NGA KOHERO O TE WHAWHAI.

Matuhi, Volume II, Issue 59, 26 October 1904, Page 8

NGA KOHERO O TE WHAWHAI.

E whakaatu ana nga rongo o tenei ra i te kaute tuturu o nga tangata i mate o nga taha e rua, ko te kaute oa Huhia ana t;ingata e ÜB,OOO, ko a Te Tiapani e 30,000 enei no te pakanga nni i pannitia e Te Matuhi i tera pepa nei, a kua tapangia e Te Tiapani taua pakanga ko te pakanga a Taaho (Shaho) na ka kite tatau, i tenei kaute ko te kaute tonu o nga tangata katoa o Niu Tironi, hei aha ki ana iwi, e mate mate atu ana, e heke mai ana anoi nga

taha e rua, pename te wai te manngi na.

Ko Kurupakena k-ei te mahi i ana patuwatawata, .e torn tahi, ara kua oti tonu, na ko.te mea kaha rawa o ei?ei patuwatawata ko te mea kite taha whakaterawhiti,. o te pakanga a Taaho (Shaho) ko te hoa riri kei te taha whakatetongo o tana awa o Taaho, i e taha waahi e GGO, iari tonu te mainao atu, na ko te whakaaro a nga tobunga titiro, ka ha ere i, tenei taiiua ko Te Tiapani kite whakaeke ATe Kuihaua,: koi kore ana e whaiti mai te nuinga o : Hoa tangata a Kurnpak'na. Ki te korero a te kai tuku korero a Tiamani, te mea nana rawa nga Kuihana i whakahe, na te puke o nga awa, i te pakanga a Taaho. Te tahi rongo i ohorere i te tahi ropu a Te Rnihana; tetahi ropu hoki a te hoa riri, mate mate ana nga tangata M'hakahaere i nga {>U turepo, rirO ana i te ropu a Te Rnihana nei nga pu turepo e torn a Tiapani. Oketopa 24.

Te ripoata o tenei ra e whakaatu 3cna mahue atu i nga Tiapani nga pu. uie nga paura, me nga kai ki muri, ki te ripoata i ahu tnai i Tokio, e ki ana kei te whakaekea mai Te Krtihana kite taha ki nga tangata a Tianara.Kuroki.

Mo te tnkiwa ki Poota Aata, kaorcj Te Tiapani e whakataa ana i tana mahi Ki te tupara, a ki nga whakaatu kna hi nga ia ratau tetahi o nga patUAvatawata, me, te fcahLo nga k ira;pukvi i tua tata a.tu.. . : .

't'eiahi whakaatu} Ha-i waea mai mo Hanana, e whakamohio ana kna hokona e te tahi,'Kam-upene Wiwi te tima ])ikau taonga, te ingoa o tenei tima, ko te. Maori Kingi, hokoa ana te tima nei me ona utanga kai, taonga tonu atu, i muri tonu mai o te hokonga, kautaina kite waro, a karere kite ara hei tu-

takitanga ki nga mannao a i&u-hia-, «na ko tenei tinm n© te taw 18'90 i mania

jh ki >Lngarangi, tonu tawwaha e tana, a ienei tan* ka pahure afee nei, ko taana mahi, he rrre mai i ki iSiu liTeru nei kan taonga inai ai. (Jketopa 24.

