Ihipa.

Korimako, Issue 6, 14 August 1882, Page 3

Ihipa.

No muri iho o tena nupepa a matou, kua ahua ke te ahua e mahia nei i Ihipa. He mea hoki kua mahia nga Pa whawhal e nga Ihipiona i ta j atou a i Arekihana, a i kiia e |&ga inokio, he tohu he taua wahi

ki nga iwi o Ingarangi raua ko jWiwi, i te takiwa ki Ihipa mo nga mea a aua iwi e rua nei i mahi ai ki Ihipa, mete awa i keria i Huiha. A te mea huaki nga e nga Ihipiana i te Pa i Arekahana, a e 200. rau Pakeha i patua i ratou, ana i kohurutia. No te 11 o Hurae nei i puhia ai kua pa e te Pakeha, he mea pupuhi ki nga pu repo o nga manuwao a Atimara Hinioa, a e rua o aua Pa i pahu i te paura, kihai i mohiotia nga tangata o te Ihipiana i mate. E mea ana matou tena pea e mau wawe te rango o taua iwi nei ki nga iwi nui o te ao nei. He nui nga Pakeha o Ingarangi e kii ana he he te whawhai, a ko Hone Paraiti te mema o te Paremeta o Ingarangi, a he minita ano hoki aia no te Kawanatanga o Ingarangi, kua mutu tana mahi minita i aia ano te whakamutu, no te mea e he ana aia ki taua whawhai nei. Koia nei nga korero mo taua Pa mo Arikihana ko taua Pa nei, he Pa tino tawhito rawa, a i te takutai taua Pa nei e tu ana i te tahi o nga kongutu awa o te Naera, a 112 maero kite hau raro o te Pa o Kaero; a he rerewe atu ano i tetahi ki tetahi o aua ra nei, mete awa keri ano hoki kite awa i te Naera ko nga tangatao Arekahana i te tau 1872, e tae ana kite 212,054, a o aua mano nei 52, 829 he Pakeha, a taua pa, nei he mea hanga kite moutere i kiia i mua ko Paroha, ko te tino pa onamata, i te tua whenua tera e tu.ana, a e kitea ana ano ona;mea i enei ra, a ko te.waho hoki ia e tu ai nsra kaipuke manuwao o taua iwi, me nga whare nui ano hoki o ta ratou Kawanatanga, ano te ahua o taua pa nei, mete pa na te Pakeha, e rua wahi wahapu e tu ai nga kaipuka i waho ake o taua pa, a he pa te mea i tu ana i uta hei tohu ki nga tangata rere moana mo taua pa, ko taua pa nei te pa matua o Ihipa katoa a ko nga torn e mahia nei hei kakahu, ara te katene e mahia

ana i te whenua i waho ake o taua pa, ite tau 1871. Ko nga eka i mahia ki taua taru katene, 100,000 eka, a he mea hoko taua katene i roto i taua pa, i te tau 1877. Ko nga eka i mahia kite whaka tupu huka keni, e puta ai te kuka e kainga nei; i tae kite 90,000. Ko nga mea e tukua mai ana i taua pa hei koko ki nga iwi o te ao nei lie katene, he kanga, he pine, lie kawki, he kapia (no lomana), he huka, he hinu he, he wuruhipi, he raihi, he kuruhurumanu, he hiako-kau, mete tini noa atu o nga mea o aua iwi. Ko te katene i tukua i te tau 1869 i tae kite 138,700,000 pauna taimaha. Ko te utu mo taua katene i tae ki nga moni, £6,000,000; a ko aua katene, 94,000,000, i tae ki Ingarangi, ite tau 1873. Ko te katene i tuakua e taua pa nei i tae kite 218,544,480 pauna taimaha. A A ko nga mea e tukua atu "ana e nga iwi o te ao nei ki taua pa, he katene, lie huruhuruliipi, he hiraka, he maripi, he ho, he rakau, he waro, me etahi atu mea, Ana nga kaipuke Pakeha i mau atu aua mea. Ko te utu o nga mea tuku mai i taua pa i te tau 1872 i tae ki nga moni, £13,859,365. Ako nga utu o nga mea i kawea atu ki taua pa i taua tau nei ano i tae ki nga moni, £6,154,165. E noho ana ano ngg kai whakamana i te kupu o nga kingi o te ao nei i taua pa. He whare karakia ano ta te Hahi o Tiamana i taua pa, nie. te whare Ohipena, mete kura o te Hahi Koterana. He nui noa atu nga mea ona mata e kitea ana i te pa tawhito o Arekahara, a he iho taua pa tawhito i mahia e Arehahana Te Nui i te tau 332 i mua atu o te tau i whanau mai ai a Te Karaiti ki te Ao nei. A i nga ra o nga kingi e kiia nei ko nga Potoromi, ko te tino pa matua o Ihipa taua pa tawhito nei, a ko te tino pa rongo nui ia o te ao nei i aua ra, mo te mahi mete hanga i nga taonga e manakitia ana i aua ra.