Ki nga iwi Maori katoa e noho nei i tenei Motu.

Korimako, Issue 27, 15 May 1884, Page 7

Ki n g a iwi Maori katoa e noho nei i tenei Motu.

He titiro he kite noku kia tatou kite iwi Maori, e heke haere atu ana kite kore i runga ite mata ote whenua. Na konei ka puta tooku hiahia, ahakoa he korero na te tamariki heaha koa, Ida rongo nga. taringa kia kite nga kanohi. Ko tetahi o nga tino mate o te iwi Maori e ngaro haere nei, ko te pupuri i nga tikanga Maori, kahore e penei mete Pakeha e noho i nga wliare teitei, i nga wliare timera liei putanga auahi ki waho; e moe i runga i nga moenga ehara nei i te penei me o te Maori kei te wlienua kia haumakutia, e kai i nga kai papai ehara nei i nga kai haunga, e horoi i nga kakahu kia ma, e whakapai i nga marae 0 nga kainga, te tahi i nga mea kino kei piro nga marae. Pataia mai ahau e koutou, me pehea e moliio ai matou ki enei mea? Tenei taku whakahoki mo ta koutou patai. Ko nga tangata kahore e tuku ana i a ratou tamariki kite kura, e tupu haere te kuaretanga ki aua tangata me a ratou tamariki tae noa ki nga whakatupuranga o muri. Kite pena ano o koutou uri kite pupuri tonu i a koutou mahi i muri i a koutou, ka pena ano te aliua me koutou i o koutou ra ka noho maneere hei kuaretanga, ,_O O * kahore e rapu i tetahi ora mo ratou hei waihotanga ake ki nga whakatupuranga o muri, kia mau te pupuri i nga tikanga Pakeha, kia wareware atu nga tikanga kino a tatou e liomai nei lie mate ki o tatou tinana i hanga ataaliuatia nei ete Kaihanga. Ite taenga mai o te Pakeha ki tenei motu ka kite i te iwi Maori e noho kuare noa iho ana kahore e moliio ana kite Atua pono, tena ke te rere ke na nga tikanga i ana i a te Pakeha, heoi kahore te Pakeha i waiho tonu i a tatou 1 te iwi Maori kia noho kuare ana. Engari i mea, kia whakarerea nga atua Maori me nga ritenga Maori, kia whai atu i ail a ritenga, kia waiho ko te

Atua i runga nana nei i lianga te rangi, te whenua me nga mea katoa hei atua. A ka tata tenei kite rima tekau tau e taliuri ke ana nga kanohi me nga taringa kei te wliai tonn i nga tikanga Maori. Hua atu nei kua tu te waewae o Ingarangi, kua wailio ko ana ture hei ture, ko ana ritenga hei ritenga, ko ana mahi hei mahi me tona Kuini hei Kuini 1110 te lnotu katoa. A inaianei i enei ra ko etalii o nga iwi Maori e aliua motu-hake ana i nga ture a te Kuini me nga karakia e rere ke ana i a etalii. Ki taku moliio ko koutou etalii 0 nga iwi Maori kua waihoa noa atu, a, ko Ngapuhi te iwi hei tauira i a koutou, kua wailio ko ia hei whakapai mai i te liuarahi, hei kauwhau kia koutou, hei wliakalioki mai i nga hipi e marara ana 1 roto i te kaliui a te Hepara Pai. Titiro tatou kite malia o nga Minita Maori o Ngapuhi i naianei, kahore i penei etalii iwi Maori i tenei motu. Tuarua ko Ngapuhi te iwi kua rongo ahau kua mutu haere te kai i te waipiro mete ahua motuhake i nga tikanga Maori. E penei ake ana ahau kia wliai tatou i era tikanga pai hei wliakanui ake i a tatou. Me rapu e tatou te liuarahi tika, me tuku i a tatou tamariki ki te rapu i te matauranga, a, mate rawa ake koutou, kua potaea matou nga uri kite Karauna o te matauranga, a tera pea e ahei matou te whakahaere tika i a matou, te ngaki i o tatou whenua kite kai, i wailio ururua nei e koutou, te nolio i nga whare pai, te kai i nga kai pai, te tuku i nga tamariki kite kura, te nolio i raro o te ataarangi o te Atua Nui mete tiaki pai i o matou tinana. Tenei taku kupu kia koutou:—" Kite kahore he whakamomona mo te rakau e tupu kino taua rakau, a tae ana te memehatanga ki ona manga me ona rau." Wailioki e oku hoa, " Kite kahore he pumahara hei whakahaere i nga kino me nga raruraru i muri i a koutou e tau te he mete wairangi ki runga kia matou ki nga uri." Kei mea

