KO NGA TURE O INGARANI.
Korero whakaatu.—He roanga. 26.-Whakahaerenga Whakawa Hara-Kirimina.—Ko te tino mahi nui ma nga Kai-whakarite-whakawa o te Kooti liupirhni, ko te whakawa i nga Hara nunui, Hara-Kirimina nei. Kiaata whakarongo maiki teuei wahi, he tnea nui boki. Kite mea kua meatia e tetahi tangata tetahi HaraRirimina; na, me haere atu te tangata Pirihimana ranei, tangata ke ranei, i mohio ki laua meatanga, ki tetahi Kai-whakarite-whakawa, mc korero katoa atu e ia ki taua Kai-whakarite-whakawa ana i mohio ai ki taua mea. Na, ka whakarongo te Kai-whakarite-whakawa, a, me be mea ki tana whakaaro iho e whai take ana hei pc-ra-tanga, ka tukua v. tana " /lauien;'js.irinu.na, ho: lik;, iiei torn.; ki t-' U:iigaia i mcaiga ra nana i mea taiui hara, kia haere mai kia tu ki tuna aroaro; a, me he hara nui, kino, (pera mete V; bakamate-kohum. Pu-remu-reipa, Taiiu-ivhare, aha, aha:) ka tonoa e ia he Kalipa-pirihinuitta kite tiki, kite arahi tonu mai. Kia tae kite YVhare-whakawa, ka whakarongona e te Kai-whakariie-whaka-wa nga korero a nga Kai-whaki katoa, a kite mea tana wliakaajo kua meatia e taua tangata te harai wbakapaea ki a ia, na, ka kiia iho e ia kia wbiua. Me he hara nui, a, ki ta te Kai-wha-karite-whakawa whakaaro e tika ana te korero mona hei take e whakawakia ai e te Kooli Hupirimi, na, ka meinga e ia kia kawea kite Whareherehere, ki reira noho ai taea coatia tetahi ra noboanga whakawa o taua Kooli. 2'—Ka taea taua ra, ka tahi ka tino whakawakia e tetahi Kai-whaka-rite-whakawa Tumuaki o te KootiHupirimi, ratou ko tetahi Runauga TT • ® Eunri, Tekau ma-rua ; a kite pono i taua Htuiri tona hara i wbakapaea ai, ka kiia iho e te A'yp/j-whakawa kia bakamatea, kia V\ harehereheretia, kia peheatia ranei te whiu mona, kia tika ia ki runga ki ta te Ture i whakarite ai mo taua hara. Kite whakaaro te -Kotffo"-whakawa, e harakore ana, ka tukua kia haere. Na, mutu tonu iho i reira; ekore auo boki e whakawakia
ki muri iho mo taua hara ano. (Tirohia 33.) 28.—Na, whakarongo xoai kite take i tuaruatia ai te whakaturanga o to tangata e whakapaea ana kite HaraKirimina nui ki aroaro o te whakawakanga; ara, i matuatia kite Kai-whakarite-whakawa, muri iho, kite Kooti Hupirimi. Te take, he hopohopo no te Ture kite tangata. Ki ta te /lure, kahore he mea nui ake i te taugata: na reira, ka tupato rawa, ka manawapa ; e kore e whakamatea noatia, e kore e berea noatia. Ekore e mahi porangi te Ture. Engari, i whakaritea e te Ture kia kawea ma tetahi i umuiiki o iiga Kai-whakarite-v. h;iKawu, inti te Runanga llunri huki, an;. inii etahi o <uia imu tangata uei t::kau-nui-rua, ma ratou (j kirni it- r.k.iiiga o to korero uiohu; sua ratou e mea, he tika ranei, he he ranei; : ; c v/hiu ranei te tangata i whakaj»a«*a ra. iiie whakuharakore rauei. He ture pai rawa tenei. lvo tona ture kahulangi tenei: ekore rawa te iwi e pai kia whakaputaia ketia tenei ture, he ture whakunui hoki i te tangata. <29. A, ko teuei lurt', uh<.»ro c kowhiti tangata. Ivahore rawa ano huki a te Ture pera. Ki ta te Ture, he alma kotahi to te tangata; kotahi hoki lure mo katoa, ahakoa Maoii, Pakeha ranei; kiri ma, kiri mangu ranei; rite tonu. A, he teka te ki, ma te rongo kite Ture ka hoki ai te rangatirao te tangata, ahakoa Pakeha, Maori ranei. Kahore; erangi, ma te rongo kite Ture, ma te hapai i te Ture, ka rangatira ai; ta te mea nana i whakanui te tangata, i whakarangatira. Ko te Ture tona Ivai-tiaki e noho tika ai ia i runga i te ora mete rangatira. 00. I\. HERIVvHI.-—He Jlpiha te * t-ikvhi i whakaturia hei mahi i ngaW bakahauuga- whakawaa te Kooti liupirimi. Ka oti te tangata hara te wliakawa e tetahi Kai-whakarite-wha-kawa luruuaki. a ka kiia iho koki e ia, Me wbakata.-awa tenei taugata kia mate; he tangata kohuru hoki ia : na, kite whakaae ano hoki a Te Kawana kia whakamatea, ma to lieriwhi e whakatarawa kia mare. npnfti
