reiti kaha te haere ki te kawanatanga i roto i ia tau ia tau ko te 10 pauna ranei ko tepuru reiti ranei. Patai--Kai hea te 7 tnano pauna i hotnai nei e te kuini ma te Maori. Wi PireKoia na te morn e utua nei kite whenua kua korerotia tena moni i roto i te Paremata kai reira ona korero kati kai au ko te 10 pauna i roto ite ran, kei te koha e tangohia ana i roto i nga riihi i nga hoko i nga wariu o nga wira. xMohi— E mini ana au mo to taenga mai, me te aroha o hoa i runga ia koe kaore he kupu ia matau e noho nei, i kore ai he kore tonu nou e whakaatu mai ite kupu no te mea he reo koe no te iwi kati ina koe e whakaatu nei. Kati takoto ke tena reiti 10 pauna, na te tangata ano tona hiahia hoko, ko tenei reiti nana noa i reiti ia tau ia tau i tae mai ano nga pitihana o te tai hauauru he wewete i nga here, e tika ana kei nga here te tika o enei wahi, heoi i whakahokia atu e au aua pitihana. Kaore au e mohio kite tika ino tatau i roto i te kapo reihana kaore he nga manawa mo tatau, ahu atu he ture kaore e ora. E korero nei koe ka murna ano o tatau wSienua kaore he ora mo tatau, kati puta inai ki waho o te whare, iki hoki koe i mua kite kakara ki to ihu ka roa koe e noho ana kite kore, ka puta mai koe ki waho, kaore i te pai

tenei mahi a Heke e rongoiia atu nei kei te tono moni ki nga kai Pitihana. Kaon; au e whakaae kia uru tenei takiwa kite kaporeihann, kaore au e whakaae kia taka o matau nei wahi ki te Papa kainga me noho noa iho engari nga here me man tonu e na ki o matau nei wahi. Tenei hold tetahi kaore i te tika te tnkunga a lhaia i o matau nei wahi ki raro i nga rohe papa kainga,kei a matau ano te tikanga mehemea na wai ia i whakamana hei tuku i o matau wahi ki raro i te papa kai nga. Wi Pere— Mo te ki a te paheha kaore titau i te utu reiti, no reira i korerotia ai eau whakotia ana kia murua atu tana 10 pauna, i roto i te ran mete hepene, ara, te hawhe kapa i utu nei tatau na reira i whakaitia ai kia maratna noa ai te patu a te pake ha ia tatau kei te utu tonu hoki tatau i te maha noa atu o te reita, ka waiho nei ano hei korero ma te pakeha kaore tatau i te utu reiti, i tango te pakeha i tena take hei take ma ratau kite muru i o. tatau whenun. Kati mo te inahi tono moni a Heke i nga kai Pitihana kaore au e inohio, na ana atu pea tena main, e hara hoki tena i te tikanga ma te inema. E tino inohio ana, tatau kaore tenei iwi te Maori e ora kite kore te tare tukua o kontoii wahi ki raro i te papa kainga kei kona te ora mo te turaki a te pakeha i te Kaunihera i ki ai an tukuna o koutou wahi kite kaporeihana ma te ture tatau e ora ai. I. H utana — Kei te pohehe pea a Mohi raua ko Pirika kei te kumea e o raua mahara nga rohe kainga i whakatakatoria nei e au i raro i te Pire kiore ki roto i te papa kainga i raro i te ture Kaunihera 'whenua, na te tekiona 6, o te ture whakatikatika, i te ture kiore, i

whakahau mai ki an Ida tere te whakatakoto i nga rohe, kainga hei rohe mo nga ture marae, weheke rawa atu i te papa kainga, kei raro te papa kainga i te Kaunihera whenua kaore iiku inaha kite whakatakoto papa, kainga mo te tangata, ma ia tan'gata ano e tono kahiti papakainga ka niana ai. Ka tenei he rohe kainga mo nga ture u whakahaerea ete Kaunihera kiore. No reira e kore te Kaunihera e patu i tona ripoata mo nga rohe kainga kua tae atu ra kei te pi nga o te tumuaki, engari ma koutou e Pitihana atu kite tumuaki kia nnuhia o koutou kainga ki waho mo te pa rawa mai te aitua. he mea Pitihana idi koutou, ka watea noa te Kaunihera. Mohi— Kaore panel e pa he mate i te rohe e Lorero na koe. Hutana— Kaore he rohe tenei mo nga ture e maha ai te Kaunihera, te whiu i te Maori, i te pakeha, i te mangumangu me era atu iwi. Ko a te pakeha ture, ka noho mai i waho o te rohe kaore o na mana ki l'oto, i nga rohe kainga. Ka nuku hia te hui. I te inn tun ga o te tin a ka noho ano ko aua korero ano nga korero, i tae mai ano a Pereiha metna o Nepia. He maha nga korero i tu mai hoki a Pereiha kite whai korero kia Wi me te whakaatu kite hui ko te huarahi e ora ai te Maori me pooti kite mema pakeha, he maha ana kupu ko tana topu mutunga me karanga ano he hui »tainoa. 'Ai ['ireEl whakaae ana ia kite kupu a Pereihn <- rigari kia pono kite watea kia tae mai ai ano ia. Na paki ara te hui. ; a te kaituku korero korero ki Te Aiatuhi. Tiherna, 15, I %4.