Aotea.

Korimako, Issue 18, 15 August 1883, Page 1 (Supplement)

Aotea.

No te 9 o nga ra o Aperira. Ka whakapuaretia tenei Whare Runanga a Aotearoa, i Tu nei ki Herepiiti Kaipara i Aperira i te 1883, hei whiriwhiri i nga Take i kowhiria nei e te Komiti, koia emauiraro iho na. Ka tukua atu nei kia koe e te Korimako kia mania, e ki nei hoki koe i kai Ngatiwhatua, i te "Ika Wareware " Kia rongo mai koe e tika ana i "Warea matou kite whiriwLiri kia tika ai te hoatu tanga kia koe. Heoi ano, Na te Keene Tangaroa.

Tiamana —Taku me korero te tangata, no te mea kei ia tangata nga Pntake o te whare nei. Ko nga Komiti mo te mahi kia tuturu. Tiamana.—E Arama mau e timata te korero. Arama.—Ki taku whakaaro e tika ana tenei putake, ko nga Runanga ahakoa i hea, i hea, hei mahi mo ia whare mo ia whare. . Te Tatana.—He tau toko taku i te komiti kia tu. Wirihana Huhu.—He tau toko taku i te komiti kia tu. Ngakuru.—Tena koe e te Tiamana. Ehari ana fcoku ngakau *J toku taenga mai ki tenei Komiti, ko toku hiahia kia whakakotahitia te Komiti mo ia whare mo ia whare. j . Hapakuku.—E pai ana ahau I *a tu He Komiti. I. Te Tatana.—He tau toko taku | * te Komiti kia tu.

Hori te Pita.—He tea toko taku i te Koniiti kia tu> Parata.—He tau toko taku i te Komiti kia tu. Hohepa Poutama.—He tau toko i te Komiti kia tu. Patoromu.—E hari ana toku ngakau ki tenei Putake kia huihuia nga Punanga mete Komiti kia tu. Horomona.—He tau toko i te Komiti kia tu. Te Puhl- -He tau toko taku i te kupu a Hapakuku i ki ra kia tu he Komiti kia kotahi. Apihai.—He tau toko i ta te Puhi raua ko Horomona i ki ra me tu te Komiti. Te Tiamana.—Pooti tia ana aua take ka oti. Tuarua. Tiamana.—Ko te Tiriti o Waitangi kia hapainga Ki Runga Kei Mate i nga ture Ote Paramete o Nui Tireni e ki nei kia turakina taua Tiriti kia whakaarahia ano he Tiriti Hou heoi e kore matou e pai ki taua Tiriti Hou. Hohepa Purehu Rehu.—E whakaae ana ahau kite Tiriti o Waitangi. He kupu patai tenei naku, me pewhea ra e ora ai tatou no te mea ko nga mema Maori kei te pehi i taua Tiriti : kei te hiahia ahau me hoki mai nga mema Maori e rangi me hapai e tatou te Tiriti o Waitangi. j Te Keepa.—He tau toko ite Tiriti o Waitangi. Hohepa Poutama.—He tau toko i te Tiriti o Waitangi ki a hapainga ki runga. Arama.—Ko te Tiriti o Waitangi ki a hapainga ki runga kia kaua tatou e oho oho kite j hapai.

Taurau.—Te take i hiahia ai ahau ko te Tiriti o Waitangi e tika ana kia hapainga no te mea hoki kei reira te ora mo tatou. Te Tiamana.—Ka wfoika marama i tenei kupu, tenei te kupu kei roto kei nga Ture i Whakina e Kawana Hopihona i te Tiriti o Waitangi koia tenei ko " Wikitoria te Kuini o Ingarangi i tana mahara ata Whai ki nga Rangatira me nga hapu oNui Tireni, i tana hiahia hoki kia tohungia kia ratou o ratou Rangatiratanga me to ratou Whenua/' Hori Kanaka..—Taku ko te Tiriti me whaka nuku ake. Poti tia ana ka oti tenei. Te Tiamana.—Take tua 3 ko nga Maero e 5 ki runga i nga takiwa Maori. Hemi Parata.—E kore ahau e pai kite 5 Maero kia haere i runga i nga taki Wa a nga Maori. Te Tat ana—He tau toko i te 5 Maero kia turakina. A pihai.—He tau toko mo te 5 Maero kia hinga. Herewini.—He tau toko mo te 5 maero kia turakina, Te Pua.—He tau toko mo te 5 maero kia hinga. Hapakuku.—Taku mo tenei. Ko tenei Ture no te Kaunihera tenei ture heoi e kore au e pai ki tenei ture. Ko Aram a.—Me hapai e tatou tenei ki Runga ko te 5 maero me whakakore ki runga i nga whenua Maori mete tlori Pooti. Hemana.—He- tau toko i ta Arama mo te 5 maero mo te Kaunihera mo te Rori Pooti kia kaua e tu ki o tatou takiwa.

