Fakamanatuaga he Aho Pule Fakamotu ha Niue

Mana (Auckland), Volume 1, Issue 9, 27 October 1977, Page 3

Fakamanatuaga he Aho Pule Fakamotu ha Niue

Tutaki inai he lau 1

tautolu ne kua taute poke tan mena ne moua tali mai he magahala ne tn ai a ia ke he fakatiifono pule fakamotu. Hanei e talahauaga mai he Palemia ko Misileki . . . "Nakai hn atu a mautolu ke he fakatiifono pule fakamotu mo e lau amaamanakiaga ke fai mena lahi ke mail vave he taute poke mafiti ke fakahui e fain a mena lalahi. Ne amaamaanaki a mautolu ke fai holo atu fakatekiteki ki mua e fain a mena ti kua pihia ni.tuga mo e fakaholoaga ha mautolu.

Ne pehe a ia. ko e tan tan tolu kua mole ne matapatu e gahua he Fakatiifono haana ke he tan gahua ne taute he magaaho ne pule ai a Niti Silani ki Niue ke folafola mo e kitia mitaki poke ha e fe e tan gahua kua aoga lahi ma e fakaholoaga ki mua he mitaki ma e motu, mo e fakatokatoka he tan puhala ke hagaao atu ki ai a Niue he tan aho i mua. Ko e tan fakatokatokaaga nci ha ne fa e hau fakahaga e man he talaga ti koe taha mena lahi ne fakave ki ai e tan fakatokatokaaga na koe e o atu fakatekiteki ke he mouaaga he tau fua mai he fonua ke maeke ia Niue ke leveki ni e ia a ia ke he haana ni a tau fua mai he kelekele Ke maeke ia Niue ke moua e matakavi na. kua man okafua tuai e fifiliaga ha mautolu pehe, ko e tau gahua ka taute e mautolu mogonei mo e tau puhala foki ke taute aki ko e uta fakapapahi ni ke he tau mena kua lata tonu mo Niue mo e tau manako mo e tau amaamanakiaga he tau tagata he motu”. Ko e falu he tau gahua ne kua maeke ke kitia mata tali mai he hu atu a Niue ke he pule fakamotu he tau tau ne tolu kua mole, ko e fakahoko atu he maloio hila ke he tau kaina oti he tau tagata — kua teitei tuai ke pihia tuga mo e amaamanaki ki ai. Mai he hogofulu-ma-fae maaga, koe toe ua ni — ko Lakepa mo Liku — ne toe ke hoko atu ki ai e maloio hila. Kua fakalata pehe ka oti e ono mahina i mua kua moua tuai he tau maaga ia ne toe e maloio hila. Ko e kamataaga he gahua ke ta atu e hila ke he tau maaga ne kamata ai he lotoga tau 1975. Ko e falu gahua foki kua kitia mata mogonei ko e fakalaulahiaga he tau kaina sipolo mo e vine ti pihia foki mo e fakatupuaga he tau povi. Talahau mai pehe e Fakatiifono Niue, ko e fakatupu ki mua he tau gahua he motu tofakamatapatumo e fakapapahi atu ke he mouaaga mai he tau fua mai he fonua. Ko e mogonei kua ha ha i ai e 50 eka he tau

kaina vine ino e 50 eka he lau

kaina sipolo ne fa e moua mai ai c tau fua li tokologa foki a lautolu c tan tagala he modi ha ne fa e moua e tan palepale mitaki mai he lau fua mitaki

na mai he tail kaina ha laiitolu. Kua amaamanaki foki pehe. ka hoko ke he mahina Tesemo he tau nei to ha ha i ai foki 100 eka he tau kaina vine ka man he taute. Ko e foliaga foki ke lata mo e 5 ke he 10 tau i mua ke to 5000 eka ke he sipolo mo e vine. Ko e malagahua nei ko e mena makitoili. ti liga ko e taha na malagahua lahi ia ha

Niue ka fua tali mai nehumua. Kae taha e mena kaeke ke kautu. onoono atu ki ai to maeke ke pihia. ko e foliaga ke moua e tau fua ke falanaki ki ai e motu to fai mena ia. Ko e falu a fakatokaaga ke he tau puhala

kc I’akaholo atu ki mua e

m.itaki he modi tuga e tau fakaakoaga mo e fakaako foki he tau tagala he motu ke lotomatala ke he tau tufuga kehekehe kua taute ni mo e

fakapapahi atu ke he matakai lahi nei ko c mouaaga he tau fua mai he kelekele poke fonua ke falanaki ki ai e motu. Ko e matakavi ne foli ki ai e Fakatufono Niue ke moua he tau tagata he motu e moui fiafia poke moui kua maeke ke fakatatai mai ke he moui faka-Niu Silani ka e tumau ni ke leveki e aga mo e moui mooli faka-Niue. Mai he tau mena na kua toklitoku mai i luga. kua makona ni e manatu he Fakatufono kua holo fakatekiteki fakahaga ki mua e mitaki he tau gahua he motu ne fa e lali ki ai tali mai he tau tau tolu ne kua mole atu. Eketaha ma Niue. Kua manako e MANA mo e heagaapi he tau Niue i Aukalana ke tuku atu e tau nava fiafia ke he Fakatufono Niue mo e tau tagata he Motu ha ko e ha mutolu a tau gahua mitaki ne lali ki ai mo e kautu fakahaga tali mai he hoko atu a mutolu ke he pule fakamotu he tau 1974. Kia fakamonuina he Atua ha mutolu a lali mo e tau fakauka ke moua he motu ha mutolu/tautolu e monuina mo e moui fiafia he tau aho ne galo agaia.