Ko e fakahinohino ki he kau fakamo’oni ’i he fakamaau'anga

Mana (Auckland), Volume 1, Issue 12, 25 December 1977, Page 5

Ko e fakahinohino ki he kau fakamo’oni ’i he fakamaau'anga

(Koe hoko atu mei he uike kuoosi)

KO HO VALA TE KE TUI Kapau ko ha tangata koe. tui pe ha kote pea ’ai mo ha hekesi mo e talausese loloa ’i he taimi ’oku n'gali faingamalie. Kapau ko ha fefine koe. pea ke tui pc ha vala ma’ama’a fe’unga mo e kakai. ’Oua te ke ’ai ha vala noa’ia. Ko e teunga molumalu maheni ’oku fiema’u. Kapau ‘oku ke ’ai ha kofunima, ’e to’o ia ka ke toki ala ’o to’o ’a e Tohitapu ’o fai ho’o fuakava. Kapau ’oku ke to e fiema’u ha fale’i kau ki ho vala te ke tu’i faka’eke’eke ki he loea. pe ko e talatalaaki ’a e kau Polis'i, ’a e tokotaha koia na’a ne fakapoa atu kiate koe ke ke hoko ko ha fakamo’oni. ’! HE FALE FAKAMAAU’ANGA Ko e kau fakamo’oni ’oki nau fa’a talitali ma’u pe ’i he loki hu’anga ki_ he Fale-Fakamaau’anga pe ko e loki mavahe koia ki he talitali’anga. ’o ikai ko e loki Fakamaau’anga. ’1 he hoko pe ho taimi ke ke fakamo’oni ai. ’e ui mai leva ho hingoa e he loea. pe talatalaaki ’a e kau Polis'i. pekoe e kalake ’a e fakamaau’anga. ’E fakahinohino leva koe ki he feitu’u te ke tu’u ai. KO HO’O ’I HE LOTO PUHA ’O E FAKAMO’ONI Koe taimi pe te ke ’alu ai ki he loto puha ’o e fakamo’oni. ’e talaatu leva kiate koe "e ha taha ’o e kau ngaue ’ofisi "i he fakamaau’anga ke ke fuakava _t_e ke lea’aki ‘a e mo’oni pe. Te ke pehe leva “I do” (Te u fai pehe). ’I he puha ’o e fakamo’oni ’e lava peke faka’ataa. koe ke ke tangutu. ’o kapau ’oku ke fu’u motu’a pe puke. (Ko e kau loea te nau fakafehu’i koe kuopau ke nau tu’u ki

’okunga.) ’Oki ui ’e he kau loea ’a e Fakamaau Polis'i “your Worship”, pea ko e Fakamaau ki he Fakamaau’anga Lah'i “your Honour”. Te ke ui ’e koe “sir”, pea kapau ko ha fefine ko e “madam”. Ko e_fai ’o e fakamo’oni. ko e ngaue foki ia ’oku tuai pea ’oku toe fakapipiko foki, Ka ko ha me’a foki te ke lea’aki. ’e hiki ia ’aki hano taipe’i pe hiki fakatohimima ’o tatau matemate mo e me’a koia ne ke lea’aki. Pe ko e Fakamaau Lahi. pe Fakamaau Polisi. te ne fiema’u foki ke ne hiki ho’o fakamatala. Pea ko ho’o tokqni ja kiate ia. ko ho’o lea mamalie mo mahino. ’Oku ’i ai ’a e tu’unga kehekehe e tolu. ’i hono fakahokohoko ’o e fai fakamo’oni mei he puha ‘o e fakamo’oni. Ko e tu’unga ‘uluak'i, ’oku ui ia ko e “evidence in chief" a ia ko e loea ia pe talatalaaki ’a e kau Polis'i. ’a ia na’a ne ’omi koe ki he fakamaau’anga. te ne fuofua ’eke ho hingoa kakato, feitu’u ’oku ke nofo a'i. pea mo ho’o ngaue ’oku fa'i. koe’uhi ke mahino ki he tokotaha kotoa pe ’i he fakamaau’anga ko hai koe. Pea te ne fakafehu’i leva koe. Te ne ’eke atu ’a e ngaahi fehu’i kuo ne ’osi ’ilo pe ’e ia hono ngaahi tall, ka koe’uhi foki ke fanongo totonu pe ‘a e fakamaau’anga ki ho’o

fakamo’oni mei ho ngutu ’o ’ou. ! Ko e tu’unga hono ua ’oku ui ia ko e "crossexamination” ’a ia ko e kau loea ia ’oku nau fakafofonga’i ’a e fa’ahi ’e taha. mahalo te nau fai atu kiate koe ha ngaahi fehu’i. Ko e tu’unga faka’os'i ho’o fakamo’oni ’oku ui ia ko e “re-examination”. ’A ia koe loea ia pe talatalaaki ’a e kau Polis'i ’a ia na’a ne ui koe ke ke ha’u ’o fakamo’oni. te ne to e fai atu ha ngaahi fehu’i kiate koe ke fakapapau’i mo fakamahino’i ’a e ngaahi me’a ni’ihi ’oku ta’epau. ’E ngofua pe foki ki he Fakamaau Lah'i pe ko e Fakamaau Polis'i ke ne fakafehu’i koe. ’ I he taimi pe kuo ke lava ai o tali kotoa ’a e ngaahi fehu’i. kuo ‘osi leva ‘a e konga koia na’a ke kau ki ai "i he hopb. Neongo ia te ke kei talitali pe i he loki fakamaau’anga kae ’oua ke toki faka’ata koe ‘e he Fakamaau Lah'i pe ko e Fakamaau Polis'i. Eke’ki ha loea pe ko ha taha ’o e kau ngaue ’ofisi ‘a e fakamaaif anga pe te ke tangutu ’i fe. (Kapau ‘oku ke fiema’u ke ke mavahe hifi pe ho’o fakamo’oni. fakaha ki ho’o loea kimu’a "oku te’eki kamata ’a e hopb ke ne kole ha’o ngofua ke ke ’ata). Hoko ’i he kaha’u atu pepa.