te kianga iho a te Kai-whakarite-whakawa Tumuaki, Me panga kite Whareherehcre taea noatia tetahi takiwa; he tika hoki, nana ano te hara i whakawakia nei ia; na, ka panga ano e te Heriwhi kite Whareherehere. (Ko te Heriivhi o tenei wahi, 0 Poneke, ko Te Hira.) 31.—Takoto ke ana te tikanga a nga Iwi noho maori noa iho, kaore ano i mea ake i roto i te kuware, i te pohehe. Ta ratou, ma te tangata mate i te mahi he a tetahi, ma nga whanaunga ranei o te tangata i patua, ma ratou tonu e whakawa te tangata hara, ma ratou tonu e whiu, e whakaniate ranei, me he mea ka tika ki to ratou na whakaaro kia mate ia. He tikanga he rawa tenei, ta te mea hoki, he riri, lie pouri kei o ratou ngakau, u ckore e uia tiku te whakawa ate tangata i runga i te whakatakariri. 1 etahi; kite tukua ma ratou ano o whakapa te whiu kite tangata hara, tena pea e kawea e te ngakau whakatakariri, ka whakanui rawa i te mamae. 1 etahi; ka peratia, aianei karapu utu hoki nga whanaunga o te tangata hara ka wiiakamatea nei e ratou, a ka nui liaere te kino. Tetahi hoki i kore ai e tika kia waiho ma te tangata i te he e rapu utu mona, kei nui rawa pea te pouri, ka tiuo whakataimaha i te whiu ; kei patipatia ranei e tera, liomai ana tona taonga hei utu; aianei, ka tukua te tangata hara kia haere noa, ekore e ahatia. Kite tikanga penei, haere kau ana te tangata whai-taonga, kaore tona hara e whiua. Na konei te Ture i meaai, kia whakaturia tetahi Apiha mo tenei mahi, a kia waiho tenei hei mahi tuturu mana, ko te whakatuluki i nga kianga iho a te Kai-whakarite-whakawa Tumuahi i puakina i runga i te whakawa; ko te whakapa hoki i te whiu e whakaritea ana mo te tangata hara. Me tangata ke ia, kauaka hei te tangata e tata ana kite tangata mate, kite tangata hara ranei; kei kawea ete pouri, whakanuia ana e ia te whiu; kei kawea ranei e te whakaaroha, kei patipatiria ranei, whakangawaritia aiICT Ta
Herii::,L Pai rawa teuei tikanga; ekore hoki e mauaharatia ta te Heriwhi; e mohiotia ana hold, ehara i tana whakaaro ake, engari he vvhakarite kau tana i te kiunga iho a te Turo. Ko Nga Txire.—He roanga. 19.—1V1-WHAKATARA. (ToilO whawhai.) —Ko te tangata ka pataritari, ka wbiu i te kupu whakatara ki tetahi tangata, ka tono ki a ia kia tautakitahi kia whawhai raua: ko te tangata ranei ka hoatu kia kawea, ka kawe ranei i tetahi kupu whakatara, ki tono whawhai ranei:—Ka Whainetia, ka Wharehereheretia ranei: Tetahi ko te Whaine mete Whareberehei e hoki. 20.—Tinihanga, (kite hokohoko, kite aha). —Ko te tangata ka tinihanga tana hoko, weiii tinihanga ana weiti. Ko te tangata ka hianga-whakapati, riro ana i a ia te moni, taonga, aha ranei, o tetahi atu taugata, he mea nana kia tahaetia e ia kia riro tinihanga i a ia :—Ka Wharehereheretia, kaua ia e neke ake i te Wha Tau. Tetahi, ka Whainetia, ka Wharehereheretia ranei. Tetahi, ko te Whaine mete Wbareherehere hoki. Ko te taugata ka aro, ka whai kia riro pera i a ia tetahi mea pera:—Ka Whainetia, ka Wharehereheretia ranei. Tetahi, ko te Whaine me to Wbareherehere boki. 21.—Tamakiki.—Tirohia " Hunanga whanautanga" 21, « Moe-Maori" 17. 22.—Moni-A" oini.—Ko te tangata ka hanga ka whakaahuo i tetahi Koini hei Moni-Koura, bei Moni-Hiriisha ranei:—Ka Wharehereheretia, mate noa, taea noatia ranei tetahi takiwa. Ko te tangata ka hanga kino i te Moni-Koura, Moni-Hiriwha ranei, kino iho taua Koini:—Ka Wharehereheretia, kaua ia e neke ake i te Warn Tau. Ko te tangata ka whakaputa i tetahi Moini Koini-timhsLuqa—Koini Koura ranei, Koini ahua Hiriwha ranei :—Ka Wharehereheretia, kaua ia e neke ako i te Ivotahi Tau. Hara Tuarua.—Ka Wharehereheretia, mate noa, taea noatia ranei tetahi takiwa. Ko te tangata ka hanga ka whakaora ranei i etahi Kino Koini Moni:
pera:—Ka Wharehereheretia, mate noa, taea noatia ranei tetahi takiwa. Ko te tangata kei a ia etahi MoniKoini tinihanga, he mea nana kia whakaputaina e ia bei Moni Mana:— Ka Wharehereheretia, kauaia e neke ake i te Toru Tau. Hara Taurua.—Ka Wharehereheretia, mat.; noa, taea noatia ranei tetetahi takiwa. Ko te tangata ka hanga ka Koinitinihanga i te Mo.ii-Kapa :—Ka Wharehereheretia. Ko te tangata ka whakaputa i te Moni Kapa Koini tinihanga : ivo te tangata kei a ia e toru, e hia atu ranei mea pera, he whakaaro ano tana kia whakaputaina e ia bei Moni. mana : —Ka Wharehereheretia, kaua ia e neke ake i te Kotahi Tau.—Ko nga Twc. oo
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/KOP18581122.2.8.2
Bibliographic details
Karere o Poneke, Volume I, Issue 54, 22 November 1858, Page 1 (Supplement)
Word Count
1,454KO NGA TURE O INGARANI. Karere o Poneke, Volume I, Issue 54, 22 November 1858, Page 1 (Supplement)
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.