Taurau.— Taaku mo te 5 maero e tika ana nga korero katoa kaua e whakaaetia te 5 maero. Te Pirihi.—Kaua e whakaae tia taua tu tikanga te 5 maero. Matikikuha.—E e tau toko i te 5 maero kia hinea. Te Tiamana.—Pooti tia ana ka hinga tenei take, Te Tiamana.—Ka korero i tenei take kite Kura. Taurau.—Taku e kore e roa tenei no te mea ko te whakaaro hoki tenei o te Kawana ko te kura. Eoete Waihe.—Taku mo nga tamariki, kei o ratou matua te tikanga mo a ratou Tamariki. Heta Paikea. E whakaae ana ahau kite Kura kia tu kia matau, ai a tatou tamariki. Ngakuru.— He kupu Patai, ki te hea Kura. Te Tiamana.—He Kura kei te Kawana he Kura kei te Haahi he Kura kei te Weteriana. "Whakaaetia ana e te Whare Pooti tia ana ka tu tenei take. Te Tiamana.—Take tua 5 ko nga mema o te Porowini o te Pito whaka raro nei me whaka nuku kia nui atu. Te Tatana.—Taku mo nga mema me hoki mai ki to tatou Punanga aua mema. Te Ptjhi.—He tau toko i nga mema kia hoki mai ki konei. Hohepa Purehurehu.—Taku me hoki mai nga mema ki to tatou takiwa nei. Te Tiamana.—E kore pea e mana nga mema i a tatou Te Keepa.—Taku hei utu mo tau. Na tatou hoki ratou i mana ai i a ratou e tu mai nei. Te Kitohi.—E te Tiamana, me pehea ra he putanga reo mo tatou kite kawe tikanga kite paramete i na penei te tikanga ka mau mau mahi tatou. Ki taku me nuku atu nga mema kia tokomaha.

Te Puhi.—Kahore he nukunga atu o nga niema whakatu ake ano ko aua menia ano. Hemana.—E whakaae ana ahau kia nuku atu nga mema, kia toko maha atu nga mema, kia kaha ai ratou kite whawhai kia raua whaka mema e tau toko ana ahau i ta te Kitohi. Arama.—Taku i runga i te pire a Hone Mohi e kore ratou e kaha no te mea tokowha ano hold ratou, koia au i mea ai me nuku atu kia toko maha nga mema 6. Hemi. —He tau toko i ta A rama. Te Pirihi.—He tau toko i ta Arama. Ko Po.—Taku he tautoko i nga mema kia nuku atu. Nga Kttru.—Taku me nuku nga mema. Parata.—He patai no Wai te Whenua i hoki mai i nga mema. Tauratj.—He tau toko i nga mema ki a nuku atu hei kawe kupu kite Paramete. Hori Karaka.—E 4 enei tu ranga me he mea ka whaka korea enei turanga e 4 kua Wehe I ano tatou koia ahau i mea ai e tika ana tenei kia maha atu nga mema. Hapakuku.—He tau toko mo nga mema kia nukuhia atu kia toko maha. Te Tiamana.—Poti tia ana. Tiamana.—Take tua 7. Ko nga Tiini e 2 e tangohia ana e te Paramete mo nga Whenua o nga Iwi Maori i runga i te Rori. Te Heihei.—E whakaae ana ahau kia hoatu te Tini kotahi mo te Rori. JNgakurtj.—Taku kahore ano tenei mate i tae ake ki toku taki wa me he mea kua pa tena mate kia koutou ka whakaae ahau ki tena.

Te Pua.—E kore ahau e p a j kia haere te Rori i 0 taton Whenua Ahakoa Papatupu. Parata.—He tau toko i ta te Pua Tatana.—He tau toko. Hoete.—E kore ahau e pai ki te Rori kJa haere noa, engari me utu. Hami.—E kore ahau e pai kia haere noa te Hori engari me ntu ka tika. Heta.—Taku ko te Rori o te Here we he mea hoatu noa i naia nei me utu tenei me no-a Tiini hou. b Hori Karaka.—E whaka pai ake ana ahau ki tenei hunga e ki nei kia puritia nga Tiini e rua e ngari kia kotahi Tiini. llemara.—E kore ahau e pai ki nga Tiini engari kia kotahi. Tiamana.—Pooti tia ana taua take kaoti. Tiamana.—Ko te Komiti. Hohepa.—E whaka ae ana ahau ki nga Komiti kia tu. Te Heihei.—E whakaae ana ahau ki tenei take kia tu mete tau toko. A ram a.—Taku no tenei ra i matau ai ahau he mahi ke ta tera Iwi. E whaka ae ana ahau ki taua take nei. Hemara.—He tau toko i tenei Take. Eruena.—E whaka pai ana ahau ki tenei take koia ahau i mea ai matatou e whaka tuturu taua take. Parata.—He tau toko i tenei Take. Hori Karaka. —E whakapai ana ahau ki taua Take. E hara hoki i te mea He kawe ora mo tera mo tera Kao mo koutou ano wailio tera tera mana e haere mai. Engari kia ute Komiti o Kaipara tae noa kia Hapakuku ma. Tiamana.—Pooti tia ana taua Take Ka oft.

