Ko hono fakakaukau i ho’o mo’ui fakapa’anga

Mana (Auckland), Volume 1, Issue 15, 23 February 1978, Page 6

Ko hono fakakaukau i ho’o mo’ui fakapa’anga

’Oku lolotonga tofanga foki a Nu’u Sila ni he nga ahi aho ni he nonnou fakapa’anga, pea ’oku fakatautautefito e nounou ni ki he kakai ngaue ma’u vahenga, he ’oku mahino mai ’oku ’ikai lava ke hiki e vahenga ’o fakatatau ki he hiki e totongi e koloa. I he ’e ne pehe, oku mahino mai ’e lahi e fusimo’omo he ngaahi famili ko ia ’oku fu’u tokolahi pea ’o kapau ko e tokotaha pe oku ma’u ngaue. Ko e amanaki foki eni ke tau ’i he fa’ahita’u momoko pea ’e toe ’a’asili ai e lahi ange e fakamole fakapa’anga he kuo pau ke kumi e ngaahi vala mafana, lahi ange ai e kumi Me’akai pea toe lahi ange ai pe foki honongaue ’aki e’uhila pe kasa.

’Oku totonu ke kamata leva he taimi ni ho no fakakaukau’i ha ngaahi founga ke lava ai hano fua e ngaahi mahina faingata’a ’oku tau amanaki ki ai.

’Oku mahino ’e lahi e ngaahi api ngaue ia kuo tu’usi ’e nau ngaue ’ovataimi pea ko e vahenga foki ia’e ’ikai ke lava'o hiki tatau mo e lahi ho’o fiema’u, pea ko e me’a pe ’oku totonu ke fai ko e fakapotopoto’i e ha pe 'o e silini e ma’u. Ko ’eni ha ngaahi fokotu’u ke tokoni’i koe: 1. Nofo hifo ’o fikai hono lahi ho’o fakamole fakauike ki he ngaahi me’a koia kuopau ke ke totongi tu’upau hange ko e totongi nofo, ’uhila pe kasa, telefoni, me’akai mo e vala, fakamole ki he ’alu ki he ngaue. 2. To’o ’eni me i he’o vahe ’oku ma’u fakauike pea ke sio ke hono toenga. 3. Kapau teke sio hifo ’oku fu’u to atu e ngaahi fakamole ni ia ’i ho’o vahe ’oku ma’u fakauike pea ’oku mahino

leva ’oku fu’u lahi ho’o ngaahi totongi tu’upau ni pea ’oku totonu leva ke ke to’o tahataha ia ’o sivi’i pehe ni; Vakai ho’o nofo totongi na’a ’oku fu’u mamafa e fale pe feleti, na’a sai ange ke ke hiki ki ha fale nofo’anga oku ma’ama’a fe’unga mo ho ivi.

Fakatokanga’i ange ko e mole lahi he ’uhila oku fai ia he ngaahi me’a fakamafan hange ko e hiita, sitou mo e vai mafana. ’E lava ke toe holoki hifo ho’o totongi ’o kapau teke fakapotopoto’i e ngaue ’aki e ngaahi me’a ni. Vakai’i e fakamole he me’akai. ’Oku totonu foki ke vahe’i e silini tukupau ke kumi ’aki e me’akai fakauike. ’E lava ’o ma’u ma’ama’a ange e me’akai ’o kapau teke fakatau mei he ngaahi falekoloa lalahi (supermarket), neongo e ne ki’i mama’o ange.

’Oku totonu foki ke ke toe sio ke he lahi ho’o fakamole ki he ngaue. Kapau ’oku ke ’alu pasi ’e ma’ama’a ange ke kumi ha’o tikite fakauike ’i ha’o totongi faka’aho. ’Oku ikai ko ha me’a fo’ou e nounou moe fusimo’omo ia ki he Tonga ka ’oku takitaha fai ’e ne feinga ke malava e ngaahi kavenga fakafmili kotoa. ’I he ngaahi me’a fakapa’anga ’oku anga ngata’a he ko e me’a fo’ou foki e feohi mo e silini tu’u pau fakaaaho pe uike he neongo e lahi fefe ha silini pe pa’anga ’a ha taha ka ’ikai ke ne lava o fakakaukau’i pe fakapotopoto hono ngaue ’aki, ’e kei faingata’a’ia pe ia.

T he taimi ’o e nounou fakapa’anga ’e lahi e fa’ahinga te nau feinga ke toe fakalahilahi ange ’a e silini oku ma’u koe’uhi ke lava e ngaahi me’a. oku fakakaukau’i ka ta koe na’e

meimei sai ange ke tokanga’i e anga hono fakamole ’o e ki’i silini ’oku ma’u ia he ko e mole lahi ia oku fai hono veteki ’o e silini.

Ko e tangata pe fefine tauhi ’api kotoa pe kuo pau ke ne ilo e lahi ’o ene ngaahi fakamole tu’upau ki he uike. Kapau ’oku ’ikai teke ’ilo ’eni he taimi ni ’oku totonu ke ke to’o mai leva ha’o lau’i pepa, nofo hifo ’o fika’i ho’o fakamole he ngaahi me’a ni pea teke ’ohovale he mahino kia te koe ’ae founga’oku alu ai ho’o silini.