koutou 110 nga uri tera mate, kahore, no koutou mai ano 110 nga matua kahore i tuku i nga tamariki kite kura i o koutou ra. Ka timata te noho a te Pakeha ki tenei motu ka timata hold ta tatou hoko atu i nga whenua 1110 te koura mo te liiriwa. A he maha oku kitenga i nga tangata Maori e whakakiia ana nga pakete kite moni whenua, a kahore i tae kite torengitanga o te ra kua papaki kau nga ringaringa ki nga pakete, kei liea ra nga moni ? " Ki taku moliio e oku hoa, e oku hoa, ki te maumau tonu tatou i o tatou whenua ka noho tatou ki runga ki nga manga o nga rakau a te Pakeha, ka kataina mai tatou ha ! ha ! ha ! Kua rite tatou ki nga kupu a te Kiliikilii mona i tona waiata e mea nei—.Piri ake kite peka 0 te rakau e Inaina lioake kite ra e whiti nei. Ko koutou pea kahore e aroha ana kia tatou kite iwi Maori ka kore haere nei i runga i te mata o te whenua. He aroha noku kite motu, ka ngaro te tangata, ka riro te motu. Ko i nei te take i wliakaaro ai kia whai kupu atu ahau kia koutou e nga iwi Maori. Kia taliuri tatou ki te mahi i 0 tatou whenua, kite tuku i nga tamariki kite kura, kite whakapai i o tatou whare, kite wliakakotahi i a tatou ki raro i te mana o Kuini Wikitoria, mete wliakakotahi i a tatou hei Karaitiana katoa. Kia ungutu te pono, te rongomau mete aroha kia tatou hei patunga tapu ma tatou kite Matua i te rangi. Meliemea kahore he aroha o koutou kite tangata raua ko te whenua. Me penei ake ahau mo to tatou motu. " I waenganui moana, e mamao mai ana i nga whenua o nga iwi matauranga, he motu ataahua tona ingoa ko Niu Tireni, e whakamiharotia nei e nga kanolii o nga iwi o te ao. E whakawhiti mai nei nga rnano tangata o nga whenua tawliiti i runga i te kare 0 nga ngaru 0 nga moana nunui, e whakapau nei i a ratou mano pauna hei kawe mai i a ratou

kia kite i to tatou taonga e karangatia nei ko te "Whenua ataaliua ote Ao kite Tonga." Eliara koa hoki i te motu nui te motu ehau nei te rongo kite ao katoa, e whakapau mai nei i nga rangatiratanga o nga tauiwi hei whakatutuki mai i a ratou i nga mano maero nei, kite kawe mai i o ratou mate kia whakaorangia e te pai o te mahana raua ko te makariri, me nga waiariki rongoa o tenei " Whenua ataaliua ote Ao kite Tonga." Koia ano te wai ona awa, marama tonu kite titiro a nga kanohi tauhou, ona maunga me ona ngaberehere tau ana te whakamiharo kia ratou ki nga iwi o te ao. A runga nei i ona maunga i ona pukepuke ano te ataaliua i nga hihi kanapa o te ra e tata ana kite torengi atu. Hei whakamiharo ma nga tauiwi te ra e puta ake ana i te Rawliiti, korekoreko ana a runga i te kare o te moana i ona hihi kanapa." Ko ahau e arolia ana kite whenua, koia enei kupu:— E aroha ana ahau ki taku kainga, ki taku kainga, ki taku kainga hari, Ki Niu Tireni nga motu ataahua, Kei a ia nei te kororia o te tonga, Mete miharotanga ote kanchi tangata. Taku kainga hari, taku kainga hari, Taku kainga ake a Niu Tireni. Tenei ahau te ngare atu nei kia koutou e nga iwi Maori katoa kia kaha kite tuku i a koutou tamariki kite rapu ite matauranga i te moni kahore nei he waikura. Ko nga tamariki e whiwhi ki tenei taonga nui ko o ratou ingoa e kore e mawehe i nga ngutu o tena whakatupuranga, o tena whakatupuranga. Ahakoa kei roto i te hohonu taua taonga, mahia, mahia kia taea. He mea mama noaiho te mohiotanga mehemea kite hoatu e te tangata he mahara ki tona ngakau. Nei hoki te whakatauki. "Ahakoa taimaha te wahanga, mama noa kite hunga e ngakau nui ana ki tera hanga." Na te Karaipiture tenei: —"Koia kahore e whakaaro ana e kore e whiwhi i te matauranga." IST a Raureti Mokonuiarangi. AkaraNxV, Mei, 18S4.