Tiamana. —Take 9 Ko nga raruraru o nga Iwi Maori kia ratou ano. Hapaxuktj.—Taku e whaka pai ake ana ahau ki tensi Take kia homai ki to tatou aroaro tenei ilara me nga raruraru katoa anga Iwi JYI aori kia ratou ano. Paoea. —E whaka ae ake ana ahau ki aua Take kia mahia. Te Puhi.—E whakaae ake ana ahau ki aua Take kia tu. Hoete.—He tautoko. Te Heiiiei.—E whakaae ana ahau me kuhu ki reira konga hara araua raruraru me mahi ki reira e ngari ma te Komiti o Kaipara e mahi. Maui.~ -He tau toko. Te Hemara.—He tau toko. Tuku.—He tau toko. JNgakuru.—He tau toko. Tiamana.—Pooti tia ana aua Take Ka oti. Tiamana.—Pooti tia ana aua take ka oti. Tiamana.—Ko te ELamupene ki runga ki nga whenua Maori. Te Tatana.—He Patai taku. He ora ra nei moku he mate ranei. Tiamana. —Kua whakaaetia e nga tangata e noho nei ara e Hirini. Te Tatana.—E whakaae ana ahau kite Kamupene ki runga ki o tatou Takiwa. Tjs Keepa . —E kore ahau e pai kite Kamupene kia tu ki o tatou wahi. Hohepa Purehurehu. —Ko taku e kore ahau e pai kia hanga te Kamupene ki runga ki o tatou takiwa. Hapakuku.—Taku ko Ngapuhi e wahi ana i tenei mea, ko matou kihai i whakaae hore rawa hore rawa matou i whakaae hore f awa tetahi i whakaae.

Aram a.—E kore ahau e whaka ae kite hanga Kamupene ki runga ki o tatou whenua. Apihai.—E kore ahau e whaka ae. Te Puhi.—E tika ana ta koutou no reira ano i tika ai te he. Tiamana.—Ko te tikanga o nga mea e Pae ana ki nga takiwa Maori i nga taha moana. Reihana.—Ko nga mea Pae mai ki o matou takiwa kei a matou ano te mana. Parata.—E kore ahau e pai kia riro noa atu nga mea e Pae ana ki o matou nei takiwa. Te Pua.—E whakaae ana ahau ki ta Reihana raua ko Parata e ki nei kei a ratou ano te mana o nga mea e Pae ana. Eramiha.—E whakaae ana ahau ki tenei take. Aram a.—E whaka ae ana ahau ki tenei take. Hemi.—He tau toko taku i enei korero katoa. Hemara. —He tau toko taku i enei korero. Mihaka.—He tau toko taku mo enei korero. Hapakuku.—He tau toko. Reihana.—He tau toko. Wikiriwhi.—He tan toko. Hohepa Purehurehu.—E whakaae ana hau ki enei korero. Tiamana.—Pooti tia ana kaoti. Tiamana.—Kaua e hokoa nga whenua Eahui. Hori te Pua.—E whaka ae ana ahau ki tenei take kia kaua e Hokoa nga whenua Eahui e ngari me pupuri kapai. Paora.—He tau toko taku i te korero a Hori te Pua E ki nei kia purutia nga whenua Rahui. .!:= eihana —He tuku taku kia hokoa. Te Keepa.—Taku e tika ana nga whenua Rahui kia kaua, e Hokoa.

