Mole ’ae Tangata na’a ne Mo’uiahi’a Tonga

Mana (Auckland), Volume 1, Issue 5, 1 September 1977, Page 7

Mole ’ae Tangata na’a ne Mo’uiahi’a Tonga

TONGA

Na'e pekia si'i Walter Skudder 'i he hengihengi Monite 'aho 22 'o 'Aokosi 'i hono 'api nofo'anga 'ihe 5 Rothesay Avenue, Remuera 'i 'Aokalani.

Koe ta'u fitu ono eni 'o Walter Skudder, pea koe tokotaha ia 'i he ngaahi famili papalangi motu'ua 'o Tonga. Na'e fa'ele'i ia 'i Tonga, 'o tupu hake ai pea ngaue 'i he fonua 'o hoko ko e taha ia 'oe kau tangata pisinisi lalahi 'o Tonga. Ko e fa'ahinga feinga pisinisi kotoa pe na'e ala fai 'i Tonga ne ne 'osi fai, hange ko e ngoue, fahi nianu, fale koloa, toutai, folauvuka, koia foki na'a ne to mu'a fai 'awepisinisi fakalele pasi 'i Tonga he na'a ne fakalele 'ae pasi mei Ha'atau ki Nukualofa 'o fakataimi tepile he kuonga na'e kei taimi fakatonga pe 'an 'a Tonga.

Na'a ne fakalele foki hono ongo fale fahi papa lalahi 'e 2 'i Tonga tapu pea mo 'Eua. Ko 'ene tokoni kihi kakai Tonga na'e 'ikai fa'a lava he na'a ne fakangaue 'i ha fu'u kakai tokolahi 'o nau ma'u mo'ui mei ai, pea tuku kehe foki 'akinautolu na'a nau fa'a no silini pea hola ai leva. '1 he ta'u 1969 na'e fakakaukau ai kene kumi ha 'api 'i Auckland ke 'omi ki ai hono mali pea mo 'ene fanau ke nau ako, kae hoko atu pe 'ene ngaue 'i Tonga. Pea 'ihe ta'u 1974 ne ne ongo'i kuo kamata motu'a pea 'ikai kene kei malava 'ae nofo mama'o mei he hono famili koia ai ne ne fakatau atu hono 'api pea mo 'ene ngaahi pisinisi kae fetukutuku mai ki Nu'u Sila ki hono famili. Na'e 'ikai fuoloa 'a 'ene 'i heni pea tu'ia leva hono fa'ahinga fokoutua faingata'a 'o tupu ai 'a 'ene

malolo mei he mo'ui. 'Oku tokolahi 'a hono famili moe kainga ofi 'aupito. Ka 'oku mo'ui 'a si'ono hoa 'a Tupou pea mo 'ena fanau kuo nau ta'u lalahi. Na'e fai foki ha po Lotu faka'apa'apa ki he pekia 'i he fale putu 'i Newmarket, 'a ia na'e fai ia 'e he kainga Tonga mei he Siasi Katolika moe Siasi Fakatahataha 'oe Kakai Tonga. Pea 'i he 'aho Pulelulu 'aho 24 'ae lotu misa mamafa 'e he Siasi Katolika 'i Remuera 'a ia na'e taki ai 'a Patele Tavite, na'e tokolahi 'aupito 'ae kakai Tonga moe kau papalangi, famili moe ngaahi maheni, kae'uma - 'a 'ae kakai kehekehe ke fai 'a 'enau faka'apa'apa faka'osi kia Walter Skudder. Na'e 'osi eni pea toki fakaha'ele atu 'ae pekia ki he taha 'oe ngaahi mala'e fa'itoka 'i Remuera pe 'o tanu ai.

Ko ia 'e he moe atu ko 'eni 'a Walter Skudder 'oku 'i ai 'ae ongo'i mamahi 'ae kakai kotoa pe 'oku nau 'ilo'i mo maheni moe tangata ni he na'a ne mo'ui'aki 'a Tonga mo ne ngaue ki ai.