Tetahi k«pu wlrakamaran*a mate mo nga manuau u&tha aTe Jtuihana, i puta i te Matnhi i tera \viki, whakaatu, kua rere mai ana manna© iiiuhia ake, a e ahn rami ana Id te waahi o te pakanga nei, ara ko te tiunru o te haere niai a ana manuao, ki .Pooca Aata, ki te; whakapiki ite iwi kua karapotia net e Te Tiapani, na rere mai nei nga mannao ra, ka kotahi wiki kite aramoana, ara ka urn niai kite tahi ntoaita ko teingoa o tenei moana, ko '* Te .Moana Wlmkaterawhiti," a- t&uamoana, kei te rere mai-iki te taha whakaterawhiti o Ingarangi, akuanei, ko ; nga tima me nga poti i n'ahi i ka", temaha o ana tima hni atu ki nga poti e 150, na ko te kiteuga atu a iiga tangata o rungai nga tima, me nga poti inahi ika nei, i nga mannao nei, kapenei o ratau mahara, ko nga mannao o Ingarangi kei te akoako puipuhi ma ratau, katahi nei rat an ka tahu i nga raitii kara kakariki, kia mohio mai ai nga maMuaoTa he tima mahi ika o ratau, na kaore i roa, kna kite ratftu, e taaho ana nga raiti whakamarama (search lights) a aua mannao, ko te whakahangaitanga mai i nga pu Ida' ratau, ka waipntia mai rata n, e rua' o ratau tima i totohu, e rua nga tangata i mate a he rrtaha nga mea o ratau itui te mataa. Ku pa katoa te iwi Ingarihi i tenei whakaoho, a keite tonoa etahi o nga Eapane o ana tiina mahi ika kia tae ki Hanana, mo te uilii mo taua take, na kite korero a etahi, e mahara no Te Rnihana he tima Tiapani, no te mea kua puta te kupu aTe

Tiapani, anakoa kei w.hea e rere ana nga manuao a Ruhia, kei reira ano ia Te Tiapani, no reira kei te haere tupato tonu ana manuao, tia ko etahi korero e ki ana kei te whaia haeretia aua manuao, e etahi tima kei te-ma-ha rati a lie tima na Tiapani. Me whakamahara ake ano e an, ko nga tima me nga poti mahi ika nei, mo Ingarangi tonu, kite takiwa whakaterawhiti, te korero a te tahi o nga tangata o rungfl i te tahi o nga tima nei, e ki ana, taua po, lie po hinapouri, a a'hua kohu ana ano, i te moe ia na te waipu tonu ia i whakaara ake, ka oma ia ki runga, tona ekenga ake ki runga o te tima ka kite atu ia i tona hakoro, mete tahi o nga heremana e takoto mai ana lk.ua mate, ka kite hold ia e tat a tonu ana te tima te totohu, ka powhiria atu ki etahi atu tima kia haere mai kia ratau, ai te waipu tanga mai ra ia ratau, kaore rawa nga manuao, nga topito nei ranei i tu iho, maaro tonu te haere, te maha o nga manuao a Te Huihana e rere nei e 20, na ko te tino whakaaro o te iwi o Ingarangi, e mea ana me whakamohio ki Te Haa (Czar) tana mea, a me tono hold kia Ruhia kia unu i taua kohuru a ratau.

Ko nga piho i tu i te uiataa e rua tekau (20) a kua haria mai ma runga i te tima mihingare (mission) aratiaki mo nga piho mate, e pa ana ranei kite tahi atu aitua. > Oketopa 25.

Te rongo o tenei ra, e penei, kna puta te kupu a Kaute Ramatoropa (Count Lamsdortf) Minita a Ruhia, u kite mea he tika te korero a nga piho o Ingarangi, ka whakaae ia kia unuhia tau mea," nako etahi kei te ki he korero hanga noa iho na aua piho T na ko tahi te Api ha a Ruhia i u ki

uta, ka ki, "ka tino koa rawaia inehemea i neke atu te kaute o nga tima mahi ika l totohu, a e ki ana hold ia, e hara ia ratau manuao, i vvaipu atu aua tima, engari na e tahi ropu kei no atu.''

Ka nui te pouri o Te Haa, i tona rongonga i taua mahi.

Ko nga whakaatu e ki ana e ono tekau (60) maero te pokanga ke o nga manuao a Te Kuihana nei, i te ara tika ake mo ratau, a ko te tahi kei te korerotia, i tukutukua e aua piho nga rakete powhiri, na reira i pohehe ai nga Ruihana, ko nga piho kei te whakahe, kei te ki kaore ratau i tuku rakefe.

Kna puta te kiipti kia Atenmra Roiv Berewhata (Admiral Lord Charles Beresford) kai whakahaere o nga manuao kite takiwa moana kia uta war.o nga manuao a Te Kritihi i Tiparata (Gibraltar) ka whanga mai i reira kite kupn atu Ida ia a Ingarangi. Oketopa 26.