Rihari.—E whaka ae ana ahau ki tenei puatke kia kaua nga whenua Rahui e hokoa e ngari kia tu tonu. Netana.—Taku kei te whaka mana ahau i enei Putake. Tiamana.—Pooti tia ana taua take kaoti. Tiamana.—Kia tuhi Pitihana nga Rangatira o Nui Tireni kite Kuini. Te Tatana.— E whakaae ana ahau kia tuhi Pitihana nga Rangatira kite Kuini, Arama.—Ko te kupu tuatahi a te Kuini tenei ko nga Tahuna Pipi me nga Ika katoa koia ahau i mea ai me tuhi Pitihana tatou kia te Kuini. Te Puhi.—He tau toko i te Pitihana kia te Kuini. Reihana.—He tau toko. Hemara.-He tau toko. Pooti tia ana katu tenei take. Tiamana.—Ko nga Kooti whenua Maori me mutu. Paratene.—Taku mo te Kooti whenua Maori me mutu ake ake Ertjena Paerimu.—Taku me mutu te tuku panui mo nga whenua Maori. Wikiriwhi—He tau toko i te kupu a Paratene. Hori Te Pua.—He tau toko i te kupu a Eruena. Parata Mate.—He tau toko i te kupu a Eruena. Netana.—Kei te tau toko ahau i nga korero a nga tangata kua korero nei. Manihera.—E whakaae ana ahau kia mutu te Kooti. Hapakuku. —Taku e whakapai ana ahau kite Kooti kia mutu o te Pakeha Kngari me tnku ma te Komiti Maori kapai. Hoete Waihe,—E whakaae ana ahau kite Kooti me mutu. Wikiriwhi.—He tau toko. Tira.—He tau toko.

Arama.—Me mutu te Kooti whenua Maori me mutu te tuku Panui. Te Hemara.—E whakaae ana ahau kite Kooti me mutu. Paora Kawhartt.—E whaka ae ana ahau kia Whakakahoretia te Kooti ki nga whenua Maori. Manihera. —He tau toko. Eramiha.—Me mutu te Kooti, ma te Komiti e mahi tetehi ko nga herehere ma te Komiti e mahi. Hapakuku.—Me hanga he tikanga hou koia tenei i hapainga nei e Eramiha. "Wikiriwhi.—E whakaae ana ahau i te Kooti kia mutu. Te Keepa.—E whakaae ana ahau i te Kooti kia mutu. Tira.—He tau toko i tenei kupu kia mutu te Kooti. Tauratt.—Me mutu te Kooti engari kia wehi te tangata mo te kupu a Eramiha e ki nei ko nga herehere me homai kite Komiti. Te Heihei.—E whaka ae ana ahau i te Kooti ki a mutu engari ko nga toenga o te Kooti kia aia ano Kngari nga whenua papa tupu me mutu te ruri. Manihera.—He tau toko. Keihana. —Ko nga whenua me tuku atu kite Komiti. Hoete Waihe.—E kore toku whenua e tukua atu kite Komiti.

Mihaka Makoare. —E kore e taea e ahau toku whenua te tuku atu kite Komiti. Te Puhi.—He patai taku. Kowai o koutou kite mahi Kaunihera. Hone Tana.—Kei te hiahia o te tangata te tikanga kite niahi Kaunihera. Tiamana.—Pootitia ana ka oti. Tt Tiamana.—Ko te Mutunga Tai timu. Paratene.—E whakaae ana ahau kite Mutunga Taitimu ki a au ano te mana o taku Wahi. Hemara.—E whakaae ana au ki au ano te mana o toku Wahi kite Mutunga Taitimu ka pai ahau. Eruena.—He tau toko taku i tenei kupu ki nga Maori ano te mana o ratou Tahuna Mutunga Taitimu, kia tau he mana mo tatou mo nga Iwi Maori ki o tatou Wahi. Paora.—E whakaae ana ahau kite Mutunga Taitimu ka anga atu ki waho ki a toru te kau Maero te matara atu kapai. Te Tiamana.—Ka whaka marama i te kupu a te Kuini i te tua 3 onga Ture koia tenei. Hei whakaritenga mai hoki tenei mo te Whakaaetanga kite Kawana o te Kuini ka tiakina e

te Kuini o Ingarangi nga tangata Maori katoa o Nui Tirini ka tukua Ida ratou nga tikanga katoa rite tahi ki aua mea ki no-a tangata o Ingarangi. Horn. —He tau toko i taua kupu e ki nei ki nga Maori ano te mana o te Mutunga Taitimu. Hoete. E whaka pai ana ahau ki tenei take ko taku kei nga tauranga whapuku ko te mutunga mai tena o te mana ki nga Iwi Maori. Te Tiamana.—Ka whaka marama ite kupu a te Kuini ki te Iwi. Kua wtakapumautia e te Kuini ki nga "Rangatira Maori me nga iwi Maori o Nui Tireni ki nga hapu, ki nga tangata hold, ko o ratou oneone me o ratou whenua me o ratou ngaherehere me o ratou Wai mahinga ika me a ratou tahuna Pipi me o ratou taonga ake o te iwi o ia tangata o ia tangata whakapumau tia ana e ia kia ratou hei noho mo ratou hei mea mau rawa kia ratou kaua te.tahi hei tango hei whaka oho hei aha ara te painga ia o ratou kia waiho kia ratou mau ai. Pooti tia ana. Ko te Mutunga tenei o nga Take.